Ποιος ήταν ο ριψοκίνδυνος ναυτικός Μποφόρ, που καθιέρωσε την κλίμακα μέτρησης των ανέμων. Το τρομερό μυστικό του

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Ιρλανδός Φράνσις Μποφόρ ήταν ένας ναυτικός που αν και δεν τελείωσε το σχολείο είχε μεγάλο επιστημονικό έργο, με πιο γνωστό την «Κλίμακα Έντασης Ανέμου» που φέρει το όνομά του. Μετά το θάνατό του αποκαλύφθηκε ένα φοβερό οικογενειακό του μυστικό. Ο Μποφόρ είναι ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους, το όνομα του οποίου αναφέρεται κάθε μέρα παντού στον κόσμο. Όμως, ελάχιστοι γνωρίζουν σήμερα ποιος ήταν.

Φράνσις Μποφόρ

Ο Φάνσις Μποφόρ ήταν αξιωματικός του Βρετανικού Πολεμικού Ναυτικού που επινόησε τη μέθοδο μέτρησης της έντασης των ανέμων που φέρει το όνομά του.

Οι πρόγονοί του ήταν Ουγενότοι (Γάλλοι προτεστάντες) που καταδιώχτηκαν στη Γαλλία από την καθολική πλειοψηφία. Μετά τη Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου, πολλοί απ’ αυτούς, ανάμεσά τους και η οικογένεια του Μποφόρ, κατέφυγαν στο Λονδίνο. Δύο αιώνες αργότερα, οι γονείς του Φράνσις εγκαταστάθηκαν στην Ιρλανδία που κατείχαν οι Άγγλοι. Εκεί γεννήθηκε το 1774 ο Φράνσις Μποφόρ.

Η οικογένειά του ήταν αστική και σχετικά εύπορη. Ο πατέρας του ήταν ιερέας και σημαντικός λόγιος. Παρά ταύτα, ο μικρός Φράνσις Μποφόρ δεν έπαιρνε τα γράμματα και παράτησε το σχολείο.

Στο Βρετανικό Ναυτικό

Το 1788 όταν ο Μποφόρ ήταν 14 χρονών, βρήκε δουλειά στο Βρετανικό Εμπορικό Ναυτικό ως μούτσος. Τον επόμενο χρόνο τα πλοίο του ναυάγησε. Ο ίδιος σώθηκε φθάνοντας σε κάποια ερημονήσι αλλά κόντεψε να πεθάνει από ασιτία.

Το 1790 κατατάχθηκε ως ναύτης στο Βρετανικό Πολεμικό Ναυτικό. Δύο χρόνια μετά, ξεκίνησε ο πόλεμος της Βρετανίας με τη Γαλλία που διήρκησε με μικρά διαλείμματα μέχρι το 1815. Στις δύο αυτές δεκαετίες, ο Μποφόρ διακρίθηκε για το θάρρος του στη διάρκεια ναυμαχιών με τους Γάλλους. Τραυματίστηκε πολλές φορές και κινδύνεψε η ζωή του.

Έγινε αξιωματικός και αργότερα ανέλαβε κυβερνήτης πολεμικών πλοίων.

Το επιστημονικό του έργο

Εκτός από τα ηρωικά κατορθώματά του, ο Μποφόρ στη διάρκεια των ταξιδιών των πολεμικών του πλοίων συνήθιζε στον ελεύθερο χρόνο να κάνει μετρήσεις βαθών στις θάλασσες, να φτιάχνει ναυτικούς χάρτες και να καταγράφει καιρικά φαινόμενα.

Ο Μποφόρ είχε κάνει εμμονή του τη δημιουργία ναυτικών χαρτών με όσο το δυνατόν πιο ακριβείς ενδείξεις. Η αιτία ήταν ότι το ναυάγιο του εμπορικού πλοίου όπου ήταν πλήρωμα όταν ήταν 15 χρόνων, οφειλόταν σ’ ένα ναυτικό χάρτη με λάθος ενδείξεις.

