Ποιος είναι ο Καλατράβα; Οι κατηγορίες για κακοτεχνίες, οι αγωγές και οι οικονομικές υπερβάσεις

Ο Σαντιάγο Καλατράβα θεωρείται ένας από τους πιο πετυχημένους αρχιτέκτονες μεγάλων έργων παγκοσμίως.

Κτίρια, στάδια και γέφυρες που έχει σχεδιάσει κοσμούν τις μεγαλύτερες πόλεις. Ένα από αυτά είναι το εμβληματικό στέγαστρο του ΟΑΚΑ, σύμβολο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, που σήμερα κινδυνεύει με κατάρρευση. Δεν είναι όμως το μοναδικό έργο του αρχιτέκτονα που παρουσίασε πρόβλημα σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα από την κατασκευή του.

Ο 72χρονος Ισπανός έχει πληθώρα “σκανδάλων” στο δυναμικό του, τα οποία ενίοτε επισκιάζουν την αρχιτεκτονική του. Τα περισσότερα από αυτά ακολουθούν το ίδιο επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Ο Καλατράβα αναλαμβάνει κατά κύριο λόγο δημόσια έργα τεράστιας κλίμακας. Αφενός συχνά ξεπερνά κατά πολύ τον αρχικό προϋπολογισμό, προκαλώντας δυσαρέσκεια καθώς απορροφά επιπλέον πόρους από τα δημόσια ταμεία. Αφετέρου, συχνά φέρεται να “θυσιάζει” την ασφάλεια ή την ακεραιότητα των κατασκευών στον βωμό της μοντέρνας και εκκεντρικής αισθητικής του.

Palau de les Arts, Βαλένθια

Ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα που έχει αναμιχθεί το όνομα του Καλατράβα έγινε στη γενέτειρά του.

Στις αρχές του 2000 ανέλαβε τον σχεδιασμό του κολοσσιαίου “Παλατιού των Τεχνών” στην καρδιά της πόλης. Παρέδωσε το έργο, το οποίο κόστισε περί τα 500 εκατομμύρια ευρώ, το 2005. Σύντομα οι ιθύνοντες άρχισαν να διαπιστώνουν κακοτεχνίες. Δεν υπήρχαν σκάλες κινδύνου, ούτε ανελκυστήρες για άτομα με ειδικές ανάγκες. Επιπλέον, το ψηφιδωτό της οροφής μέχρι το 2013 ξεκίνησε να αποκολλάται και σταδιακά να καταρρέει. Το 2014 οι δημοτικές αρχές αποφάσισαν ότι ολόκληρη η οροφή του κτιρίου έπρεπε να αποσυναρμολογηθεί, προκειμένου να αντικατασταθεί το μικρό αποκολλημένο τμήμα του ψηφιδωτού. Η αποκατάσταση κόστισε πάνω από 3 εκατομμύρια ευρώ.

Η κατακραυγή για την επιβάρυνση του δημόσιου ταμείου ήταν τεράστια και οι αρχές της Βαλένθια απειλούσαν με μήνυση τον Καλατράβα, κατηγορώντας τον ότι παρέδωσε το έργο με επικίνδυνες κατασκευαστικές παραλείψεις.

Γέφυρα του Συντάγματος, Βενετία

«H γέφυρα του Συντάγματος, πάνω από το Γκραν Κανάλε, αποτελεί σύμβολο του αρχιτεκτονικού εκσυγχρονισμού της Βενετίας». Αυτό ήταν το γενικό αίσθημα που επικρατούσε τη χρονιά των εγκαινίων του έργου το 2008. Σχεδιασμένο από τον κορυφαίο ισπανό αρχιτέκτονα, κόστισε συνολικά περί τα 400 εκατομμύρια ευρώ.

Εν τέλει έγινε περισσότερο γνωστό για τις πτώσεις και τα κατάγματα των πεζών εξαιτίας της ολισθηρότητας του δαπέδου του. Ύστερα από χρόνια διαμαρτυριών, ο δήμος αποφάσισε να αντικαταστήσει το διαφανές δάπεδο με μια λιγότερο εντυπωσιακή –αλλά αντιολισθητική– πέτρινη επιφάνεια. «Πολίτες τραυματίζονταν και κατέθεταν αγωγές εναντίον της πόλης. Είχαμε υποχρέωση να παρέμβουμε», είχε δηλώσει η Φραντσέσκα Ζακαριότο, μηχανικός του δήμου.

