Πώς δημιουργήθηκαν τα πρώτα γκράφιτι στο Λονδίνο από την εποχή του Μεσαίωνα και τι συμβόλιζαν; Πώς ξεχώριζαν οι μπαρμπέρηδες που έκαναν και χειρουργικές επεμβάσεις

Στο Λονδίνο οι τοίχοι δεν «έχουν αυτιά», αλλά στόμα. Από το μεσαίωνα μέχρι σήμερα, η βρετανική πρωτεύουσα αποτελεί τη μητρόπολη της οπτικής επικοινωνίας και μία από τις γενέτειρες της σύγχρονης διαφήμισης.

Μέχρι τη βικτωριανή εποχή, ταμπέλες του τύπου «Ανθοπωλείο», «Ταβέρνα», «Σιδηρουργείο» είχαν εξαφανιστεί. Τη θέση τους είχαν πάρει εφευρετικές ονομασίες, λογοπαίγνια που εντυπώνονταν στο νου και φανταχτερές ζωγραφιές.

Μάλιστα, μερικά σήματα που σήμερα έχουν καθιερωθεί ως αντιπροσωπευτικά συγκεκριμένων καταστημάτων έχουν τις ρίζες τους στο βικτωριανό Λονδίνο.

Ο κύλινδρος με τις κόκκινες λωρίδες που υπάρχει έξω από πολλά μπαρμπέρικα καθιερώθηκε από τους λονδρέζους κουρείς.

Πριν τον 11ο αιώνα, όταν η ιατρική στην Αγγλία βρισκόταν ακόμα σε εμβρυακό στάδιο, πολλοί μπαρμπέρηδες συνήθιζαν να εκτελούν χρέη οδοντιάτρου και χειρουργού, αφού οι κανονικοί επιστήμονες ήταν είδος εν ανεπαρκεία.

Προκειμένου να ξεχωρίζουν εκείνοι που παρείχαν αυτές τις έξτρα υπηρεσίες, τοποθετούσαν έξω από το κατάστημά τους έναν στύλο τυλιγμένο με κόκκινο ύφασμα.

Ο στύλος συμβόλιζε το ξύλινο πάσσαλο που ο κουρέας έδινε στους πελάτες να κρατάνε κατά τη διάρκεια των επεμβάσεων έτσι ώστε το χέρι τους να παραμένει σταθερό και η ροή του αίματος συνεχής.

Το κόκκινο ύφασμα συμβόλιζε το αίμα.

Με τα χρόνια, οι αρμοδιότητες των μπαρμπέρηδων περιορίστηκαν στο κούρεμα και το ξύρισμα. Ωστόσο, ο στύλος με την τυλιγμένη κόκκινη λωρίδα είχε καθιερωθεί και παρέμεινε έξω από τα κουρεία.

Παρομοίως, η αναπαράσταση του Αδάμ και της Εύας στους κήπους της Εδέμ έγινε συνώνυμο της μαναβικής, το κέρατο του μονόκερου υιοθετήθηκε από τους φαρμακοποιούς και ένας σάκος γεμάτος με καρφιά από τα σιδηρουργεία.

Ο κάθε έμπορος προσάρμοζε την πρόσοψη του καταστήματός του σύμφωνα με την αισθητική του, αλλά πάντα με τη χρήση εικαστικών μέσων.

Έτσι, μέχρι την εφεύρεση της φωτογραφίας και της εκτύπωσης, οι λονδρέζικες αγορές είχαν μετατραπεί σε ένα μεγάλο και πολύχρωμο καμβά, απαρτιζόμενο από φανταχτερές επιγραφές που ανταγωνίζονταν η μία την άλλη στον εντυπωσιασμό των περαστικών.

Για παράδειγμα, μία αναπαράσταση της καταστροφής της Πομπηίας φάνταζε ως ο ιδανικός «κράχτης» μιας επιχείρησης που αναλάμβανε απεντομώσεις και απολυμάνσεις κατσαρίδων.

Τις επιγραφές διαφόρων παντοπωλείων κοσμούσαν απεικονίσεις νοικοκυρών πάνω από κατσαρόλες που έβγαζαν ατμούς.

Η σημασία της αλληγορίας και των υποσυνείδητων μηνυμάτων στη διαφήμισης θεωρητικοποιήθηκε πολλούς αιώνες αργότερα. Οι άγγλοι μικρέμποροι την είχαν κάνει πράξη πολύ πριν το μάρκετινγκ γίνει επιστήμη.

Τα πρώτα γκράφιτι

Την ίδια περίοδο έκαναν την εμφάνισή τους και τα πρώτα «γκράφιτι».

Η τέχνη του δρόμου γεννήθηκε ως μορφή διαμαρτυρίας. Ένα από τα πρώτα καταγεγραμμένα γκράφιτι στο Λονδίνο ήταν μία βρισιά γραμμένη στα λατινικά. Τις επόμενες δεκαετίες, άτομα χαμηλότερων κοινωνικών τάξεων και «παιδιά του δρόμου» συνήθιζαν να «σημαδεύουν» τους τοίχους της περιοχής τους με τα ονόματά τους.

Νέοι άρχισαν να γράφουν συνθήματα με κοινωνικό, θρησκευτικό και πολιτικό περιεχόμενο.

Ενδεικτικά, μερικά από τα γκράφιτι που συναντούσε κανείς στους δρόμους της βρετανικής μεγαλούπολης κατά τον 18ο αιώνα έγραφαν: «Ο Χριστός είναι ο Θεός», «Κάτω ο δούκας του Ρίτσμοντ!», «Θάνατος στους Εβραίους».

Οι τοίχοι των φυλακών ήταν επίσης γεμάτοι.

Κατάρες, ονόματα αγαπημένων προσώπων, αλλά και εδάφια της Αγίας Γραφής βρίσκονταν στην κορυφή των προτιμήσεων των κρατουμένων για την «διακόσμηση» των κελιών τους.

Οι επαίτες στους δρόμους άφηναν επίσης το στίγμα τους.

Συνήθιζαν να χαράζουν το πεζοδρόμιο ή να γράφουν στους τοίχους πίσω τους. «Μπορείτε να με βοηθήσετε;»

Οι καλλιτέχνες που πουλούσαν την πραμάτεια τους στο δρόμο ακολουθούσαν παρόμοια τακτική.

«Όλα είναι δικές μου δημιουργίες», χάραζαν στο δάπεδο δίπλα από τα έργα τους.

Έτσι, το Λονδίνο δεν υπήρξε ποτέ μία βουβή πόλη. Τα κτίρια, οι δρόμοι, τα καταστήματα είχαν ανέκαθεν μία ιστορία να πουν, καθώς οι κάτοικοι φρόντιζαν να τη σμιλεύουν πάνω τους.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Οκτώ χιλιάδες γυναίκες πέθαιναν κάθε χρόνο στο βικτωριανό Λονδίνο, από σύφιλη. Οι εκδιδόμενες γυναίκες έφταναν τις ογδόντα χιλιάδες. Πώς αντιμετώπιζαν τους ομοφυλόφιλους