Επιπλέον, είχε γνωριστεί με κάποιους από τους σημαντικότερους Βρετανούς επιστήμονες της εποχής, οι οποίοι εκτιμούσαν τη δουλειά που έκανε, παρόλο που δεν είχε τελειώσει το σχολείο. Μέσω αυτών απέκτησε γνώσεις σε πολλά επιστημονικά πεδία και αυτός τους ενημέρωνε για τα αποτελέσματα των ερευνών και μελετών που έκανε στα ταξίδια του.

Αυτά τα προσόντα, αλλά και οι γνωριμίες που είχε, βοήθησαν τον Μποφόρ να ανέβει στην ιεραρχία του Βρετανικού Πολεμικού Ναυτικού. Όταν αποστρατεύτηκε είχε το βαθμό του υποναυάρχου.

Επικεφαλής της Υδρογραφικής Υπηρεσίας

Μετά το τέλος των Ναπολεόντειων Πολέμων, ο Φράνσις Μποφόρ αν και ήταν ακόμη στο Βρετανικό Ναυτικό μπορούσε να αφιερώσει σχεδόν όλο το χρόνο του στο επιστημονικό του έργο.

Το 1829 ανέλαβε επικεφαλής της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του Βρετανικού Ναυαρχείου. Στη θέση αυτή παρέμενε για τα επόμενα 26 χρόνια μέχρι το 1855. Το επιστημονικό έργο που έχει να επιδείξει η Βρετανική Υδρογραφική Υπηρεσία στα χρόνια που διευθυντής ήταν ο Φράνσις Μποφόρ είναι τεράστιο.

Πολλές μετρήσεις, έρευνες, μελέτες, πειράματα, και επιστημονικά ταξίδια που εκτέλεσε τότε το Βρετανικό Ναυτικό ήταν πρωτοβουλίες του Μποφόρ, ο οποίος έλεγχε σχολαστικά και δημοσίευε τα αποτελέσματά τους στα πιο έγκυρα επιστημονικά περιοδικά της Βρετανίας. Επίσης, έβαλε τις βάσεις για να δημιουργηθεί στην Αγγλία, η πρώτη μετεωρολογική υπηρεσία στον κόσμο.

«Κλίμακα Μποφόρ»

Ενώ ο Μποφόρ ήταν επικεφαλής της Υδρογραφικής Υπηρεσίας, συνέβαλε να διαδοθεί μία μέθοδος που είχε επινοήσει για τη μέτρηση της έντασης των ανέμων. Επρόκειτο για ένα εμπειρικό τρόπο μέτρησης που βασίζεται στην παρατήρηση των αποτελεσμάτων του ανέμου στη στεριά ή τη θάλασσα.

Το 1805 ο Μποφόρ ήταν αξιωματικός σ’ ένα βρετανικό πολεμικό πλοίο και έφτιαχνε ναυτικούς χάρτες. Τότε άρχισε να παρατηρεί την ένταση του ανέμου σε διάφορες θάλασσες και εποχές του χρόνου. Σκέφτηκε τότε να φτιάξει ένα ενιαίο τρόπο καταγραφής της έντασης των ανέμων προκειμένου να τυποποιηθεί η περιγραφή των καιρικών συνθηκών και έτσι να διευκολυνθεί η συνεννόηση μεταξύ των ναυτικών.

Το αποτέλεσμα ήταν να συντάξει την πρώτη κλίμακα που κατέγραφε τη διαφορετική ένταση του ανέμου πάνω στα πανιά του πολεμικού πλοίου.

Ενώ είχε αναλάβει επικεφαλής της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του Βρετανικού Ναυτικού, ο Μποφόρ παρουσίασε μία πιο λεπτομερή εκδοχή της κλίμακάς του. Είχε 13 βαθμίδες από το 0 μέχρι το 12. Στην πρώτη βαθμίδα δεν υπήρχε καθόλου άνεμος, ενώ στην ανώτατη, τα πανιά του πολεμικού σχίζονταν από την ένταση του ανέμου. Ονομάστηκε επίσημα «Beaufort Wind Force Scale», δηλαδή «Kλίμακα Έντασης Ανέμου Μποφόρ». Από τα πολλά επιτεύγματα του Φράνσις Μποφόρ σήμερα αυτό είναι για το οποίο είναι γνωστός.

