Πως ο Άγιος Γεώργιος έγινε προστάτης και εθνικό σύμβολο της Αγγλίας. Ο Έλληνας της Ανατολής που απεικονίζεται στη χρυσή λίρα

Ο Άγιος Γεώργιος είναι άγιος και μεγαλομάρτυρας όλων των χριστιανών, ανεξαρτήτως δόγματος. Είναι ο άγιος προστάτης πολλών κρατών, περιοχών και πόλεων.

Όμως, η σύγχρονη χώρα που έχει κατεξοχήν ταυτιστεί μαζί του είναι η Αγγλία καθώς έχει ως σημαία της το λάβαρό του και χρησιμοποιεί την εικόνα του ως εθνικό σύμβολο, ακόμη και στις χρυσές λίρες.

Αυτό έγινε παρά το γεγονός ότι από τα ελάχιστα στοιχεία που έχουν διασωθεί για τον Άγιο Γεώργιο γνωρίζουμε ότι ήταν Έλληνας και δεν είχε καμία σχέση με την Αγγλία!

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Άγιος Γεώργιος

Σύμφωνα με τις πρώτες αγιογραφίες του Αγίου Γεωργίου, ήταν στρατιώτης του ρωμαϊκού στρατού και μέλος της πραιτοριανής φρουράς του Ρωμαίου αυτοκράτορα Διοκλητιανού.

Στη διάρκεια ενός φοβερού διωγμού που ο Διοκλητιανός εξαπέλυσε εναντίον των χριστιανών το 303 μ. Χ. ανακάλυψε ότι ο Γεώργιος ήταν χριστιανός. Όταν αρνήθηκε μπροστά στον αυτοκράτορα να αποκηρύξει τη χριστιανική του πίστη καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε.

Σε όλες τις αγιογραφίες ο Γεώργιος είναι Έλληνας με καταγωγή είτε από τη Διόπολη (Λύδδα) της Παλαιστίνης είτε την Καππαδοκία.

Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι στις δύο αυτές περιοχές έχουμε πρώιμη λατρεία του Αγίου Γεωργίου, καθώς τα μεγαλύτερα προσκυνήματά του βρίσκονταν εκεί. Η λατρεία του Αγίου Γεωργίου γρήγορα εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη βυζαντινή αυτοκρατορία και από τον 5ο αιώνα μ. Χ. στη δυτική ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

Στη Δύση η λατρεία του Αγίου Γεωργίου έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής κυρίως ως αποτέλεσμα της 1^ης Σταυροφορίας.

Στη διάρκειά της, οι Φράγκοι ισχυρίζονταν ότι είδαν σε οπτασία τον Άγιο Γεώργιο έφιππο να τους οδηγεί σε νίκη εναντίον των Σαρακηνών στη Μάχη της Αντιόχειας το 1098, και τον επόμενο χρόνο στην κατάληψη της Ιερουσαλήμ.

Στον απόηχο των Σταυροφοριών, ο Γεώργιος έγινε πρότυπο ιπποτισμού σε μεσαιωνικά λογοτεχνικά έργα. Επίσης, άρχισε να υιοθετείται ως άγιος προστάτης κρατών, όπως της Ουγγαρίας, της Αγίας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, της Γένοβας και άλλων.

Άγιος Γεώργιος και Δράκος

Ο θρύλος του Αγίου Γεωργίου και του Δράκου φαίνεται ότι καταγράφηκε για πρώτη φορά τον 11ο αιώνα, σε πηγή της Γεωργίας.

Από εκεί διαδόθηκε στη βυζαντινή αυτοκρατορία και στη συνέχεια στη δυτική Ευρώπη. Το 13^ο αιώνα αναφέρεται στο «Χρυσό Θρύλο» ένα από τα πιο γνωστά έργα της μεσαιωνικής λογοτεχνίας. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ο θρύλος να γίνει ο δημοφιλέστερος.

Ο Άγιος Γεώργιος απεικονίζεται  από τότε σε δυτικά έργα τέχνης να σκοτώνει τον δράκο.

Η παράδοση λέει ότι ένας άγριος δράκος προκαλούσε πανικό στην πόλη Σιλήνη της Λιβύης. Για να αποτρέψουν τον δράκο από το να τρώει ανθρώπους, οι πολίτες έριχναν κάθε μέρα δύο πρόβατα στη φωλιά του. Κάποτε τελείωσαν τα πρόβατα και αναγκάστηκαν να του ρίχνουν ανθρώπους που επιλέγονταν μετά από κλήρωση.

Ο κλήρος έπεσε μία μέρα στην κόρη του βασιλιά, αλλά κανείς δεν ήταν πρόθυμος να πάρει τη θέση της. Τότε κατέφθασε στη Σιλήνη ο Γεώργιος και έσωσε το κορίτσι σκοτώνοντας τον δράκο με μια λόγχη.

