Ποια είναι τα Διαπόντια νησιά και γιατί ένα ανήκει στην Αλβανία. Η θρυλική δράση και βύθιση του υποβρυχίου «Πρωτεύς»

Τα Διαπόντια Νησιά αποτελούν σύμπλεγμα 12 νησίδων στο Ιόνιο Πέλαγος. Αν και στο χάρτη δεν εντοπίζονται εύκολα με την πρώτη ματιά, τα συνοδεύει μεγάλη ιστορία.

Αποτελούνται από τους Οθωνούς, την Ερείκουσσα, το Μαθράκι, το Διάκοπο, το Διάπλο, το Καράβι, το Καστρινό, τη Λειψώ, το Όστρακο, την Πλάκα, την Πλατειά και την Τραχειά.

Στο σύμπλεγμα των Δαπόντιων Νήσων πολλοί συγκαταλέγουν και τη Σάσων, η οποία ανήκει πλέον στην Αλβανία.

Η βύθιση του υποβρυχίου «Πρωτεύς»

Με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, από τις 30 Οκτωβρίου έως τις 5 Νοεμβρίου 1940, το υποβρύχιο «Πρωτεύς» διεξήγαγε για πρώτη φορά πολεμική περιπολία. Στις 31 Οκτωβρίου έφτασε στην Πάτρα, όπου δέχτηκε αεροπορική επίθεση. Παρέμεινε μέσα στη θάλασσα μέχρι να σταματήσουν τα πυρά.

Στις 15 Νοεμβρίου, το υποβρύχιο πραγματοποίησε τη δεύτερη περιπολία του και στις 26 Δεκεμβρίου την τρίτη και τελευταία.

Στις 29 Δεκεμβρίου, στο στενό το Οτράντο, βόρεια των Οθωνών, ο «Πρωτεύς» με πλωτάρχη τον Μιχαήλ Χατζηκωνσταντή, ενώ περιπολούσε στην περιοχή εντόπισε τα εχθρικά μεταγωγικά «SARDEGNA», «ITALIA» και «PIEMONTE» και το τορπιλοβόλο «ANTARES».

Τα ιταλικά πλοία έπλεαν από την Αυλώνα Αλβανίας στο Μπρίντεζι.

Το ελληνικό υποβρύχιο εξαπέλυσε επίθεση με τορπίλες κατά της εχθρικής νηοπομπής, με αποτέλεσμα να βυθίσει το «SARDEGNA». Όμως, ο «Πρωτεύς» άρχισε να ανεβαίνει στην επιφάνεια της θάλασσας και το εντόπισαν τα ιταλικά πλοία.

Το «ANTARES» επιτέθηκε στο ελληνικό υποβρύχιο, με αποτέλεσμα να το βυθίσει

Και τα 48 μέλη του πληρώματος, κυβερνήτης, αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και ναυτοδιόποι, έχασαν τη ζωή τους. Αποτέλεσε την πρώτη ελληνική απώλεια του Πολεμικού Ναυτικού κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η είδηση της βύθιση του «Πρωτέα» δεν έγινε αμέσως γνωστή στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τη βύθιση του «SARDEGNA».

Εφημερίδα της εποχής είχε δημοσιεύσει το εξής στις 19 Ιανουαρίου 1941:

«Τό ὑπουργεῖον τῶν Ναυτικῶν ἀνακοινοῖ ὅτι τήν πρωΐαν της 29ης Δεκεμβρίου 1940 τό ὑπό κυβερνήτην τόν πλωτάρχην Μιχαήλ Χατζηκωνσταντίνου ὑποβρύχιον «Πρωτεύς» κατέστρεψε έμφορτον το ἐχθρικόν μεταγωγικόν «Sardegna» έκτοπίσματος 11.500 τόννων, ἀνῆκον εἰς ἐφοδιοπομπήν ἰσχυρῶς προστατευομένην ὑπό πολεμικών πλοίων. Τό ὑποβρύχιον μέχρις ὥρας δεν ἐπέστρεψεν εἰς τήν βάσιν του».

Στις 14 Ιουνίου 2015, στους Οθωνούς ανηγέρθη μνημείο προς τιμή των 48 πεσόντων του υποβρυχίου, που υπερασπίστηκαν την πατρίδα.

