Ποιος ήταν ο “Τζιμ Κρόου”, που έδωσε το όνομά του στο νόμο περί φυλετικού διαχωρισμού στις ΗΠΑ. Οι μαύροι δεν έπρεπε να βρίσκονται στα ίδια λεωφορεία, σχολεία και δημόσιες εγκαταστάσεις με τους λευκούς

Ο φυλετικός διαχωρισμός κατοχυρώθηκε επισήμως στις ΗΠΑ με τη νομοθεσία γνωστή ως “Τζιμ Κρόου” (Jim Crow laws). Εφαρμόστηκε κυρίως στις νότιες πολιτείες της Αμερικής και ο σκοπός της ήταν να περιορίσει τα δικαιώματα των πρώην σκλάβων, που μόλις είχαν απελευθερωθεί.

Οι διακρίσεις εφαρμόστηκαν σε όλες τις δημόσιες εγκαταστάσεις, από τα σχολεία και τα μέσα μαζικής μεταφοράς μέχρι τα θέατρα και τα πάρκα. 

Η νομοθεσία εμπνεύστηκε το όνομά της από την ομώνυμη θεατρική καρικατούρα την οποία είχε δημιουργήσει και υποδυόταν ο Αμερικανός περφόρμερ Τόμας Ντ. Ράις. Ο ίδιος, βάφοντας το πρόσωπό του μαύρο, χόρευε στους ρυθμούς ενός παραδοσιακού τραγουδιού που χλεύαζε τους σκλάβους.

Η καρικατούρα του Τζιμ Κρόου

Το 1828 ο λευκός Αμερικανός κωμικός Τόμας Ντ. Ράις εμφανιζόταν σε μια θεατρική σκηνή της Νέας Υόρκης κάνοντας σύντομα σκετσάκια στα διαλείμματα των παραστάσεων. Την ίδια χρονιά δημιούργησε τον Τζιμ Κρόου. Ο γνωστός και ως “Ντάντυ Ράις” ήταν από τους πρώτους ηθοποιούς – περφόρμερ που έβαφε το πρόσωπό του για να υποδυθεί έναν μαύρο.

Έτσι, και στην περίπτωση του χαρακτήρα του “Τζιμ Κρόου”, ο Ράις έβαψε το πρόσωπο και τα χέρια του μαύρα, χρησιμοποιώντας έναν καμμένο φελλό και εμφανίστηκε στη σκηνή παριστάνοντας τον Αφροαμερικανό.

Ντυμένος με κουρέλια, σχισμένα παπούτσια και ένα στραπατσαρισμένο καπέλο, ο Ράις ενσωμάτωσε στη φιγούρα του όλα τα ρατσιστικά στερεότυπα που ακούγονταν εκείνη την εποχή για τους μαύρους.

Η πραγματική προέλευση της φιγούρας του Τζιμ Κρόου δεν είναι γνωστή μέχρι σήμερα. Ένας από τους μύθους που έχουν δημιουργηθεί, υποστηρίζει ότι ο Ράις στο τραγούδι του αναφερόταν σε έναν μαύρο σκλάβο που συνάντησε σε ένα ταξίδι του. Ο αφέντης και ιδιοκτήτης του λεγόταν Κρόου. Μια επικρατέστερη εξήγηση θέλει τον “Ντάντυ Ράις” να αναπαριστά έναν ηλικιωμένο μαύρο ανάπηρο άντρα που δούλευε σε μία από τις πόλεις που εμφανίσθηκε. Λέγεται πως ο ηλικιωμένος έπασχε από δυσμορφία στο πόδι και τον ώμο, και γι’αυτό σε κάθε στροφή του τραγουδιού ο Ράις έκανε ένα μικρό χοροπήδημα.

Διαβάστε ακόμα: Το φιλί ενός λευκού κοριτσιού σε δύο οκτάχρονα μαυράκια που ντρόπιασε την Αμερική. Τα αγόρια κατηγορήθηκαν για βιασμό και καταδικάστηκαν χωρίς κανένα στοιχείο ως τα 21 τους χρόνια

Ο Αμερικανός κωμικός κατάφερε να κάνει τον Τζιμ Κρόου και την παράστασή του, συνώμυμο του ρατσισμού και της καταπίεσης.

