Ποιος “εφηύρε” την μπαγκέτα και τι μήκος πρέπει να έχει. Τι σχέση έχει με το μετρό του Παρισιού και τις μάχες του Ναπολέοντα

Για τον περισσότερο κόσμο, η μπαγκέτα είναι απλώς ένας τύπος ψωμιού. Για τους Γάλλους, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας και του πολιτισμού τους.

Τον Σεπτέμβριο του 1993, η γαλλική κυβέρνηση πέρασε το “Διάταγμα του ψωμιού”. Πρόκειται για έναν νόμο που θέτει συγκεκριμένες προδιαγραφές προκειμένου ένα αρτοπαρασκεύασμα να δικαιούται να λάβει το όνομα της μπαγκέτας. Οι βασικότερες αναφέρουν πως πρέπει να είναι εξ ολοκλήρου ζυμωμένο, σμιλευμένο και ψημένο στο μέρος πώλησής του. Η χρήση έτοιμης ζύμης θεωρείται σοβαρό παράπτωμα.

Μία τυπική γαλλική μπαγκέτα έχει μήκος 65 εκατοστά και διάμετρο 5 έως 6 εκατοστά. Τα συστατικά της ζύμης περιέχουν αλεύρι, μαγιά, νερό κι αλάτι.

Από που προήλθε

Μέχρι σήμερα, υπάρχουν πολλές εκδοχές για την πραγματική προέλευση της μπαγκέτας. Σχεδόν όλες συμφωνούν στην χρονική περίοδο. Την τοποθετούν κάπου μέσα στον 19ο αιώνα.

Μία από τις πιο διαδεδομένες θεωρίες υποστηρίζει ότι οι πρώτες μπαγκέτες εμφανίστηκαν κατά την κατασκευή του μετρό του Παρισιού. Ο αρχιμηχανικός Φιλζάνς Μπιενβενί έβλεπε καθημερινά τους εργάτες στην ώρα του κολατσιού, να κόβουν το ψωμί χρησιμοποιώντας μαχαίρια. Τότε συνειδητοποίησε πόσους κινδύνους εγκυμονούσε αυτή η κατάσταση. Ζήτησε λοιπόν από έναν φούρναρη να του φτιάξει ένα ψωμί που να κόβεται εύκολα με τα χέρια.

Η θεωρία αυτή, αν και, σύμφωνα με τους ιστορικούς, κατά πάσα πιθανότητα δεν ισχύει, ενέχει μια αλήθεια. Μέχρι σήμερα οι Γάλλοι τηρούν αυστηρά το τεμάχισμα της μπαγκέτας με τα χέρια. Η χρήση μαχαιριού θεωρείται “ιεροσυλία”.

Μία επίσης διάσημη εκδοχή αναφέρει ότι ο Ναπολέων Βοναπάρτης ήταν εκείνος που έδωσε την εντολή της δημιουργίας ενός μακρόστενου ψωμιού. Το σκεπτικό ήταν ότι οι στρατιώτες θα μπορούσαν να το κουβαλήσουν με μεγαλύτερη ευκολία. Η κυκλική φρατζόλα καταλάμβανε χώρο στους σάκους τους. Αντίθετα, μία μπαγκέτα με τις κατάλληλες αναλογίες μπορούσε να χωρέσει ακριβώς μέσα στην πανοπλία τους.

Αρκετοί πιστεύουν ότι η μπαγκέτα καθιερώθηκε ως σύμβολο της Γαλλικής Επανάστασης. Ήταν ένα ψωμί που απευθυνόταν τόσο σε πλούσιους, όσο σε φτωχούς. Άλλοι πάλι λένε ότι προέρχεται από το ψωμί του τύπου Βιέννης, που έφερε στη Γαλλία ο αυστριακός αξιωματικός Άουγκουστ Τσανγκ το 1839, μαζί με το κρουασάν.

Παρότι δεν υπάρχει ομοφωνία όσον αφορά την προέλευση της μπαγκέτας, οι περισσότεροι ιστορικοί συμφωνούν σχετικά με το πότε καθιερώθηκε ευρέως.

Τη δεκαετία του ’20, ψηφίστηκε ένας νόμος στη Γαλλία που απαγόρευε στο προσωπικό των φούρνων να εργάζεται πριν από τις 4 το πρωί. Η ευκολία και η ταχύτητα παρασκευής της μπαγκέτας συγκριτικά με το καρβέλι ήταν η ιδανική -και ίσως μόνη- λύση για τους αρτοποιούς που ήθελαν να εξυπηρετούν τους πρωινούς πελάτες τους.

Στα δικαστήρια για το μήκος

Οι Γάλλοι δεν είναι οι μόνοι που παίρνουν το ζήτημα μπαγκέτα τόσο σοβαρά. Το 2017, το Αμερικανικό Δικαστήριο κλήθηκε να εκδικάσει μία υπόθεση μήνυσης εις βάρος της γνωστής αλυσίδας σάντουιτς “Subway”. Οι πολίτες που κατέθεσαν την μηνυτήρια αναφορά κατηγορούσαν την εταιρεία για παραπλανητική διαφήμιση.

Το “Footlong” σάντουιτς που σύμφωνα με το όνομά του έπρεπε να έχει μήκος 12 ίντσες (ένα πόδι), στην πραγματικότητα δεν ξεπερνούσε τις 11.

Το ζήτημα πήρε μεγάλες διαστάσεις και καλύφθηκε από τα μεγαλύτερα αμερικανικά μέσα. Η εταιρεία ισχυρίστηκε ότι η ποσότητα της ζύμης είναι η ίδια σε όλα τα παραρτήματα. Είναι δηλαδή θέμα του κάθε εργαζομένου αν θα κάνει το λάθος να ζυμώσει την μπαγκέτα λίγο πιο μεγάλη σε πλάτος και μικρότερη σε μήκος. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο πελάτης έπαιρνε την ίδια ποσότητα ψωμιού.

Παρόλα αυτά, οι δικηγόροι του Subway δέχτηκαν τον συμβιβασμό που προτάθηκε από την αντίπαλη πλευρά. Η εταιρεία κλήθηκε να πληρώσει 525 εκατομμύρια δολάρια στους ενάγοντες, προκειμένου η υπόθεση να κλείσει.

αρχική φωτογραφία: Flickr

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο μύθος της Μαρίας Αντουανέτας. Γιατί δεν είπε ποτέ τη φράση: «αφού δεν έχουν ψωμί, ας φάνε παντεσπάνι». Πώς εμπλέκονται οι Κινέζοι