Πλεξούδα Cornrows. Το χτένισμα σύμβολο της Αφρικής που αποτέλεσε πολιτιστική μνήμη των σκλάβων στην Αμερική. Διώχθηκε και στιγματίστηκε, αλλά επικράτησε ως μόδα

Οι πλεξούδες cornrows, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της Αφρικανικής κουλτούρας. Είναι ένας τρόπος έκφρασης με ιστορική σημασία χιλιάδων χρόνων.

Οι πλεξούδες και η κατασκευή τους αποτελούν μέρος τελετής και θεωρείται ότι έσωσε τη ζωή πολλών σκλάβων. Σήμερα, είναι ένα ευρέως δημοφιλές χτένισμα και στην Ευρώπη.

Είναι ένας περίτεχνος τρόπος πλεξίματος των μαλλιών που αρχίζει από πολύ κοντά στο τριχωτό της κεφαλής με μια χειροκίνητη και ανοδική κίνηση. Μπορούν να γίνουν και σε απλές ευθείες γραμμές και σε πιο περίτεχνα γεωμετρικά ή καμπυλωτά σχέδια.  Ανάλογα με τη περιοχή προέλευσης, μπορούν να φέρουν ως διακοσμητικά χάντρες, μανσέτες μαλλιών, κοχύλια και άλλα στολίδια.

Για την κόμμωση αυτή, έχει δοθεί και ο όρος “ζαχαροκάλαμο” λόγω της εργασίας των σκλάβων σε τέτοιες φυτείες ζαχαροκάλαμων. Η διάρκεια για την δημιουργία αυτού του χτενίσματος μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 5 ώρες ανάλογα με τον τύπο και το μήκος του μαλλιού. Μπορούν να διατηρηθούν για αρκετές εβδομάδες με την ανάλογη περιποίηση και προστασία με ειδικό λάδι μαλλιών.

Τα πρώτα δείγματα cornrows

Η ανακάλυψη αρχαίων λίθινων τοιχογραφιών, απεικονίζει γυναίκες με cornrows. Βρέθηκαν στο οροπέδιο Τασίλι της Σαχάρας το 3000 π.Χ και τον 19ο αιώνα για τους άντρες στην Αιθιοπία. Παρατηρήθηκε επίσης και το 2000 π.Χ σε απεικονίσεις μαξιλαριών του κέρατου της Αφρικής.

Τέτοια χτενίσματα, ήταν γνωστά και μεταξύ των πολεμιστών της εποχής, όπως φαίνεται από αρχαία αγάλματα και γλυπτά, κυρίως στη Μέση Ανατολή, τη Μεσόγειο, του 3ου και 4ου αιώνα και σε αρχαία ελληνικά γλυπτά του 5ου αιώνα π.Χ.

Η σκλαβιά και ο τρόπος διαφυγής μέσω των cornrows

Οι γυναίκες στην Αφρική κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας, υπέφεραν από τη δουλεία. Μία από τις πιο βάναυσες πρακτικές, ήταν ότι τους ξύριζαν τα κεφάλια, ώστε με αυτό το τρόπο να εξαλείψουν τον πολιτισμό και την ανθρωπότητά τους. Όσες κατάφερναν να διασώσουν την κόμη τους, την χρησιμοποιούσαν ως ένα μυστικό σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ των σκλάβων.

Ο αριθμός των πλεξούδων, έδειχνε πόσοι ή ποιοι δρόμοι διαφυγής υπάρχουν στη φυλακή. Πολλές φορές μέσα στις πλεξούδες, μπορούσαν να κρύψουν ακόμα και χρυσό ή σπόρους που θα τους βοηθούσε αργότερα στην επιβίωση τους, εάν ξέφευγαν. Η χρήση χειρόγραφων μηνυμάτων ή χαρτών θα ήταν επικίνδυνη πρακτική, εξαιτίας του φόβου ότι θα πέσουν σε λάθος χέρια.

