Πώς άλλαξε το κλίμα στις ΗΠΑ εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ, μετά από μεγάλες νίκες των Αμερικανών. Ο ρόλος του τύπου και του διάσημου παρουσιαστή Γουόλτερ Κρονκάιτ

Το κείμενο που ακολουθεί είναι από το βιβλίο: Οι 100 μεγαλύτερες μάχες όλων των εποχών, του Lanning Michael Lee, εκδόσεις Ενάλιος

Η επίθεση του Τετ το 1968 είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα μάχης όπου ηττήθηκαν οι νικητές και νίκησαν οι ηττημένοι του πολέμου.

Παρά το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Νότιο Βιετνάμ νίκησαν ολοκληρωτικά τους Βιετκόνγκ και το Βόρειο Βιετνάμ, ο αμερικανικός Τύπος χαρακτήρισε ήττα τις αιφνιδιαστικές συμμαχικές επιθέσεις και προκάλεσε μια δραματική μεταβολή της κοινής γνώμης. Τελικά, το Τετ οδήγησε στην απομάκρυνση των αμερικανικών στρατευμάτων και στην απώλεια του Βιετνάμ, το οποίο έπεσε στα χέρια των κομουνιστών.

Ο χωρισμός του Βιετνάμ

Στο τέλος του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου οι Γάλλοι ανακατέλαβαν το Βιετνάμ προκαλώντας απογοήτευση στους Βιετναμέζους που είχαν πολεμήσει τους Ιάπωνες μαζί με τους Συμμάχους.

Σχεδόν 35 χρόνια μετά ο βετεράνος μαρξιστής Χο Τσι Μινχ και ο σημαντικότερος στρατιωτικός ηγέτης, Βο Γκουγέν Γκιάπ αντέδρασαν σε αυτή την κατοχή και με τη βοήθεια της Σοβιετικής Ένωσης και της Κομουνιστικής Κίνας, νίκησαν τους Γάλλους στη μάχη του Ντιεν Μπιεν Φου το 1954.

Όταν έφυγαν οι Γάλλοι, η Συμφωνία της Γενεύης χώρισε αρχικά τη χώρα σε Βόρειο Βιετνάμ υπό τον Χο Τσι Μινχ και τους κομουνιστές και σε Νότιο Βιετνάμ με δημοκρατική κυβέρνηση. Η συμφωνία προέβλεπε εκλογές για την ανάδειξη ενός κοινού ηγέτη.  Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα δυτικά κράτη, από φόβο για πιθανή νίκη του Χο Τσι Μινχ, δεν επέτρεψαν τη διεξαγωγή των εκλογών.

Γνωρίζοντας ότι η Δύση δεν θα τον άφηνε να αναλάβει τον έλεγχο ολόκληρου του Βιετνάμ με εκλογές, ο Χο  Τσι Μινχ κατέστρωσε σχέδια για τη στρατιωτική επιβολή του στη νοτιανατολική Ασία.

Οι φάσεις του πολέμου

Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, λίγο μετά τη γαλλική ήττα, οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να στέλνουν συμβούλους στο Νότιο Βιετνάμ. Ύστερα από το επεισόδιο στον κόλπο του Τονκίνου τον Αύγουστο του 1964, οι ΗΠΑ κλιμάκωσαν τον ρόλο τους βομβαρδίζοντας αρχικά τον Βορρά και ακολούθως παρατάσσοντας συμβατικές στρατιωτικές δυνάμεις στο Βιετνάμ τον επόμενο χρόνο. Το 1967, 500.000 Αμερικανοί, 60.000 συμμαχικά στρατεύματα και 700.000 Νοτιοβιετναμέζοι πολεμούσαν εναντίον των Βιετκόνγκ (Νοτιοβιετναμέζοι κομουνιστές ή ΝΒΚ) και του τακτικού στρατού του Βορείου Βιετνάμ (ΒΒΣ).

Ο Χο Τσι Μινχ και ο Γκιαπ ακολούθησαν εναντίον του Νοτίου Βιετνάμ και των Αμερικανών τη στρατηγική που είχαν χρησιμοποιήσει με επιτυχία εναντίον των Γάλλων.  Οι προσπάθειές τους περιλάμβαναν ένα σχέδιο τριών φάσεων.

Στη Φάση 1 οι κομουνιστές τήρησαν αμυντική στάση, διεξάγοντας ανταρτοπόλεμο και τρομοκρατικές ενέργειες για να ελέγξουν όσο το δυνατό το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.