Η διάδοση της Κλίμακας

Τη δεκαετία του 1830, η Κλίμακα Μποφόρ υιοθετήθηκε επίσημα από το Βρετανικό Πολεμικό Ναυτικό και λίγο αργότερα άρχισε να διαδίδεται σε όλο τον κόσμο.

Το 1916 υπήρξαν τροποποιήσεις στην Κλίμακα Μποφόρ αφού οι μετρήσεις της έντασης του ανέμου δεν γίνονταν πια στα πανιά των πλοίων, αλλά στον κυματισμό της θάλασσας. Ο λόγος ήταν ότι κυριαρχούσε πια η ατμοκίνητη ναυσιπλοΐα. Η τελευταία σημαντική αλλαγή στην Κλίμακα Μποφόρ έγινε το 1946 όταν προστέθηκαν οι επιπλέον βαθμίδες 13 ως 17. Αυτές χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τη μέτρηση της έντασης του ανέμου σε τροπικούς κυκλώνες.

Κρυπτογραφημένα κείμενα

Ο Φράνσις Μποφόρ πέθανε το 1857 σε ηλικία 83 χρόνων. Ήταν ήδη διάσημος και καταξιωμένος για το σημαντικό επιστημονικό του έργου.

Μετά τον θάνατό του, τα πολλά έγγραφα του αρχείου του έγιναν αντικείμενο έρευνας από διάφορους μελετητές. Τότε ανακαλύφθηκαν περίπου 200 έγγραφα που ο Μποφόρ είχε κρυπτογραφήσει το περιεχόμενό τους. Το έκανε προφανώς για να αποκρύψει σημαντικά μυστικά της δουλειάς του. Αποδείχτηκε ότι είχε τροποποιήσει τον αλγόριθμο της γνωστής κρυπτογράφησης «Βιζενέρ» (Vigenère), και έτσι η κρυπτογράφηση αυτή πήρε το όνομα του, ως κρυπτογράφηση «Μποφόρ».

Ένας ερευνητής κατάφερε να αποκρυπτογραφήσει τη μέθοδο του Μποφόρ. Αποδείχτηκε ότι τα κρυπτογραφημένα κείμενά του ήταν σημειώσεις και επιστολές. Οι σημειώσεις αποκάλυψαν λεπτομέρειες για το πως επινόησε την Κλίμακα Έντασης των Ανέμων καθώς και άλλες επιστημονικές του ανακαλύψεις.

Το οικογενειακό μυστικό

Όμως, όταν ο ερευνητής διάβασε τις επιστολές έπαθε σοκ. Σε αυτές ο Μποφόρ αφού παρουσίαζε διάφορα οικογενειακά προβλήματα, μιλούσε αναλυτικά για τη σεξουαλική σχέση που είχε συνάψει με την αδελφή του, Ενριέτα (Χάριετ)! Όπως ο Φράνσις, έτσι και η Ενριέτα, ενδιαφερόταν για την επιστήμη και είχε γίνει διάσημη βοτανολόγος,

Το 1834 ο Μποφόρ έχασε τη γυναίκα του με την οποία ήταν παντρεμένος για πάνω από 20 χρόνια. Μαζί της είχε πολλά παιδιά, από τα οποία έξι επιβίωσαν μέχρι την ενηλικίωσή τους.

Τότε ο 60χρονος Μποφόρ δημιούργησε ερωτική σχέση με την 56χρονη αδελφή του. Στις επιστολές του μιλά γι’ αυτή τη σχέση και τις τύψεις που τον βασάνιζαν. Παρά ταύτα, τη συνέχισε μέχρι το 1838 όταν παντρεύτηκε ξανά. Η νέα γυναίκα του Μποφόρ ήταν η 43χρονη Ονόρια Έτσουερθ. Ήταν κόρη του γαμβρού του, δηλαδή του άνδρα της άλλης αδελφής του Μποφόρ.

Τουλάχιστον στην περίπτωση αυτή δεν υπήρχε αιμομιξία, αφού η Ονόρια δεν ήταν κόρη της αδελφής του, αλλά μιας άλλης γυναίκας.