Οι γυναίκες προσπάθησαν να κρατήσουν τη προγονική τους παράδοση με τις πλεξούδες. Ήταν η περίοδος που άρχισαν να συρρέουν σε πόλεις της Αμερικής, όπως το Σικάγο και η Νέα Υόρκη κατά τη διάρκεια της μεγάλης μετανάστευσης. Η κύρια ασχολία τους ήταν να πάρουν θέσεις ως οικιακοί βοηθοί σε σπίτια.

Η επικράτηση του στιλ από διάσημους καλλιτέχνες

Οι αφροαμερικανοί θέλησαν να τιμήσουν τις ρίζες τους και τη δεκαετία του 1960 δημιούργησαν το κίνημα “Black Power”. Εκεί το “cornrows χτένισμα” επανεμφανίστηκε δυναμικά και διάφοροι καλλιτέχνες υιοθετήσαν το στιλ ως μία πράξη αντίστασης.

Για παράδειγμα το 1972 στη ταινία “Sounder” μια νεαρή, η Σίσιλι Τάισον, φορούσε μαντίλα και cornrows και αργότερα σε περιοδικό της εποχής το “Jet”, πόζαρε με παρόμοιο μαλλί. Στη δεκαετία του 1970-1980 αρκετές τραγουδίστριες και καλλιτέχνες εμφανίστηκαν έτσι επί σκηνής, όπως η Πατρίς Ράσεν, ο Στίβι Γουόντερ, η Νίνα Σιμόνε και η Τζάντα Πίνκετ Σμιθ.

Τα cornrows ως μόδα 

Με τα χρόνια οι πλεξούδες, εκτός από στάση ζωής, έγιναν και μόδα. Ακόμα και οι Λευκοί άρχισαν σταδιακά, να υιοθετούν το χτένισμα και στη δική τους κουλτούρα, αλλά με δικές τους πινελιές και διακοσμήσεις.

Οι μαύρες γυναίκες αγωνίζονται μέχρι και σήμερα να κρατήσουν τη παράδοση με τις πλεξούδες. Πολλές φορές όμως, τα χτενίσματα θεωρούνται ότι παραβιάζουν τον ενδυματολογικό κώδικα στον χώρο εργασίας. Η Ντέστινι Τόμπκινς απολύθηκε για αυτό το λόγο από την “Banana Republic”.

Αυτό θεωρήθηκε από τον κόσμο ως πολιτική μεροληψία και έχει οδηγήσει αρκετές φορές σε δικαστικές διαφορές με πιο πρόσφατο παράδειγμα την απαγόρευση εισόδου μαθητή σε σχολείο το 2011. Η υπόθεση οδηγήθηκε στο Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου. Το δικαστήριο, έκρινε ότι ο μαθητής εξέφραζε μια παράδοση που έπρεπε να γίνει σεβαστή.

Η δεκαετία του 1990 μέχρι σήμερα

Όταν τη δεκαετία του 1990 το χιπ χοπ έγινε δημοφιλές είδος μουσικής, οι πλεξούδες κυριαρχούσαν στα μουσικά βίντεο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Μπράντυ, στο ντεπούτο της με το τραγούδι “I wanna be down”. Άλλα παραδείγματα συναντάμε στη κωμική σειρά “Moesha” την περίοδο 1996-2001, την Αλίσια Κιζ στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και την Μπιγιονσέ τo 2016 στο τραγούδι “Formation”.

Παράδειγμα αντρικής υιοθέτησης του στιλ είναι μεταξύ των αθλητών του NBA. Άλεν Άιβερσον, Ρασίντ Γουάλας και Λάτρελ Σπριούελ.

Στις μέρες μας, η πλεξούδα cornrows έχει αναγνωριστεί ως κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Αφρικής που τελικά επηρέασε όλο τον κόσμο.

Αρχική φωτογραφία από το βίντεο Formation της Beyonce στο YouTube

Διαβάστε ακόμα στη “ΜτΧ”:   Η συγκλονιστική ιστορία που οι σκλάβοι της Αμερικής απελευθερώθηκαν και έγιναν σαν τα αφεντικά τους. Σκλάβωσαν τον ντόπιο πληθυσμό στην Αφρική, τους φώναζαν αγροίκους και τους πουλούσαν ως δούλους!