Ποια είναι η “κατάρα της Ενάτης Συμφωνίας”. Δεν την διέδωσαν συνωμοσιολόγοι, αλλά σπουδαίοι μουσικοί. Ο εμπνευστής της, την επιβεβαίωσε με τον θάνατό του

Η “κατάρα της ένατης συμφωνίας” είναι ο πιο διαδεδομένος αστικός θρύλος της κλασικής μουσικής.

Εμπνευστές και υποστηρικτές της δεν ήταν συνωμοσιολόγοι, αλλά μερικοί από τους διασημότερους μουσικούς των τελευταίων αιώνων.

Σύμφωνα με τον θρύλο, την αρχή της κατάρας σήμανε ο θάνατος του Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν.

Το Μάιο του 1824, στο κατάμεστο θέατρο Karntnertor της Βιέννης, ο Μπετόβεν παρουσίασε για πρώτη φορά την Ένατη Συμφωνία. Το έργο μέχρι σήμερα θεωρείται ως ένα από τα σπουδαιότερα στην μουσική ιστορία, με μέρος του να αποτελεί τον ύμνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τρία χρόνια αργότερα το 1827 και ενώ είχε ξεκινήσει να γράφει την Δέκατη Συμφωνία, ο μεγάλος συνθέτης πέθανε, αφήνοντάς την στη μέση.

Διαβάστε ακόμα: Η μυστηριώδης Ελίζ για την οποία ο Μπετόβεν έγραψε το «Fur Elise». Τα σενάρια για την γερμανίδα σοπράνο που συνεργάστηκε και ο ανεκπλήρωτος έρωτας για μια μαθήτριά του

Η γέννηση της κατάρας

Λέγεται ότι ο πρώτος που διατύπωσε τη θεωρία ήταν ο συνθέτης Γκούσταβ Μάλερ.

Ο Μάλερ, που θεωρείται ως ο τελευταίος της Πρώτης Βιεννέζικης Σχολής, στην οποία ανήκε και ο Μπετόβεν, και ένας από τους κορυφαίους διευθυντές ορχήστρας της γενιάς του, παρατήρησε ότι ο Μπετόβεν δεν ήταν ο μόνος που είχε επισφραγίσει την καριέρα του με την ένατη συμφωνία.

Αρκετοί σπουδαίοι συνθέτες, που επιχείρησαν να ξεπεράσουν αυτόν τον αριθμό, πέθαναν λίγο μετά την ολοκλήρωση της ένατης ή ενώ δούλευαν πάνω στη δέκατη συμφωνία τους. Μεταξύ αυτών, ο Φραντς Σούμπερτ, ο Αντονίν Ντβόρζακ, ο Λούντβιχ Σπορ και ο Άντον Μπρούκνερ.

Όπως εξηγεί ο Άρνολντ Σένμπεργκ, επίσης Αυστριακός συνθέτης, σύγχρονος του Μάλερ:

«Φαίνεται ότι η ένατη είναι ένα όριο. Όποιος θέλει να το ξεπεράσει, πρέπει να πεθάνει. Ίσως στην Δέκατη υπάρχει μία απώτερη γνώση, την οποία δεν είμαστε έτοιμοι ακόμα να κατακτήσουμε. Όσοι έγραψαν μια ένατη συμφωνία πλησίασαν υπερβολικά στο υπερπέραν».

Τόσο ο Γκούσταβ Μάλερ, όσο και η γυναίκα του, Άλμα, ήταν φανατικοί υποστηρικτές της θεωρίας. Μάλιστα, ο Μάλερ, προκειμένου να ξεφύγει από την κατάρα, αποφάσισε να κατηγοριοποιήσει το έργο του, “Das Lied von der Erde”, ως “κύκλο τραγουδιών”, παρότι ήταν ξεκάθαρα η δομή μιας συμφωνίας. Αν όμως την ονόμαζε συμφωνία, θα ήταν η ένατη της καριέρας του και θα έθετε σε κίνδυνο τη ζωή του.

Ωστόσο, τελικά δεν κατάφερε να ξεγελάσει τη μοίρα του. Πέθανε το 1911, σε ηλικία 50 ετών, ενώ βρισκόταν στα μισά της σύνθεσης της δέκατης συμφωνίας του. Για τη γυναίκα του, ο θάνατός του αποτέλεσε την αδιαμφισβήτητη απόδειξη της θεωρίας τους.

Μεταγενέστερα, αρκετοί μουσικοί συνέχισαν να πιστεύουν και να διαδίδουν την κατάρα.

Με τα χρόνια, στη λίστα των θυμάτων προστέθηκαν πολλά ακόμη διάσημα ονόματα: Kurt Atterberg , Elie Siegmeister,Egon Wellesz , Ralph Vaughan Williams, Alfred Schnittke, Roger Sessions, Peter Mennin, Malcolm Arnold o David Maslanka.

Από την άλλη, οι πιο ψύχραιμοι και ορθολογιστές την έχουν διαψεύσει επανειλημμένα. Υποστηρίζουν ότι το μέτρημα των συμφωνιών των υποτιθέμενων θυμάτων γίνεται εντελώς αυθαίρετα, για να εξυπηρετεί κάθε φορά τον  αστικό μύθο και τη θεωρία της κατάρας.

Παραδείγματος χάριν, για ορισμένους προσμετράται η “Συμφωνία 0”, όπως συνήθιζαν αρκετοί να ονομάζουν το πρώτο τους έργο, ενώ για άλλους όχι. Ακόμα και στην περίπτωση του Μάλερ, η δέκατη συμφωνία που έγραφε όταν πέθανε, ήταν στην πραγματικότητα η ενδέκατη.

Ακούστε την “Ωδή στη Χαρά”, κομμάτι της Ένατης Συμφωνίας του Μπετόβεν:

αρχική εικόνα: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η «δηλητηριώδης» σχέση του Γκαίτε με τον Μπετόβεν. Τα πικρά σχόλια που έκανε ο ένας για τον άλλο μετά από τη συνάντησή τους