Στη Φάση 2 οι τακτικές στρατιωτικές δυνάμεις τους άρχισαν επιδρομές εναντίον απομονωμένων κυβερνητικών φυλακίων.

Στη Φάση 3 οι μεγάλες μονάδες ανέλαβαν μια συντονισμένη επίθεση για να συντρίψουν τις κυβερνητικές δυνάμεις και να αναλάβουν πλήρη έλεγχο του άμαχου πληθυσμού. Το τελευταίο στάδιο της τρίτης φάσης ήταν το χόι γκια, ο γενικός ξεσηκωμός του λαού για την ανατροπή της κυβέρνησης.

Στη διάρκεια του πολέμου οι Βιετκόνγκ και οι Νοτιοβιετναμέζοι συγκρούστηκαν σκληρά στο πλαίσιο των δύο πρώτων φάσεων.

Οι κομουνιστές ηγέτες στο Ανόι, αν και έλεγαν στους στρατιώτες τους ότι ίσως να χρειαστούν αρκετές γενιές για τη νίκη, συνέπραξαν τελικά με τους Βιετκόνγκ συμμάχους τους στα τέλη του 1965 σε μια προσπάθεια να κλιμακώσουν τον πόλεμο στη Φάση 3 με επιθέσεις εναντίον της Πρώτης Μεραρχίας Ιππικού των ΗΠΑ που ήταν στην κοιλάδα Ια Ντρανγκ. Αν και προκάλεσαν βαριές απώλειες στους Αμερικανούς, οι κομουνιστές δεν επιχείρησαν να εμπλακούν σε μια παραδοσιακή μάχη. Όσοι επιζούσαν από τις συγκρούσεις χάνονταν μέσα στη ζούγκλα ή περνούσαν τα σύνορα και έβρισκαν άσυλο στη Καμπότζη και στο Λάος.

Οι αντιδράσεις

Τα επόμενα δύο χρόνια οι κομουνιστές κατάφεραν να διεξάγουν μόνο την πρώτη και τη δεύτερη φάση.

Οι περισσότεροι Αμερικανοί στις ΗΠΑ συνέχιζαν να υποστηρίζουν τον πόλεμο, πιστεύοντας ότι ο δημοκρατικός νότος έπρεπε να προστατευτεί από τον κομουνιστικό βορρά και ότι, αν έπεφτε το Βιετνάμ, θα ακολουθούσαν αλυσιδωτές αντιδράσεις με συνέπεια την πτώση ολόκληρης της νοτιανατολικής Ασίας.

Μετά την αποτυχία της διεξαγωγής της Φάσης 3 το 1965, οι κομουνιστές αντικατέστησαν πολλά από τα παλιά όπλα τους με σύγχρονα τουφέκια, πολυβόλα, όλμους, πυραύλους και πυροβολικό από την Κίνα και τη Σοβιετική Ένωση. Στα τέλη του 1967 ο Χο Τσι Μινχ και ο Γκιαπ συμφώνησαν ότι οι δυνάμεις τους ήταν αρκετά ισχυρές για την επανάληψη της Φάσης 3, δηλαδή για κλασικό πόλεμο με τακτικό στρατό και έλεγχο του άμαχου πληθυσμού. Οι κομουνιστές ηγέτες πίστευαν επίσης ότι ο λαός του Νότιου Βιετνάμ ήταν έτοιμος για το χόι γκια. Ακόμη, ο Χο Τσι Μινχ γνώριζε το ογκούμενο αμερικανικό αντιπολεμικό κλίμα και έλεγε σε αρκετές περιπτώσεις ότι ο πόλεμος μπορούσε να κερδηθεί από τις εφημερίδες, από τα πανεπιστήμια και στους δρόμους των Ηνωμένων Πολιτειών.

Στα τέλη του 1967 οι κομουνιστές άρχισαν να περνούν κρυφά νέες μονάδες από τη Δίοδο Χο Τσι Μινχ.  Στις 21 Ιανουαρίου 1968 επιτέθηκαν στην απομονωμένη βάση του Κε Σαν στη βορειοδυτική άκρη του Νότιου Βιετνάμ σε μια κίνηση αντιπερισπασμού για να αναγκάσουν τα αμερικανικά και νοτιοβιετναμικά στρατεύματα να απομακρυνθούν από τα σημαντικότερα φυλάκιά τους. Οι αρμόδιοι της υπηρεσίας πληροφοριών εξακολουθούσαν να πιστεύουν ότι η υπόλοιπη χώρα ήταν ασφαλής, θεωρώντας το Κε Σαν μεμονωμένο περιστατικό. Οι Νοτιοβιετναμέζοι ηγέτες μάλιστα έδωσαν άδεια στους μισούς στρατιώτες να επιστρέψουν στα σπίτια τους και να εορτάσουν την άφιξη του Νέου Σεληνιακού Ετους ή Τετ μαζί με τις οικογένειές τους.