Ο βασιλιάς ήταν τόσο ευγνώμων που του πρόσφερε θησαυρούς ως ανταμοιβή γιατί έσωσε τη ζωή της κόρης του. Ο Γεώργιος τα αρνήθηκε και τα μοίρασε στους φτωχούς της πόλης. Αυτό προκάλεσε το θαυμασμό των πολιτών που όλοι τους βαπτίστηκαν και έγιναν χριστιανοί όπως ο Γεώργιος.

Ο θρύλος του Αγίου Γεωργίου και του Δράκου έχει ως πρότυπο τον ελληνικό μύθο του Περσέα και της Ανδρομέδας.

Τιμές στον Άγιο Γεώργιο

Σήμερα η μνήμη του Αγίου Γεωργίου, εορτάζεται παραδοσιακά απ’ όλους τους χριστιανούς στις 23 Απριλίου. Τα κράτη που τον έχουν υιοθετήσει ως προστάτη άγιο είναι η Αγγλία, η Γεωργία και η Αιθιοπία. Οι δύο πρώτες έχουν ως σημαίες τους το λάβαρο του αγίου που είναι ένα κόκκινος σταυρός σε λευκό φόντο.

Η Καταλονία και η Αραγονία στην Ισπανία, η Μόσχα, η Γένοβα και πολλές άλλες πόλεις, καθώς και πανεπιστήμια, επαγγέλματα και οργανώσεις έχουν τον Άγιο Γεώργιο ως προστάτη τους.

Είναι ο προστάτης του ελληνικού πεζικού και του στρατού ξηράς και είναι πολύ δημοφιλής με τον ελληνικό λαό, κυρίως τους Έλληνες από τη Μικρά Ασία. Ας μην ξεχνάμε ότι και ο ίδιος θεωρείτο Έλληνας της Ανατολής.

Άγιος Γεώργιος και Αγγλία

Όμως η χώρα που αποδίδει σήμερα τις μεγαλύτερες τιμές στον Άγιο Γεώργιο είναι η Αγγλία. Ο Γεώργιος είναι ο προστάτης άγιος της Αγγλίας και της βασιλικής της οικογενείας. Τον 19^ο αιώνα το όνομα Τζόρτζ, που είναι η απόδοση του ονόματός του στα αγγλικά, ήταν το πιο δημοφιλές για τα αγόρια στην Αγγλία.

Η δημοφιλία του ονόματος συνεχίζεται και σήμερα αφού το 2020 ήταν τον τρίτο πιο δημοφιλές όνομα για μωρά.

Τους τελευταίους τρεις αιώνες, από τους εννέα βασιλείς που είχε η Βρετανία, οι έξι είχαν τον όνομα «Γεώργιος», συμπεριλαμβανομένων του παππού και του πατέρα της Ελισάβετ που ήταν αντίστοιχα, ο Γεώργιος Ε΄ και ΣΤ΄.

Η σημαία της Αγγλίας που έχει ενσωματωθεί και σε εκείνη του Ηνωμένου Βασιλείου είναι το λάβαρο του Αγίου Γεωργίου στη μεσαιωνική εποχή.

Ο Εκατονταετής Πόλεμος

Η πρώτη πηγή στην Αγγλία που καταγράφει το όνομα του Αγίου Γεωργίου είναι βιβλίο του μοναχού Μπήντ (Bede) του 8ου αιώνα. Η παλαιότερη αφιέρωση στον άγιο στη χώρα είναι μια εκκλησία που αναφέρεται τον 9^ο αιώνα στη διαθήκη του βασιλιά Αλφρέδου του Μέγα.

Όπως και σε άλλες δυτικές χώρες, ο Άγιος Γεώργιος άρχισε να γίνεται δημοφιλής στην Αγγλία λόγω των Σταυροφοριών. Όμως, ήταν ο Εκατονταετής Πόλεμος μεταξύ Άγγλων και Γάλλων (1337-1453) που στάθηκε αφορμή να υιοθετήσουν οι Άγγλοι τον Άγιο Γεώργιο ως «δικό τους» άγιο.

Στο Κρεσύ, το 1346, την πρώτη μεγάλη τους νίκη τους εναντίον Γάλλων, οι Άγγλοι ισχυρίστηκαν ότι είχαν τη βοήθεια του Αγίου Γεωργίου.  Το αποτέλεσμα ήταν ο βασιλιάς Εδουάρδος Γ’ της Αγγλίας να υιοθετήσει τον Άγιο Γεώργιο ως προστάτη του «Τάγματος της Καλτσοδέτας» που είχε μόλις ιδρύσει.

Επίσης άρχισε να χρησιμοποιεί ως έμβλημά του έναν κόκκινο σταυρό σε λευκό φόντο που ήταν εκείνη την εποχή το λάβαρο του Αγίου Γεωργίου. Μάλιστα, στην Αγγλία, ο σταυρός αυτός είναι γνωστός και ως «ελληνικός σταυρός». Πριν το τέλος του 14^ου αιώνα, ο άγιος είχε ανακηρυχθεί και προστάτης της βασιλικής οικογένειας.

