Πώς έκαιγαν τα μαλλιά τους για να κάνουν μπούκλες. Η μόδα του 20ού αιώνα που ξεκίνησε από την Αρχαία Ρώμη

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Γιατί τη δεκαετία του 1920 οι γυναίκες έκαναν τα μαλλιά τους κατσαρά και τα χτένιζαν σε μικρές μπούκλες; Μία τεχνική που χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά δύο χιλιάδες χρόνια πριν από τις αρχαίες Ρωμαίες.

Η μόδα του “Μαρσέλ”

Η «τεχνική του Μαρσέλ» (Marcelling) ή «κύματα του Μαρσέλ» ήταν μία τεχνική κομμωτικής στην οποία χρησιμοποιούνταν καυτές λαβίδες για να γίνουν τα μαλλιά κατσαρά και να χτενιστούν στη συνέχεια ως μπούκλες.

Ήταν μόδα κυρίως τη δεκαετία του 1920 για τις γυναίκες που το συνδύαζαν με κούρεμα “αλά γκαρσόν” ή “bob”. Το μαλλί δεν ξεπερνούσε τη βάση του λαιμού.

Όσες γυναίκες προτιμούσαν να έχουν μακριά μαλλιά αλλά ήθελαν να τα κάνουν μπούκλες όπως του «Μαρσέλ», συνήθιζαν να δένουν τα μαλλιά στον αυχένα και να τα καρφιτσώνουν πάνω από το αυτί με μια κομψή καρφίτσα ή ένα λουλούδι. Μια διάσημη καλλιτέχνιδα εκείνης της εποχής που είχε υιοθετήσει αυτό το στυλ ήταν η Ζοσεφίν Μπέικερ.

Ποιος ήταν ο Μαρσέλ;

Η τεχνική του να κατσαρώνουν οι γυναίκες τα μαλλιά τους πήρε το όνομά του από τον Μαρσέλ Γκρατό, ένα Γάλλο κομμωτή που μετανάστευσε στις ΗΠΑ στα τέλη του 19^ου αιώνα και άλλαξε το όνομά του σε Φρανσουά Μαρσέλ Ουέλφλε.

Αυτός είχε επινοήσει στη Γαλλία ήδη από τη δεκαετία του 1870 μία τεχνική να κατσαρώνει τα μαλλιά με καυτές λαβίδες. Δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής, αφού τα καυτά σίδερα ήταν επικίνδυνα και συνήθως κατέστρεφαν τα μαλλιά των πελατισσών του.

Όμως στην Αμερική, όπου είχε μεταναστεύσει, παρουσίασε το 1905 μία ευρεσιτεχνία όπου χρησιμοποιούσε ένα σίδηρο που θερμαινόταν με ηλεκτρισμό προκειμένου να κάνει τις μπούκλες. Αυτό το βελτίωσε το 1918 μ’ ένα μοντέλο που διέθετε σφιγκτήρα με ελατήριο.

Έτσι έκανε ακόμη ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη την τεχνική του.

Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, η τεχνική του «Μαρσέλ» έγινε μόδα για τις νέες γυναίκες. Αυτό κράτησε όλη τη δεκαετία του 1920 και συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια με φθίνουσα πορεία. Όταν ο Γκρατό πέθανε το 1936 δεν ήταν πια στη μόδα.

Αρχαία μόδα

Το ενδιαφέρον είναι ότι η μόδα του «Μαρσέλ» εμφανίστηκε πρώτη φορά δύο χιλιετίες νωρίτερα στην αρχαία Ρώμη.

Οι πλούσιες Ρωμαίες είχαν στη διάθεσή τους ένα παρόμοιο εργαλείο κομμωτικής όπως του Μαρσέλ που προφανώς δεν λειτουργούσε με ηλεκτρισμό. Ήταν γνωστό ως «καλαμίστρουμ» («calamistrum») και ήταν το ρωμαϊκό σίδερο για μπούκλες.

Αποτελούνταν από έναν κοίλο μεταλλικό εξωτερικό κύλινδρο και έναν μικρότερο συμπαγή κύλινδρο στο εσωτερικό του. Τα μαλλιά τυλίγονταν γύρω από τον  μικρό κύλινδρο και στη συνέχεια έμπαιναν στον μεγάλο εξωτερικό μεταλλικό κύλινδρο. Το εξωτερικό μεταλλικό θερμαινόταν σε φωτιά, κάνοντας τα μαλλιά κατσαρά.

Γυναίκες των αυτοκρατόρων

Έτσι, οι πλούσιες Ρωμαίες είχαν τη δυνατότητα να κατασαρώνουν τα μαλλιά τους. Αυτό παρατηρείται σε διάφορες περιόδους στην ιστορία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.  Τη  μόδα έφερε στα τέλη του 2^ου αιώνα μ.Χ. η Φαυστίνα η νεότερη, γυναίκα του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου.

Όλες  οι προτομές και οι απεικονίσεις της στα νομίσματα δείχνουν τα μαλλιά της μπροστά να είναι κατσαρά και χτενισμένα πίσω σαν μπούκλες.

Η Ιουλία Δόμνα, γυναίκα του αυτοκράτορα Σεπτιμίου Σευήρου (βασίλεψε 193-211 μ. Χ.), ήταν φανατική του στυλ.

Οι προτομές και άλλες απεικονίσεις αυτής της αυτοκράτειρας δείχνουν ότι η κόμμωση ήταν απαράλλαχτη με εκείνη του «Μαρσέλ» της δεκαετίας του 1920! Το αποτέλεσμα ήταν οι εύπορες γυναίκες της εποχής να υιοθετήσουν την ίδια τεχνική, για να μοιάζουν με την αυτοκράτειρα.

Η μόδα συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια του 3^ου αιώνα μ.Χ. και τις αρχές του 4^ου αιώνα μ.Χ., όπως φαίνεται από τα πορτραίτα γυναικών της ρωμαϊκής υψηλής κοινωνίας.

Οι επιπτώσεις

Η τεχνική ήταν ακριβή αλλά είχε και κινδύνους. Εξαιτίας της θερμοκρασίας, η αραίωση και η φθορά των μαλλιών ήταν συχνό φαινόμενο στις Ρωμαίες. Έτσι δεν είναι τυχαίο ότι η Ιουλία Δόμνα φορούσε περούκες. Φυσικά με μπούκλες!