Η επίθεση στο Τετ

Τη νύχτα της 30^ης-31^ης Ιανουαρίου πάνω από 100.000 κομουνιστές επιτέθηκαν στη Σαϊγκον , στο Κουάνγκ Τρι, στο Ντανάνγκ, στο Κοντούμ και σε άλλες μεγάλες νοτιοβιετναμικές πόλεις.  Συνολικά χτυπήθηκαν 36 από τις 44  επαρχιακές πρωτεύουσες, περιλαμβανομένων 10 τις οποίες κατέλαβαν προσωρινά οι Βορειοβιετναμέζοι και οι Βιετκόνγκ. Μια ομάδα αυτοκτονίας από 15 δυναμιτιστές κατάφερε μάλιστα να γκρεμίσει τους εξωτερικούς τοίχους της αμερικανικής πρεσβείας στη Σαϊγκόν πριν τελικά σκοτωθούν όλοι.

Ο αιφνιδιασμός ήταν απόλυτος. Ωστόσο, οι Αμερικανοί και οι Νοτιοβιετναμέζοι ανασυντάχθηκαν γρήγορα και προκάλεσαν τεράστιες απώλειες στον εχθρό. Οι κομουνιστές κατάφεραν να μείνουν αρκετές εβδομάδες στο Χούε και σε μερικές άλλες τοποθεσίες, αλλά στις 24 Φεβρουαρίου όλοι οι εισβολείς ήταν νεκροί ή είχαν υποχωρήσει στα καταφύγιά τους πέρα από τα σύνορα. Η μεγαλύτερη αποτυχία της επίθεσης ήταν ότι δεν έγινε το “χόι γκια”, δηλαδή ο γενικός ξεσηκωμός του λαού, αφού ο λαός του Νότιου Βιετνάμ έμεινε πιστός στην κυβέρνησή του.

Ορισμένοι, όμως, πλήρωσαν σοβαρότατο τίμημα. Στο Χούε οι κομμουνιστές αφάνισαν πάνω από 3.000 πολίτες.

Τουλάχιστον 40.000 κομουνιστές στρατιώτες σκοτώθηκαν στην επίθεση του Τετ.  Οι περισσότεροι ήταν Βιετκόνγκ και η απώλειά τους αποδεκάτισε τόσο πολύ τις μονάδες τους ώστε, παρά την αντικατάστασή τους με Βορειοβιετναμέζους, δεν κατάφεραν ποτέ να γίνουν αξιόλογη πολεμική δύναμη.  Οι Νοτιοβιετναμέζοι έχασαν περίπου 2.800 άνδρες, ενώ σκοτώθηκαν λιγότεροι από 1.000 Αμερικανοί.  Πάνω από 45.000 πολίτες πέθαναν από τα πυρά.

Η επιρροή του δημοσιογράφου Γουόλτερ Κρονκάιτ

Η ήττα των Βιετκόνγκ και των Βορειοβιετναμέζων στο πεδίο της μάχης ήταν ολοκληρωτική αλλά, μετά από μια εκπληκτική μεταβολή των περιστάσεων, το Ανόι πλησίασε ακόμη περισσότερο σε μια πλήρη νίκη.  Οι απηυδισμένοι από τον πόλεμο Αμερικανοί πολίτες παρακολουθούσαν κάθε βράδυ τις σκηνές των μαχών στις τηλεοράσεις τους. Ο ψυχολογικός αντίκτυπος μετέτρεψε τη στρατιωτική ήττα των κομουνιστών σε πολιτική νίκη, κυρίως όταν ο αντικειμενικότερος Αμερικανός δημοσιογράφος Γουόλτερ Κρονκάιτ αποφάσισε να επηρεάσει το ακροατήριό του αντί να μεταδίδει απλώς τα γεγονότα. Στις 27 Φεβρουαρίου 1968, από τον σταθμό της τηλεόρασης του CBS, o Κρονκάιτ άλλαξε την προσέγγιση του πολέμου και διαμόρφωσε το κλίμα αναλόγως.

