Ποιος ήταν ο φιλέλληνας Τζωρτζ Κάνιγκ που έδωσε το όνομά του στην πλατεία Κάνιγγος; Ξεγέλασε τον Μέτερνιχ και βοήθησε στην ανεξαρτησία

Οι ονομασίες της πλατείας Ομονοίας και της πλατείας Συντάγματος παραπέμπουν σε δύο ύψιστες αξίες. Μια από τις πιο γνωστές πλατείες ανάμεσα σε αυτές τις δύο, είναι η πλατεία που πήρε το όνομά της από έναν άγγλο πολιτικό.

Ο Τζωρτζ Κάνιγκ υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους βρετανούς πολιτικούς του 19ου αιώνα. Διετέλεσε για μία πενταετία υπουργός Εξωτερικών, ενώ το 1827 ανέλαβε την πρωθυπουργία της χώρας. Μέχρι τότε, η φιλελληνική του δράση και στάση, ήταν καθοριστική για την πορεία του αγώνα της ανεξαρτησίας.

Τα βιβλία ιστορίας και τα ντοκουμέντα της εποχής, του καταλογίζουν ένα σημαντικό επίτευγμα. Χάρη στον Κάνιγκ, μεταστράφηκε η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι στην Ελλάδα τα πρώτα επαναστατικά χρόνια, που ήθελαν να μην αλλάξει το στάτους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Χάρη στα σχέδια και τις παρεμβάσεις του, δρομολογήθηκε η υπογραφή του πρώτου συμφώνου ανεξαρτησίας του ελληνικού κράτους.

Ένας δεινός ρήτορας

Σε ηλικία 23 ετών, πέρασε για πρώτη φορά το κατώφλι της βρετανικής Βουλής. Εξελέγη με τη βοήθεια του Ουίλιαμ Πιτ, ο οποίος δέκα χρόνια νωρίτερα είχε γίνει ο νεότερος πρωθυπουργός της Βρετανίας, στα 24 του. Ο Κάνιγκ κέρδισε την εμπιστοσύνη του Πιτ με τη ρητορική του δεινότητα, την αποφασιστικότητα και τις πολιτικές απόψεις του.

Με τον ίδιο τρόπο κέρδισε την εμπιστοσύνη μεγάλης μερίδας των Βρετανών πολιτών. Γύρω από τον νεαρό πολιτικό, πολύ γρήγορα συσπειρώθηκε μία πιστή ομάδα ακολούθων που υποστήριζαν τις θέσεις του και διέδιδαν τα γραπτά του.

Μέσα σε τριάντα χρόνια διαρκούς παρουσίας στα πολιτικά πράγματα, είχε περάσει από πολλές σημαντικές θέσεις και είχε λάβει αρκετά κυβερνητικά αξιώματα. Με την Ελλάδα ενεπλάκη αρχικά από τη θέση του υπουργού Εξωτερικών.

Η Συνθήκη του Λονδίνου

Είτε εμπνεόμενος από τις πολιτικές σκοπιμότητες και τον ρόλο της Βρετανίας στο εμπόριο της περιοχής, είτε ορμώμενος από φιλελληνικά συναισθήματα, ο Κάνιγκ υποστήριζε ανοιχτά την ίδρυση ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

Απέναντί του είχε πολλά μέτωπα. Τον αυστριακό καγκελάριο Μέτερνιχ, τους Ρώσους που ήθελαν να έχουν το πάνω χέρι στο στρατηγικό αυτό σημείο της Μεσογείου, αλλά και πολλές φωνές στην Αγγλία που δεν έβλεπαν με καλό μάτι τις αναταραχές στο εσωτερικό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο Κάνιγκ, όμως, δεν ήταν διατεθειμένος να εγκαταλείψει το όραμά του και φυσικά τα συμφέροντα της χώρας του, που ως ναυτική δύναμη αξιολογούσε με ιδιαίτερο τρόπο την ανατολική μεσόγειο. Είχε ήδη ετοιμάσει το προσχέδιο της Συνθήκης που θα παραχωρούσε στην Ελλάδα την ανεξαρτησία της και απλώς περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία για να τη «ρίξει» στο τραπέζι των Μεγάλων Δυνάμεων προς υπογραφή.

Η ευκαιρία τελικά του δόθηκε το Δεκέμβριο του 1826, όταν ο Ιμπραήμ ρήμαζε την Πελοπόννησο και κατέπνιγε την επανάσταση με πρωτοφανή βία και ακρότητες. Οι θηριωδίες του είχαν προκαλέσει οργή στο σημαντικό φιλελληνικό κίνημα της Ευρώπης και στους κορυφαίους αξιωματούχους.