Όμως, ο Άγιος Γεώργιος δεν ήταν ακόμη ο βασικός άγιος της Αγγλίας. Το ρόλο αυτό έπαιζε ένας Άγγλος άγιος, ο Εδουάρδος ο Ομολογητής που υπήρξε και βασιλιάς της χώρας λίγα χρόνια πριν την κατάκτησή της από τους Νορμανδούς το 1066.

«Προστάτης-Άγιος»

Καθώς ο Εκατονταετής Πόλεμος συνεχιζόταν, αυξάνονταν οι οπτασίες που είχαν οι Άγγλοι στρατιώτες με τον Άγιο Γεώργιο να τους καθοδηγεί στην πρώτη γραμμή στις μάχες εναντίον των Γάλλων.

Έτσι είχε γίνει πια συνήθεια στο αγγλικό στράτευμα όπως ρίχνονταν στη μάχη να φωνάζουν το όνομά του. Για τους Άγγλους στρατιώτες το όνομα του Αγίου Γεωργίου είχε γίνει ιερό και το επικαλούνταν όταν ήθελαν να επιβεβαιώσουν κάτι ή να δώσουν όρκο.

Το 1415 αμέσως μετά τη Μάχη του Αζενκούρ που ήταν η μεγαλύτερη νίκη των Άγγλων εναντίον των Γάλλων στον Εκατονταετή Πόλεμο, η γιορτή του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου καθιερώθηκε στην Αγγλία ως μία από τις μεγαλύτερες γιορτές, μαζί με τα Χριστούγεννα και το Πάσχα. Θεωρείται ως η πρώτη εθνική γιορτή της Αγγλίας.

Τον 15^ο αιώνα η Αγγλία κυριολεκτικά γέμισε με εκκλησίες στη μνήμη του αγίου, από το Λονδίνο μέχρι και το τελευταίο χωριό.

Καθώς ο Άγιος Γεώργιος δεν είχε σχέση με την Αγγλία, δεν είχε κάποιο ιερό ή παραδόσεις που να τον συνέδεαν με συγκεκριμένη περιοχή της χώρας. Έτσι, σε κάθε πόλη και χωριό οι κάτοικοι τον τιμούσαν όπως ήθελαν. Το αποτέλεσμα ήταν η λατρεία του Αγίου Γεωργίου στην Αγγλία να συμπεριλάβει πληθώρα τοπικών παραδόσεων, ηθών και εθίμων, κάτι που τον κατέστησε τον δημοφιλέστερο λαϊκό άγιο των Άγγλων.

Έτσι όταν τον 16^ο αιώνα η Αγγλία έγινε προτεσταντική χώρα, απ’ όλες τις γιορτές των αγίων κράτησε μόνο αυτή του Αγίου Γεωργίου. Ήταν πια και επίσημα ο «προστάτης-άγιος» της χώρας.

Η σημαία του Αγίου στην Αγγλία

Το 1552 με διαταγή του βασιλιά Εδουάρδου ΣΤ΄, όλα τα λάβαρα των αγίων καταργήθηκαν στην Αγγλία και αφαιρέθηκαν από τις εκκλησίες, με εξαίρεση εκείνο του Αγίου Γεωργίου. Πολλοί πιστεύουν ότι τότε το λάβαρο του Αγίου Γεωργίου υιοθετήθηκε επίσημα ως σημαία της Αγγλίας, κάτι που ισχύει και σήμερα.

Όταν το 1707 η Αγγλία ενώθηκε με τη Σκωτία και δημιουργήθηκε η νέα κρατική οντότητα του Ηνωμένου Βασιλείου, στο κέντρο της σημαίας του μπήκε ο σταυρός του Αγίου Γεωργίου.

Αυτός παρέμεινε και στη σημερινή βρετανική σημαία μετά το 1801, όταν στο Ηνωμένο Βασίλειο ενσωματώθηκε επίσημα η Ιρλανδία και έτσι δημιουργήθηκε μία νέα σημαία. Άλλες εθνικές σημαίες, όπως αυτές της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, έχουν επίσης στο κέντρο τους τη σημαία του Αγίου Γεωργίου.

Ως άγιος προστάτης της Αγγλίας και της βασιλικής της οικογένειας, ο έφιππος Άγιος Γεώργιος που σκοτώνει τον δράκο εμφανίζεται σε θυρεούς, δημόσια έργα τέχνης και στον οπισθότυπο πολλών αγγλικών νομισμάτων.

Το πιο γνωστό απ’ αυτά είναι η χρυσή λίρα Αγγλίας, όπου ο τύπος του Αγίου Γεωργίου διατηρείται τον τελευταίο ενάμιση αιώνα.