Αντί για την αναφορά των γεγονότων σχετικά με τη νίκη Αμερικανών και Νοτιοβιετναμέζων επί των Βιετκόνγκ κατά τη διάρκεια του Τετ, ο Κροκάιτ έκανε κάτι που ούτε το Ανόι δεν θα μπορούσε να κάνει καλύτερα, όταν είπε: «Έχουμε απογοητευθεί πολλές φορές από την αισιοδοξία των αμερικανών ηγετών… Αν πούμε ότι βρισκόμαστε σήμερα πιο κοντά στη νίκη είναι σαν να πιστεύουμε, εν όψει των γεγονότων, τους αισιόδοξους που έκαναν τόσα λάθη κατά το παρελθόν… Το μόνο ρεαλιστικό, αν και καθόλου ικανοποιητικό συμπέρασμα, είναι να πούμε ότι έχουμε βαλτώσει μέσα σε ένα αδιέξοδο… Γίνεται πλέον όλο και πιο σαφές ότι η μοναδική λογική λύση για να βγούμε από αυτό… είναι να διαπραγματευθούμε όχι σαν νικητές, αλλά σαν ένας έντιμος λαός που έχει αποδείξει ότι ξέρει να υπερασπίζεται τη δημοκρατία και μάλιστα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».

Μετά το Τετ και τον λόγο του Κρονκάιτ, η λαϊκή αμερικανική υποστήριξη στον πόλεμο άρχισε να φθίνει  σταθερά.

Το 1969 ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον, τηρώντας τις προεκλογικές υποσχέσεις του, άρχισε να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα. Το 1972 ο χερσαίος πόλεμος βρισκόταν στα χέρια των Νοτιοβιετναμέζων και ο Χο άρχισε για μία ακόμη φορά τη Φάση 3 προσπαθώντας να καταλάβει ολόκληρη τη χώρα. Απέτυχε όμως και πάλι. Αυτή τη φορά οι Νοτιοβιετναμέζοι, υποστηριζόμενοι από την αμερικανική αεροπορία, συνέτριψαν τον βορειοβιετναμικό στρατό. Τρία χρόνια αργότερα, όταν το Νότιο Βιετνάμ δεν είχε πλέον την αμερικανική αεροπορική βοήθεια και μόνο ελάχιστοι αμερικανοί διπλωμάτες και πολεμικά πλοία βρίσκονταν στη χώρα, οι κομουνιστές του Χο κατάφεραν τελικά να νικήσουν και να ενώσουν το Βιετνάμ υπό τη σημαία του κομμουνισμού.

Η επιρροή της επίθεσης του Τετ

Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της επίθεσης του Τετ είναι ότι, παρά την ήττα στο πεδίο μάχης, ο Χο Τσι Μινχ και οι οπαδοί του κέρδισαν τη νίκη στις οθόνες των τηλεοράσεων και στους δρόμους της Αμερικής. Η αμερικανική υποστήριξη των Νοτιοβιετναμέζων στον πόλεμο μειώθηκε σταθερά μετά τη μάχη του Τετ, καθιστώντας τους ανίκανους να αντισταθούν στις συνεχείς επιθέσεις του Βόρειου Βιετνάμ που υποστηριζόταν από τους Σοβιετικούς και τους Κινέζους.

Το Τετ είχε αναμφισβήτητα τη μεγαλύτερη επιρροή στη στρατιωτική και διπλωματική πολιτική των ΗΠΑ.  Μετά το Βιετνάμ, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ξανάρχισαν καμιά σύγκρουση χωρίς συγκεκριμένη αποστολή και χωρίς την υποστήριξη ολόκληρου του αμερικανικού πληθυσμού. Η οργάνωση και η συντριπτική νίκη στην Επιχείρηση Θύελλα του Πολέμου (86) ήταν το άμεσο αποτέλεσμα της πολιτικής «όχι άλλο Βιετνάμ» των Αμερικανών.

Πηγή αρχικής φωτογραφίας: Wikimediamtx Commons

Πηγή: Οι 100 μεγαλύτερες μάχες όλων των εποχών, του Lanning Michael Lee, εκδόσεις Ενάλιος

Διαβάστε  στη “ΜτΧ”: Τι απέγινε ο εκτελεστής – στρατηγός μετά τη φωτογραφία που τον κατέγραψε να πυροβολεί εν ψυχρώ Βιετκόνγκ στη Σαϊγκόν. Το ντοκουμέντο για τη φρίκη του πολέμου στο Βιετνάμ (Προσοχή! Σκληρές Εικόνες)