Αυτή η χρήση διήρκησε παραπάνω από μισό αιώνα. Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, ο όρος “Τζιμ Κρόου” χρησιμοποιούταν για να περιγράψει νόμους και έθιμα που καταπίεζαν τους μαύρους.

Η νομοθεσία καταργήθηκε επισήμως το 1965, μετά την επιβολή του νόμου περί Πολιτικών Δικαιωμάτων, που ψηφίστηκε ένα χρόνο νωρίτερα.

Οι μαύροι κώδικες, προάγγελος της νομοθεσίας Τζιμ Κρόου

Μετά το τέλος του Αμερικανικού εμφυλίου πολέμου, το 1865, επικυρώθηκε η 13η τροπολογία, η οποία κατήργησε τη δουλεία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Την ίδια περίοδο, οι πολιτείες του Νότου θέσπισαν τους μαύρους κώδικες (black codes). Οι νόμοι αυτοί ήταν αρκετά αυστηροί και περιέγραφαν λεπτομερώς πότε, πού και πώς θα μπορούσαν να εργαστούν οι απελευθερωμένοι σκλάβοι. Σε ορισμένες πολιτείες περιόρισαν ακόμη και το είδος ιδιοκτησίας που θα μπορούσαν να κατέχουν. Πρακτικά προσπάθησαν με νόμιμο περίβλημα να εφαρμόσουν ένα διαφορετικό είδος δουλείας και φυλετικού διαχωρισμού.

Στην περίοδο που ακολούθησε τον εμφύλιο, γνωστή ως Ανασυγκρότηση (1867 – 1877), οι μαύροι κώδικες έπαψαν να ισχύουν και δόθηκε στους περισσότερους Αφροαμερικανούς άντρες το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. Η συμμετοχή ήταν αρκετά μεγάλη και σε αρκετές περιοχές που ο μαύρος πληθυσμός ήταν κυρίαρχος, εκλέχθηκαν αρκετοί Αφροαμερικανοί πολίτες σε τοπικές συνομοσπονδίες.

Το πογκρόμ στη Λουιζιάνα

Για αρκετούς αυτό σήμανε την έναρξη μίας μάχης να πάρουν πίσω τα κυριαρχικά τους δικαιώματα. Το 1873 υπήρχαν δύο τρομοκρατικές οργανώσεις στις ΗΠΑ, οι “White League” και “Red Shirts“, που ήταν ιδεολογικοί σύμμαχοι της Κου Κλουξ Κλαν και φανατικά αντίθετες με τα δικαιώματα των Αφροαμερικάνων.

Στις 13 Απριλίου 1873, οπαδοί της Άσπρης Λίγκας (White League) εισέβαλλαν ένοπλοι στο δικαστήριο της πόλης Κόλφαξ στη Λουιζιάνια και άνοιξαν πυρ εναντίον Αφροαμερικανών. Ο μοιραίος υπολογισμός έφτασε τους 150 νεκρούς.

Η πράξη επιβολής του 1870 οδήγησε την υπόθεση στο δικαστήριο. Η πράξη αυτή προέβλεπε ότι το Κογκρέσο έχει δικαίωμα να συλλάβει ανθρώπους που παραβιάζουν τα δικαιώματα των απελευθερωμένων.

Και ενώ όλοι περίμεναν μια δικαίωση των εκατοντάδων θυμάτων, η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου το 1876 ανέτρεψε κάθε προσδοκία. Όχι απλώς δεν καταδίκασε τη μαζική σφαγή στη Λουιζιάνα, αλλά εξήγησε πως επειδή η Άσπρη Λίγκα δεν είναι κυβερνητική ή ιδιωτική οργάνωση, η πράξη επιβολής του 1870 δεν μπορεί να ισχύσει.

Η νομοθεσία Τζιμ Κρόου

Από το 1890 οι νότιες πολιτείες θέσπισαν μια σειρά νόμων προκειμένου να διατηρηθεί η λευκή υπεροχή και να κατοχυρωθεί επισήμως ο φυλετικός διαχωρισμός. Η νομοθεσία έγινε γνωστή ως Τζιμ Κρόου.

Η νέα νομοθεσία προέκρινε τον φυλετικό διαχωρισμό σε όλες τις δημόσιες εγκαταστάσεις. Η εφαρμογή της ξεκίνησε από τα μέσα μαζικής μεταφοράς, όπου οι επιγραφές “White Only” (Λευκοί μόνο) ή “Colored” (έγχρωμοι) στα τρένα και τα λεωφορεία, καθοδηγούσε τους λευκούς και μαύρους πολίτες να χρησιμοποιήσουν το αντίστοιχο μέσο. Οι διακρίσεις επεκτάθηκαν και σε άλλους τομείς.

Οι μαύροι πολίτες είχαν ξεχωριστά σχολεία, νοσοκομεία, εκκλησίες, νεκροταφεία και τουαλέτες, οι εγκαταστάσεις των οποίων ήταν συνήθως ποιοτικά κατώτερες από τις αντίστοιχες των λευκών. Στην λίστα συμπεριελαμβάνονταν ακόμη πάρκα, θέατρα και εστιατόρια. Τυχόν παράβαση ή αδυναμία επιβολής των νόμων τιμωρούνταν με πρόστιμο ή φυλάκιση.

“Ξεχωριστά αλλά ίσα”. 

Οι λευκοί δεν επιτρεπόταν να χρησιμοποιήσουν τα ίδια αυτοκίνητα με τους μαύρους, ούτε να σταθμεύσουν στην ίδια θέση. Μια νομοθετική πράξη στην πολιτεία της Λουιζιάνα επέκτεινε την απαγόρευση, συμπεριλαμβάνοντας στους “μαύρους” και όσους λευκούς είχαν έστω και μακρινή συγγένεια με κάποιον.

Η κοινότητα των Αφροαμερικανών της πόλης οργάνωσε την αντίδρασή της.

Ο Χόμερ Πλέσσυ, που ήταν κατά το 1/8 μαύρος, καθώς ετοιμαζόταν να επιβιβαστεί στο “Whites Only” τρένο, είπε στον ελεγκτή την πλήρη καταγωγή του. Ακολουθώντας τον δρόμο της Ρόζα Πάρκς, μπήκε στο τρένο, κάθισε και ακολούθησε η σύλληψή του.

To 1896, η υπόθεση έφτασε στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο είπε την περίφημη φράση “ξεχωριστά, αλλά ίσα” (“separate but equal”), η οποία έγινε το μανιφέστο της νομοθεσίας του Τζιμ Κρόου.

Η φράση αυτή σήμαινε πως είναι αποδεκτό να μην επιτρέπεται ο λευκός με τον μαύρο να επιβιβαστούν στο ίδιο τρένο, αλλά θα πρέπει να επιβιβαστούν σε τρένα που έχουν τις ίδιες ανέσεις και ασφάλεια.

Δεν ήταν αυτό που ήθελαν οι υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων αλλά ήταν μια μικρή πρόοδος.

Ωστόσο αρκετοί ερευνητές αμφισβήτησαν την εφαρμογή του νόμου καθώς οι μαύροι εξακολούθησαν να χρησιμοποιούν τα χειρότερα μέσα μεταφοράς και τις χειρότερες  δημόσιες εγκαταστάσεις.

Πηγή χαρακτηριστικής φωτογραφίας: Wikipedia

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η αληθινή ιστορία πίσω από την ταινία «The Green Book» που κέρδισε 3 Όσκαρ. Ο μαύρος μουσικός που είχε προσλάβει μπράβο της μαφίας για να τον προστατεύσει στην περιοδεία του από ρατσιστικές επιθέσεις