Ο Καλατράβα από την άλλη, τη χρονιά που παρέδωσε το έργο υποστήριξε πως:

«Η γέφυρα ελέγχθηκε εξονυχιστικά και συμπεριφέρεται άριστα σε ό,τι αφορά τη στατικότητά της».

Zubizuri, Μπιλμπάο

Ανάλογα προβλήματα υπήρξαν και στο Μπιλμπάο. Το δάπεδο της γέφυρας Zubizuri στον Κάμπο Βολαντίν αποτελείται από γυάλινες πλάκες, σχεδιασμένες για να αντανακλούν τα γαλαζοπράσινα νερά του ποταμού που διασχίζει την πόλη.

Ωστόσο, ο αρχιτέκτονας φαίνεται να μην υπολόγισε ότι τις ημέρες με αυξημένη υγρασία, το δάπεδο θα γινόταν ιδιαίτερα ολισθηρό και επικίνδυνο για τους διερχόμενους πεζούς. Μέσα σε λιγότερο από μια δεκαετία, πάνω από 50 άνθρωποι κατέληξαν στο νοσοκομείο με κατάγματα μετά από πτώση πάνω στη γέφυρα. Το 2007, ο τότε δήμαρχος Ινιάκι Ασκούνια ανέθεσε τη μετατροπή της σε άλλον αρχιτέκτονα λέγοντας πως «οι φορολογούμενοι πολίτες θα επιβαρυνθούν κατά 200.000 ευρώ για την αντικατάσταση και επισκευή της. Αρκετά ανεχτήκαμε τη δικτατορία του κ. Καλατράβα που λέει ότι δεν μπορούμε να αγγίζουμε το γεφυράκι του. Αρκετά πια με αυτόν τον σούπερ σταρ».

World Trade Center Transportation Hub, Νέα Υόρκη

Ο Καλατράβα ανέλαβε να κατασκευάσει τον κόμβο μεταφορών του διάσημου World Trade Center στην Νέα Υόρκη το 2006. Τα επίσημα εγκαίνια είχαν προγραμματιστεί για το 2016, αλλά αναβλήθηκαν γιατί το κτίριο υπέστη διαρροή στην οροφή. Η αρχική εκτίμηση της επισκευής του ήταν 2 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά το πραγματικό κόστος κατέληξε να αγγίζει τα 4 δις.

Επιπλέον, υπήρχαν έντονες διαμαρτυρίες διότι η μονάδα εξαερισμού του σταθμού  βρισκόταν κολλητά με τον διπλανό ουρανοξύστη. Ο Michael Kimmelman των Times αποκάλεσε το ημιτελές έργο “έναν κιτς στεγόσαυρο”.

Συνεδριακό κέντρο, Οβιέδο

Ανάλογα προβλήματα με την οροφή του είχε και το έργο του συνεδριακού κέντρου στο Οβιέδο. Μία πλάκα από σκυρόδεμα μεγέθους 500 τ.μ. έπεσε από ύψος 15 μέτρων, προκαλώντας ελαφρά τραύματα σε τρεις εργάτες και σοβαρές υλικές ζημιές σε γύρω κτίρια. Τον Ιούνιο του 2015, ισπανικό δικαστήριο αποφάσισε ότι ο Καλατράβα και η ομάδα του έπρεπε να καταβάλουν 3,3 εκατομμύρια ευρώ στις τοπικές αρχές.

Η απάντηση του αρχιτέκτονα

Ο Σαντιάγκο Καλατράβα δεν έπαψε ποτέ να υπερασπίζεται τα έργα του. Επιμένει ότι δεν φέρει ευθύνη για ό,τι προβλήματα παρουσιάστηκαν αφού τα παρέδωσε.

«Στη Βαλένθια, για παράδειγμα, οι κατασκευαστικές εταιρείες έκαναν κακό στη δουλειά. Ήταν απρόσεκτοι. Είτε αυτό, είτε φροντίζουν μόνο για τα συμφέροντα της εταιρείας λέγοντας: “Ας το κάνουμε όσο πιο φτηνά γίνεται και όσο πιο γρήγορα μπορούμε”. Αυτό συμβαίνει», δήλωνε ο ίδιος προ ετών στην εφημερίδα El Pais.

Αναμφισβήτητα οι παραγγελίες, δείχνουν ότι είναι ένας καταξιωμένος αρχιτέκτονας και σε πολλές περιπτώσεις οι τοπικές αρχές δεν αντιλαμβάνονται, ότι όπως όλα τα δημόσια έργα, και αυτά του Καλατράβα χρειάζονται τακτική συντήρηση.

Αρχική εικόνα: citaty