Ποιος διάσημος δρόμος της Αθήνας έκλεινε με μια χοντρή αλυσίδα προκειμένου να περνά το “θηρίο” για Κηφισιά. Η καταπράσινη συνοικία, που φιλοξένησε διανοούμενους

Στο τέρμα της οδού Πατησίων η συνοικία με τις πρασιές, τους καταπράσινους κήπους και τις μικρές πλατείες ονομάστηκε Κυπριάδου ή αλλιώς Κηπούπολη Κυπριάδη.

Προτού πάρει το σημερινό της όνομα, η περιοχή ήταν γνωστή ως “Αλυσίδα” και ο λόγος ήταν πρακτικός. Από το τέρμα της οδού Πατησίων, εκεί όπου βρίσκεται σήμερα ο σταθμός ΗΣΑΠ Άνω Πατήσια, περνούσε ο σιδηρόδρομος, το αποκαλούμενο “θηρίο”. Κάθε φορά σε αυτό το σημείο ο δρόμος έκλεινε με μια χοντρή αλυσίδα, προκειμένου να διακοπεί η κυκλοφορία των τροχοφόρων και να περάσει το τρένο που ανέβαινε “αγκομαχώντας” για Κηφισιά.

Παλαιότερα στην Αλυσίδα υπήρχαν εξοχικά κέντρα αναψυχής. Ο περιηγητής Edmont About το 1854 έγραφε: “Ο κομψός κόσμος της Αθήνας έχει για κυριότερη ψυχαγωγία του, χειμώνα-καλοκαίρι, τον περίπατο στην οδό Πατησίων. Φθάνουν εκεί με τα πόδια, με αμάξι και κυρίως με άλογο. Κάθε Έλληνας που βρίσκει να δανεισθεί τριακόσιες δραχμές, βιάζεται να αγοράσει ένα άλογο. Κάθε Έλληνας που έχει τρεις δραχμές τις διαθέτει νοικιάζοντας ένα άλογο».

Η Αλυσίδα γέμιζε κόσμο ιδιαίτερα την Πρωτομαγιά. Τα καταπράσινα Πατήσια ήταν ιδανικό περιβάλλον για τη γιορτή της άνοιξης και μια βόλτα μέσα στη φύση. Η γιορτή των λουλουδιών για τους παλιούς Αθηναίους ήταν αφορμή για ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια της χρονιάς. Πολλές φορές συγκεντρώνονταν στην Αλυσίδα με τις άμαξες τους, τις οποίες στόλιζαν με στεφάνια με λουλούδια και πασχαλιές που αγόραζαν από τους πλανόδιους.

Σήμερα το μόνο που έχει μείνει από το παλιό τοπωνύμιο είναι το κέντρο του ΟΤΕ στην περιοχή των Άνω Πατησίων.

Πως διαμορφώθηκε η συνοικία Κυπριάδου

Η συνοικία Κυπριάδου δημιουργήθηκε γύρω στο 1920 όταν ο πλούσιος επιχειρηματίας Μίνως Κυπριάδης απέκτησε ένα μεγάλο κτήμα και συνέστησε με ένα φίλο του την εταιρεία “Κυπριάδης- Κυριαζής & Σία”. Σκοπός του ήταν να φτιάξει εκεί μια “υποδειγματική κηπούπολη” κατά το πρότυπο της Φιλοθέης, μέσω της εκμετάλλευσης οικοπέδων εκτός σχεδίου πόλεως.

Διάνοιξε δρόμους με μεγάλα πεζοδρόμια και ρυμοτόμησε την περιοχή με μεγάλες πλατείες, έτσι ώστε η καθεμία να έχει απέναντί της, τουλάχιστον μία ακόμη. Τα σπίτια του Κυπριάδη, τα οποία ανεγέρθηκαν στη μορφή μικρών διώροφων επαύλεων, κατασκευάστηκαν με πρωτότυπη μέθοδο, με τη χρήση ασβεστοπυριτικών πλίνθων και τσιμεντόλιθων. Ο ασβέστης που χρησιμοποιούσε παρασκευαζόταν από την επιχείρηση.

Οι κάτοικοι στην Κηπούπολη Κυπριάδη προέρχονταν κυρίως από μία διακεκριμένη ομάδα αστών διανοούμενων. Στην περιοχή συγκεντρώθηκαν εργαστήρια των πιο γνωστών ζωγράφων, εκπροσώπων της προοδευτικής Γενιάς του ’30, καθώς και της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου. Ανάμεσα τους ο Ουμβέρτος Αργυρός, ο Φώτης Κόντογλου, ο Σπύρος Παπαλουκάς, ο Γεώργιος Βακαλό και οι αδερφές Καναρέλλη. Εκεί έζησε επίσης ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Πικιώνης. Γείτονες του ήταν ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης και ο εκπαιδευτικός Δημήτρης Γλυνός.

Οι καλλιτέχνες πραγματοποιούσαν τις συναντήσεις τους στα εργαστήρια και σε μικρές ταβέρνες των γειτονικών εξοχών. Έτσι, η κηπούπολη απέκτησε τη φήμη ενός μοναδικού για τα δεδομένα της Αθήνας κέντρου εικαστικών πρωτοβουλιών, το οποίο ο ζωγράφος Γ. Μόραλης το αποκαλούσε “Σχολή Κυπριάδη”.

Με τα χρόνια όμως η μάχη με τη αισθητική χάθηκε. Η αντιπαροχή νίκησε κάθε διάθεση για όμορφα κτίσματα. Τα διαμερίσματα πήραν τη θέση των επαύλεων και η περιοχή έγινε όπως τόσες άλλες μετά τη δεκαετία του εξήντα.

Πληροφορίες για την αρχιτεκτονική αντλήθηκαν από το άρθρο του αναπληρωτή καθηγητή Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ, Μάνου Μπίρη “Η Κηπούπολη Κυπριάδη, αξιόλογο αρχιτεκτονικό σύνολο με σπίτια του Μεσοπολέμου στο τέρμα Πατησίων

Διαβάστε ακόμη στη “ΜτΧ”: Από ποιο κεντρικό σημείο της Αθήνας περνάει το περίφημο «θηρίο». Το ατμοκίνητο τραίνο της Αττικής διέσχιζε την απόσταση έως την Κηφισιά σε μιάμιση ώρα