Ποιοι φιλάνθρωποι επιστήμονες δημιούργησαν το αντικαρκινικό νοσοκομείο «Άγιος Σάββας». Χτίστηκε εκεί που ήταν το νυχτερινό κέντρο, όπου τραγουδούσε η Ρόζα Εσκενάζυ

Πηγή: Αμπελόκηποι, Περιήγηση στις αναμνήσεις μιας γειτονιάς, του Νικόλαου Παραδείση, εκδόσεις ΕΑΜΕ «Ο Μικρός Ρωμηός»

Το αντικαρκινικό νοσοκομείο «Άγιος Σάββας» οφείλει την ίδρυσή του στην ιδιωτική πρωτοβουλία, και συγκεκριμένα στον καθηγητή της Ιατρικής και ακαδημαϊκό Αριστοτέλη Κούζη και τη σύζυγό του Ευγενία, το γένος Ψάλτη.

Το ζευγάρι είχε βαθιά πίστη στον Θεό και επιθυμούσε να προσφέρει σημαντικό μέρος της περιουσίας τους στην ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου από τον καρκίνο. Έμεναν στην οδό Βουκουρεστίου, όπου η σύζυγος Ευγενία είχε πολλά ιδιόκτητα καταστήματα. Στην κατοικία τους, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, υπήρχε παρεκκλήσιο αφιερωμένο στη μνήμη του Αγίου Σάββα

Η ίδρυση

Ευτυχής συγκυρία για την πραγματοποίηση του ανθρωπιστικού οράματος του Αρ. Κούζη για τη δημιουργία αντικαρκινικού νοσοκομείου ήταν η στενή του φιλία με τους επιφανείς επιστήμονες Παναγιώτη Πουλίτσα (πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας) και Παναγιώτη Μπρατσιώτη (καθηγητή πανεπιστημίου και ακαδημαϊκό), οι οποίοι υπήρξαν συμπαραστάτες του. Το 1932 ίδρυσαν τον σύλλογο Χριστιανική Κοινωνική Ένωσις και το 1935 συνέστησαν το Ελληνικόν Αντικαρκινικόν Ινστιτούτον, το οποίο άρχισε να λειτουργεί μαζί με το νοσοκομείο «Αγιος Σάββας», το 1937

Στον χώρο που επιλέχθηκε για την ανέγερση του νοσοκομείου λειτουργούσε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το κέντρο διασκέδασης του Νίκου Λεφάκη «Αι λεύκαι», όπου τραγουδούσε συχνά η γνωστή Ρόζα Εσκενάζυ. Ήταν ένα τμήμα του τεράστιου κτήματος «Περιβόλα», 300 περίπου στρεμμάτων, το οποίο είχε αγοράσει για λογαριασμό του Δήμου Αθηναίων ο τότε δήμαρχος Παναγής Κυριακός από τον Γεώργιο Νικολαΐδη το 1878. Τεμάχια αυτού του κτήματος παραχωρήθηκαν κατά καιρούς για να γίνουν οι Φυλακές Αβέρωφ, το νοσοκομείο «Ελπίς», οι προσφυγικές πολυκατοικίες, το γήπεδο του Παναθηναϊκού, η Σεβαστοπούλειος Σχολή, τα Αναμορφωτήρια Αρρένων και Θηλέων και ο οικισμός «Κουντουριώτη».

Ο τότε δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Κοτζιάς, δώρισε το τεμάχιο που προαναφέρθηκε για την ανέγερση του νοσοκομείου «Άγιος Σάββας». Η μικρή ομάδα των επιφανών επιστημόνων, στηριζόμενη και σε άλλα επίλεκτα μέλη της αθηναϊκής κοινωνίας που αποτελούσαν το σωματείο Χριστιανική Κοινωνική ‘Ενωσις, κατόρθωσαν να ολοκληρώσουν το μεγάλο αυτό νοσοκομείο στα τέλη της δεκαετίας του 1930, με βάση τα σχέδια που εκπόνησε δωρεάν ο αρχιτέκτονας Β. Τσαγκρής.