Η περίπτωση της Σάσωνας

Στις 29 Μαρτίου 1864, η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία υπέγραψαν συνθήκη με την Ελλάδα, η οποία όριζε ότι τα Ιόνια Νησιά, μεταξύ των οποίων και τα Διαπόντια Νησιά θα περνούσαν στο ελληνικό κράτος.

Με το ψήφισμα της Ιονίου Βουλής, «Αι νήσοι Κέρκυρα, Κεφαλληνία, Λευκάς, Ζάκυνθος, Ιθάκη, Κύθηρα, Παξοί και τα εξαρτήματα αυτών ενούνται αναποσπάστως μετά του βασιλείου της Ελλάδος». Σημειώνεται ότι αν και αναφέρονταν ονομαστικά μόνο τα μεγαλύτερα νησιά, συνυπολογίζονταν και τα Διαπόντια.

Παρόλο που η Ελλάδα είχε δικαιώματα στη Σάσωνα, δεν την εκμεταλλεύτηκε έως το 1912, στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο. Το Πολεμικό Ναυτικό πραγματοποίησε άγημα στην περιοχή.

Το 1914, Ιταλία και Αυστροουγγαρία άσκησαν πιέσεις και η νησίδα προσαρτήθηκε με ελληνικό νόμο στην Αλβανία. Ήταν το αποτέλεσμα του πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας, με το οποίο οι Μεγάλες Δυνάμεις καθόρισαν τα ελληνοαλβανικά σύνορα.

Στις 2 Ιουλίου 1914, 25 Έλληνες στρατιώτες έφυγαν από τη Σάσωνα χωρίς να παραδώσουν το νησί σε Αλβανό εκπρόσωπο

Τότε, στο νησί ζούσαν 15 οικογένειες βλαχόφωνων Ελλήνων βοσκών. Οι ντόπιοι τους παρακαλούσαν να μην εγκαταλείψουν το νησί. Στις 16 Ιουλίου, στη Σάσωνα αποβιβάστηκαν Αλβανοί και κατέσφαξαν τις οικογένειες που είχαν απομείνει.

Η νησίδα παραχωρήθηκε το 1920 στους Ιταλούς και με τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου επέστρεψε στους Αλβανούς. Για αρκετό καιρό, η Σάσων ήταν Σοβιετική στρατιωτική βάση της Μεσογείου.

Τα Διαπόντια νησιά από τον 11ο έως τον 19ο αιώνα

Τα Δαπόντια νησιά τον 11ο αιώνα κυριεύτηκαν από τους Φράγκους και τον 12ο από τους Ενετούς. Στο διάστημα αυτό, δέχονταν επιθέσεις από πειρατές της Μπαρμπαριάς και της Αλγερίας.

Από τα τέλη του 1383 έως το 1386, η Κέρκυρα βρισκόταν υπό την ηγεσία του Καρόλου Γ’ της Νάπολης. Με επιστολή του, παραχώρησε τους Οθωνούς, την Ερεικούσα και το Διάπλο στον ιππότη Θεόδωρο Σκαλίτη ως αντίτιμο για τις υπηρεσίες του.

Το 1537, ο τουρκικός στόλος υπό το ναύαρχο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα εισέβαλε στους Οθωνούς και σφάγιασε εκατοντάδες κατοίκους. Όσοι κατάφεραν να επιβιώσουν, πουλήθηκαν ως σκλάβοι ή κατέφυγαν στα βουνά και την Ήπειρο.

Το 1571, η ναυμαχία της Ναυπάκτου οδήγησε στην καταστροφή του τουρκικού στόλου. Έτσι, οι κάτοικοι των Οθωνών μπορούσαν να μετακινούνται στην ευρύτερη περιοχή με περισσότερη ευκολία. Κάποιοι από αυτούς εγκαταστάθηκαν στην Ερείκουσσα και το Μαθράκι.

Το 1815, οι Οθωνοί πέρασαν στα χέρια των Άγγλων. Λέγεται ότι νησί είχε καλό κλίμα, το οποίο βοηθούσε τους ασθενείς στρατιώτες να αναρρώσουν ταχύτερα.

Πηγή αρχικής εικόνας: Wikipedia