Ταυτόχρονα, οι πολιτικοί έβλεπαν πλέον ότι η αδύναμη οθωμανική αυτοκρατορία θα μπορούσε να υποστεί μια απώλεια εδαφών και σε αυτή την προοπτική αναζητούσαν τα δικά τους οφέλη.

Την εποχή εκείνη οι συζητήσεις για το ελληνικό ζήτημα βρίσκονταν στο επίκεντρο στο Λονδίνο, ο καγκελάριος Μέτερνιχ έδωσε εντολή στον αυστριακό πρέσβη να αποχωρήσει, πιστεύοντας ότι έτσι οι συνομιλίες θα ναυαγούσαν. Ωστόσο, αντί αυτού, άνοιξε ο δρόμος στον Κάνιγκ.

Με απόλυτη μυστικότητα, έστειλε το σχέδιο της Συνθήκης που είχε ετοιμάσει, στο Παρίσι. Παράλληλα, οργάνωσε την ενίσχυση του βρετανικού στόλου στην Ελλάδα στέλνοντας από το Πλίμουθ στο Αιγαίο 4 πολεμικά πλοία, 4 φρεγάτες και δύο μπρίκια. Την πρωτοβουλία του μιμήθηκαν Ρωσία και Γαλλία.

Έτσι, παρά τις αντιδράσεις του σουλτάνου και τις αντιρρήσεις της Αυστρίας, οι τρεις δυνάμεις, ήρθαν σε συμφωνία στο Λονδίνο με την υπογραφή της λεγόμενης «Ιουλιανής συνθήκης». Στις 6 Ιουλίου του 1827 έγινε το πρώτο επίσημο βήμα προς τη δικαίωση του ήδη επταετή ένοπλου αγώνα των Ελλήνων.

Η συνθήκη προέβλεπε την κατάπαυση του πυρός και είχε ένα μυστικό όρο. Αν η Τουρκία δεν συμμορφωνόταν οι όροι θα επιβάλλονταν με τη βία. Η Τουρκία δε συμμορφώθηκε, ούτε και ο Ιμπραήμ που αισθανόταν έτοιμος να νικήσει και τους Ευρωπαίους.

Αυτός ο όρος οδήγησε στη ναυμαχία του Ναβαρίνου, στη διάλυση του τουρκικού στόλου και σταδιακά στην ανεξαρτησία της Ελλάδας.

Ο Κάνιγκ πλέον παρακολουθούσε την πραγματοποίηση των επιδιώξεών του από τη θέση του πρωθυπουργού της Βρετανίας.

Βέβαια, δεν πρόλαβε να δει την Ελλάδα ανεξάρτητη. Ένα μήνα αργότερα, χτυπήθηκε από πνευμονία και πέθανε. Στην Ελλάδα, η είδηση του θανάτου του μεταδόθηκε μετά λύπης. Σε επίσημη επιστολή του, ο αρχιεπίσκοπος Ιγνάτιος ανέφερε: «Ο άωρος θάνατος του μεγάλου ανδρός και ευεργέτη της Ελλάδος Κάννινγκ πρέπει να σας ελύπησε και ελπίζω ότι εδείξατε σημεία της ευγνωμοσύνης σας».

Το 1865 ένα κεντρικό σημείο της Αθήνας δενδροφυτεύθηκε και σχεδιάστηκε η δημιουργία μίας πλατείας. Το όνομα που επέλεξε η τοπική αυτοδιοίκηση να της δώσει ήταν αυτό του βρετανού φιλέλληνα.

Το 1926 ασφαλτοστρώθηκε και στο κέντρο τοποθετήθηκε το άγαλμα του Κάνιγκ. Μάλιστα, τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος έγιναν από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1931 στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 100 χρόνια ελληνικού κράτους.

Μέχρι σήμερα, η πλατεία Κάνιγγος παραμένει μία από τις κεντρικότερες και πιο πολυσύχναστες πλατείες της Αθήνας, έστω και αν ελάχιστοι γνωρίζουν ότι ο Κάνιγκ υπήρξε ένας πολύτιμος σύμμαχος των αγωνιστών που πίστεψε στην ελληνική υπόθεση, φροντίζοντας πάντα να εξυπηρετεί και τα συμφέροντα της Αγγλίας.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ποια είναι η κεντρική πλατεία που μοιάζει με την πλατεία Ομονοίας. Η περιοχή είχε αμπέλια, ασφαλτοστρώθηκε το 1926 και πήρε το όνομά της από το άγαλμα που αποκάλυψε ο Ελ. Βελιζέλος