Ποιος εφηύρε τα πατατάκια; Ο μύθος του δυσαρεστημένου βαρόνου και του εξοργισμένου μάγειρα. Η αλήθεια του μάρκετινγκ

Στην επαρχία Σαρατόγκα Σπρινγκς στη Νέα Υόρκη, αυτό που σίγουρα θα του τραβήξει την προσοχή του επισκέπτη είναι μία μεγάλη ταμπέλα:

“Ο τόπος του Κραμ. Ο Τζορτζ Κραμ, σεφ και δημιουργός των τσιπς πατάτας, λειτουργούσε το εστιατόριό του από το 1882 έως το 1890. Διάσημες προσωπικότητες της χώρας δείπνησαν εδώ”.

Στη σελίδα του στην Βικιπαίδεια, καθώς και σε άλλες επίσημες βιογραφίες, ο Αμερικανός Τζορτζ Κραμ αναφέρεται ρητά ως ο άνθρωπος που επινόησε τα πατατάκια. Ωστόσο, αρκετοί σύγχρονοι ιστορικοί που έχουν εντρυφήσει στη γαστρονομία, υποστηρίζουν ότι το διάσημο σνακ προϋπήρχε του νεοϋορκέζου σεφ.

Ο θρύλος του απαιτητικού πελάτη

Η ιστορία που πιστώνει την εφεύρεση των τσιπς στον Τζορτζ Κραμ έγινε το 1853. Προτού ανοίξει το δικό του εστιατόριο, ο Τζορτζ Κραμ εργαζόταν στο Moon’s Lake. Μία μέρα, επισκέφθηκε το μαγαζί ο βαρόνος Κορνήλιος Βάντερμπιλτ και μεταξύ άλλων, παρήγγειλε τηγανητές πατάτες.

Όταν του τις σέρβιραν, απογοητεύτηκε. Τις έστειλε πίσω στην κουζίνα ζητώντας να του φέρουν πιο ψιλοκομμένες και λιγότερο μαλακές. Όταν του τις επέστρεψαν λεπτότερες, ο βαρόνος ακόμα δεν έδειχνε ευχαριστημένος. Τις έστειλε για ακόμη μια φορά πίσω, επισημαίνοντας ότι ήταν και ανάλατες. Λέγεται ότι το ίδιο σκηνικό επαναλήφθηκε αρκετές φορές. Κάποια στιγμή, ο Τζορτζ Κραμ, προσβεβλημένος και εκνευρισμένος, αναφώνησε: «Θα του δείξω!»

Έκοψε τις πατάτες σε πολύ λεπτές φέτες και τις έριξε στο λάδι μέχρι που σχεδόν κάηκαν. Έπειτα σέρβιρε τα ψιλοκομμένα τραγανά κομμάτια με έξτρα αλάτι στον βαρόνο. Εκείνος ενθουσιάστηκε. Και όπως φάνηκε, δεν ήταν ο μόνος. Τα “πατατάκια” μετατράπηκαν σε ένα από τα πιο φημισμένα πιάτα του καταξιωμένου σεφ.

Λέγεται ότι μέχρι και τις αρχές του 20 αιώνα, ήταν ευρέως διαδεδομένα ως “Saratoga Chips”. Με τα χρόνια, η ονομασία απλοποιήθηκε σε τσιπς.

Απομυθοποίηση

Σήμερα, πολλοί ειδικοί αμφισβητούν την παραπάνω εκδοχή. Αρχικά, ενέχει ορισμένες ιστορικές ανακρίβειες.

Σύμφωνα με την -βραβευμένη με Πούλιτζερ- βιογραφία του Βάντερμπιλτ, που έχει εκδόσει ο ιστορικός T.J. Stiles, ο βαρόνος δεν πήγε ποτέ στην Σαρατόγκα το καλοκαίρι του 1853.

Επιπλέον, είναι αξιοπερίεργο το ότι σε κανένα δημοσίευμα ή γραπτό ντοκουμέντο της εποχής, δεν αναφέρονται τα περίφημα πατατάκια του Κραμ. Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, ο σεφ αναφερόταν ως ένας από τους πιο διάσημους της Νέας Υόρκης. Στήλες σε εφημερίδες και γαστρονομικά έντυπα εκθείαζαν άλλες σπεσιαλιτέ του, όπως την ποταμίσια πέστροφα και την ψητή πέρδικα. Τα “τσιπς” ή οι πατάτες, αντιθέτως, δεν υπάρχουν πουθενά.

Το ισχυρότερο όμως στοιχείο που διαψεύδει τη θεωρία είναι ο χρόνος και ο τρόπος που έγινε γνωστή. Όπως η Coca Cola δημιούργησε τον κόκκινο και παχουλό Άη Βασίλη για να προωθήσει το αναψυκτικό, έτσι και μία άλλη εταιρεία, η St. Regis Paper Company, διέδωσε την ιστορία του δυσαρεστημένου βαρόνου χάριν μιας διαφημιστικής καμπάνιας. Εκ του αποτελέσματος, η καμπάνια πέτυχε. Η ιστορία μετατράπηκε σε λαϊκό αφήγημα, ενώ το προϊόν της, “Saratoga Chips”, κυκλοφορεί μέχρι σήμερα.

Ποιος εφηύρε τα πατατάκια;

Κανένας ιστορικός ή ειδήμων της γαστρονομίας δεν έχει δώσει μία σίγουρη απάντηση στο ερώτημα μέχρι σήμερα. Ανά τα χρόνια έχουν εμφανιστεί πολλές προσωπικότητες και πολιτισμοί που διεκδικούν την έμπνευση του δημοφιλέστερου σνακ στον κόσμο. Άλλωστε, η συνταγή είναι αρκετά απλή.

Η παλαιότερη καταγεγραμμένη μορφή της, που σώζεται και που θυμίζει σε μεγάλο βαθμό τα σημερινά πατατάκια, χρονολογείται στο 1817. Στο βιβλίο του, ο βρετανός σεφ Ουίλιαμ Κίτσινερ περιγράφει τη διαδικασία ως εξής:

«Καθαρίζουμε μεγάλες πατάτες. Τις κόβουμε σε λεπτά κομμάτια γύρω γύρω, όπως θα καθαρίζαμε τις φλούδες από ένα λεμόνι. Τις στεγνώνουμε καλά σε μία πετσέτα. Τις τηγανίζουμε σε λίπος».

Το όνομα του πιάτου: “τηγανητές πατάτες σε φέτες ή ξύσματα”!

Παρόμοιες συνταγές εμφανίζονται σε διάφορα μεταγενέστερα βιβλία μαγειρικής. Παρόλα αυτά, ο τίτλος του “εφευρέτη των τσιπς” συνοδεύει μέχρι σήμερα το όνομα του Τζορτζ Κραμ.

Προφανώς η ιδέα δεν ανήκει σε έναν καθώς μπορεί σε διαφορετικές περιοχές που δεν είχαν  μεταξύ τους επικοινωνία να υπήρχε η συνταγή. νΚάτι που έχει συμβεί και με σημαντικές εφευρέσεις. Όπως και να χει είναι ένα σνακ που όταν τυποποιήθηκε πέρασε σε όλο τον πλανήτη ως ένα απολαυστικό έδεσμα, πλούσιο σε βιταμίνες και απολαυστικό. Σήμερα θα λέγαμε ότι είναι και παχυντικό, αλλά την εποχή που οι άνθρωποι υποσιτίζονταν, οι πατάτες σε κάθε μορφή, ήταν μια σωτήρια επιλογή όπως θα έλεγε και ο Καποδίστριας.

αρχική εικόνα: pixabay