Ο εξοπλισμός του νοσοκομείου

Στις αρχές του 1940 λειτουργούσαν τέσσερα νοσηλευτικά τμήματα, πέντε εξωτερικά ιατρεία και τέσσερα επιστημονικά εργαστήρια. Στα χρόνια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου και της γερμανικής κατοχής το νοσοκομείο συρρικνώθηκε, αλλά μετά την απελευθέρωση επαναλειτούργησαν κανονικά τα τμήματα του και προστέθηκε ακόμη ένα, το Ακτινοθεραπευτικό και εκσυγχρονίστηκαν το Μικροβιολογικό και Ακτινοδιαγνωστικό εργαστήριο.

Μετά το 1950 θεμελιώθηκε η κεντρική πτέρυγα του Ιδρύματος, η οποία αφιερώθηκε στους Αριστοτέλη και Ευγενία Κουζή, διαμορφώθηκαν νέες αίθουσες ακτινοθεραπείας και τμήματα ισότοπων και ανοικοδομήθηκε εξαώροφη πτέρυγα που περιλαμβάνει ακτινοθεραπευτικά τμήματα και εξωτερικά ιατρεία αφιερωμένα στη μνήμη του Παναγιώτη Μπρατσιώτη. Κατασκευάστηκαν πέντε νοσηλευτικοί όροφοι, αναδιοργανώθηκαν νοσηλευτικές μονάδες, ιδρύθηκαν νέες κλινικές (Μαστού, Χειρουργικής Ογκολογίας, Β΄Γυναικολογική) και το Κέντρο Ογκολογικής Έρευνας και Πειραματικής Χειρουργικής «Γ. Παπανικολάου». Το 1982 το νοσοκομείο εντάχθηκε στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Το Ελληνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο συνεχίζει να εκσυγχρονίζεται και να αποτελεί πρότυπο νοσοκομειακό συγκρότημα στην καταπολέμηση της μάστιγας του καρκίνου

Το κέντρο Σίτισης για τους απόρους 

Τη δεκαετία του ’30 ο Αριστοτέλης Κουζής εκτός από τη δημιουργία αντικαρκινικού νοσοκομείου, ενδιαφέρθηκε επίσης να δημιουργήσει κέντρο σίτισης απόρων εκεί όπου το 1939 έγινε το «Άλσος μιας Νυκτός». Ο συγκεκριμένος χώρος ανήκε στην Εκκλησία της Ελλάδος (Μονή Πετράκη), στην οποία ο Αρ. Κουζής είχε πολλές προσβάσεις. Η πρόθεση του αυτή όμως διέρρευσε και ο εστιάτορας Λινάρδος Γλυνός μετέφερε την πληροφορία στο δήμαρχο Αθηναίων Κώστα Κοτζιά. Ο δήμαρχος εποφθαλμιούσε την περιοχή και έτσι ματαίωσε το εγχείρημα, κατασκευάζοντας μέσα σε μία νύχτα μόνο το γνωστό άλσος, που υπάρχει τροποποιημένο μέχρι και σήμερα.

Οι λειτουργίες στο παρεκκλήσι 

Εκτός από την επιστημονική στήριξη-θεραπεία των ασθενών, σημαντική είναι επίσης και η θρησκευτική προσφορά στους πάσχοντες, τους οικείους τους και το προσωπικό. Το έργο επιτελείται από το 1948, όταν στο παρεκκλήσιο του διορίστηκε ο Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Κουτής. Από το 1970 υπεύθυνος υπήρξε ο Αρχιμανδρίτης Νεκτάριος Μηλιώτης, πτυχιούχος Θεολογίας και Νομικής, ο οποίος προσφέρει το έργο του σε περισσότερους πιστούς, καθώς κτίστηκαν νέες πτέρυγες και αυξήθηκαν οι ασθενείς και το προσωπικό. Κάθε χρόνο μάλιστα τελούνται κατά μέσο όρο 400 Ιερές Ακολουθίες και 100 κηρύγματα.

Πηγή: Αμπελόκηποι, Περιήγηση στις αναμνήσεις μιας γειτονιάς, του Νικόλαου Παραδείση, εκδόσεις ΕΑΜΕ «Ο Μικρός Ρωμηός»

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Το νοσοκομείο που χτίστηκε με πανελλήνιο έρανο και όταν εγκαινιάστηκε είχε μόνο 16 κρεβάτια. Ήταν το μοναδικό στην περιοχή και περιέθαλψε τραυματίες των πολέμων. Το προσωπικό του συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση