Όταν οι Έλληνες άκουσαν για πρώτη φορά τη φωνή του βασιλιά στο ραδιόφωνο. Πώς έγινε η πρώτη μετάδοση από τον πομπό στο Ίλιον. Οι αντιδράσεις για το μουσικό σήμα (βίντεο)

Κυρίες και κύριοι, καλημέρα σας

Ο γνώριμος ραδιοφωνικός χαιρετισμός μεταδόθηκε για πρώτη φορά σε όλη τη χώρα από τις κεραίες του ραδιοφωνικού πομπού στα Λιόσια. Σήμερα, οι εγκαταστάσεις έχουν ερημώσει και περιμένουν καρτερικά την υλοποίηση μίας φιλόδοξης υπόσχεσης…

Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1936, επί δικτατορίας Μεταξά. Η ανάπτυξη της ραδιοφωνίας στην Ελλάδα εξυπηρετούσε προφανώς την πολιτική προπαγάνδας υπέρ του καθεστώτος. Παρόλα αυτά ήταν μία εξέλιξη καταλυτικής σημασίας για τα ερτζιανά χρονικά.

Μετά από διαγωνισμό που πραγματοποιήθηκε, η γερμανική εταιρεία Telefunken ανέλαβε τις εργασίες της τοποθέτησης του ραδιοφωνικού πομπού μεσαίων κυμάτων 15KW στα τότε Νέα Λιόσια και την ανέγερση των τριών κεντρικών στούντιο του σταθμού στο Ζάππειο.

Η πρώτη μετάδοση έγινε την 25η Μαρτίου του 1938 και ήταν η επετειακή ομιλία του βασιλιά Γεωργίου. Για την πλειοψηφία των πολιτών ήταν η πρώτη φορά που άκουγαν τη φωνή του.

Μάλιστα, προκειμένου ο βασιλιάς να μην μετακινηθεί, τραβήχτηκαν καλώδια από το Ζάππειο έως τα ανάκτορα, όπου συνέδεσαν τα μικρόφωνα μέσα στο γραφείο του. Το πρώτο αυτό πείραμα στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία και δύο μήνες αργότερα ξεκίνησε επίσημα το καθημερινό πρόγραμμα του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών.

Τα εγκαίνια σήμανε το άκουσμα του θρυλικού “Τσοπανάκου” στις 21 Μαΐου του 1938.

Η επιλογή της μελωδίας έγινε από μια επιτροπή κορυφαίων μουσικών, στην προεδρία της οποίας τέθηκε ο μαέστρος Γιώργος Λυκούδης. Ωστόσο, το κομμάτι ξεσήκωσε αντιδράσεις. Πολίτες, κυρίως της αστικής τάξης, διαμαρτυρήθηκαν έντονα για τις βουκολικές κουδούνες και τη γραφική φλογέρα.

«Η Ελλάδα δεν είναι μόνο αγρότες και κτηνοτρόφοι» ήταν το αίτημα που προέβαλλαν. Οι διαμαρτυρίες τους εν τέλει δεν εισακούστηκαν. Ο “Τσοπανάκος” έμελλε να εξελιχθεί σε σήμα κατατεθέν της ελληνικής ραδιοφωνίας.

Η ταραχώδης ιστορία

Ο πομπός ξεκίνησε να λειτουργεί το 1938, αναβαθμίστηκε όμως σημαντικά λίγο πριν τον Β’ Παγκόσμιο από την Αγγλική Εταιρεία Ασύρματης Επικοινωνίας (Gable and Wireless) και απέκτησε μεγαλύτερη εμβέλεια.

Την περίοδο της κατοχής, οι Γερμανοί κατέλαβαν τις εγκαταστάσεις στα Λιόσια και στο Ζάππειο και έθεσαν υπό τον πλήρη έλεγχό τους τον Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών. Επί μία τριετία, η κατοχική ραδιοφωνία μετέδιδε μόνο προπαγανδιστικό πρόγραμμα, το οποίο περιελάμβανε ακόμα και μαθήματα γερμανικών για τους Έλληνες ακροατές.

Μάλιστα, για να είναι σίγουροι ότι οι Αθηναίοι δεν θα άλλαζαν συχνότητα, σφράγισαν περίπου 43 χιλιάδες ραδιόφωνα ώστε να λαμβάνουν μόνο το σήμα του ελεγχόμενου σταθμού.

Τον Οκτώβριο του 1944, οι Γερμανοί, λίγο πριν την αποχώρησή τους, παγίδευσαν με εκρηκτικά το κτίριο του πομπού και τους ιστούς της κεραίας του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών. Χάρη στην παρέμβαση ενός φιλέλληνα Αυστριακού που πρόδωσε τα σχέδιά τους, οι εγκαταστάσεις στα Λιόσια σώθηκαν τελευταία στιγμή από ολοκληρωτική καταστροφή.

Υπέστησαν ωστόσο σοβαρές ζημιές, οι οποίες μπόρεσαν να αποκατασταθούν άμεσα. Έτσι, τις επόμενες δεκαετίες οι κεραίες συνέχισαν να εκπέμπουν ανελλιπώς το ραδιοφωνικό πρόγραμμα της ΕΡΤ. Η λειτουργία τους έπαυσε οριστικά το 1999, όποτε ολόκληρη η έκταση χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο βιομηχανικό μνημείο.

Διαβάστε:  Η ιστορία του Γερμανού στρατιώτη που έσωσε τον ραδιοφωνικό σταθμό Αθηνών από την ανατίναξη

Ραδιοφωνία Λιοσίων

Η περιοχή του Ιλίου, στην οποία υψώνονται μέχρι σήμερα οι ιστορικές εγκαταστάσεις, ονομάζεται Ραδιοφωνία και βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το Μητροπολιτικό Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης». Πρόκειται για ένα σύνολο τριών κύριων κτιρίων και βοηθητικών χώρων σε έκταση 31 στρεμμάτων.

Οι δύο κεραίες, που ξεχωρίζουν από απόσταση χιλιομέτρων, έχουν ύψος 85 μέτρα και ζυγίζουν 30 τόνους. Αν και πάνε πλέον δεκαετίες που δεν χρησιμοποιούνται, η περίφραξη με τα προειδοποιητικά σήματα “ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ” παραμένει ανέγγιχτη.

Στο κεντρικό κτίριο του Σταθμού, κτισμένο στην είσοδο της έκτασης, σήμερα φυλάσσεται ο πρώτος πομπός του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ), ο γερμανικός πομπός καθώς και ο παλιός τεχνικός εξοπλισμός.

Στο κέντρο του οικοπέδου, ένα μικρότερο κτίριο, το οποίο στέγαζε τη Σχολή Τεχνικών ΕΡΤ χρησιμοποιείται πλέον ως αποθηκευτικός χώρος οπτικοακουστικών υλικών, ενώ ένα τρίτο οίκημα με τις αίθουσες των τεχνικών, του εργοδηγού και του κυλικείου παραμένει κενό.

Οι εγκαταστάσεις περιβάλλονται από ένα καταπράσινο χωράφι με ελιές, πεύκα και οπωροφόρα, ενώ παλιά βανάκια της ΕΡΤ είναι ακόμη παρκαρισμένα δίπλα στα κτίρια.

Πρόθεση της πολιτείας είναι η δημιουργία ενός μεγάλου μουσειακού πάρκου. Σκοπός είναι αφενός η ανάδειξη της -άγνωστης σε πολλούς- ιστορίας της ελληνικής ραδιοφωνίας και αφετέρου, η αξιοποίηση του κατάφυτου περιβάλλοντα χώρου σε οργανωμένο πάρκο ελεύθερα προσβάσιμο στους επισκέπτες.

Δείτε πώς είναι ο ιστορικός πομπός στο Ίλιον από ψηλά, όπως τον κατέγραψε ο συνεργάτης μας LifeAfterGravity:

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο «πατέρας» της ραδιοφωνίας στην Ελλάδα στην πρώτη εκπομπή του είχε μόνο δύο ακροατές. Ο Χρίστος Τσιγγιρίδης κατάφερε το 1928 να μεταδίδει συνεντεύξεις, συναυλίες, αλλά και ομιλίες της ΔΕΘ σε απευθείας σύνδεση