Πλανήτης Άρης. Οι πρώτες έγχρωμες φωτογραφίες από drone της NASA. Γιατί ο κόκκινος πλανήτης “μάγευε” τους ανθρώπους από την αρχαιότητα. Οι εικασίες για ύπαρξη ζωής

Oι πρώτες έγχρωμες φωτογραφίες από τον Άρη που τράβηξε η κάμερα του ελικοπτέρου Ingenuity κατά τις πτήσεις του στον κόκκινο πλανήτη έδωσε στη δημοσιότητα η NASA.

Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν κατά τη δεύτερη πτήση του ελικοπτέρου στις 22 Απριλίου από τα 5,2 μέτρα και δείχνουν το έδαφος του πλανήτη όπως και τα σημάδια από τις ρόδες του ρόβερ.

Στη δεύτερη πτήση του το μικρό drone, μεγέθους 1,8 κιλών, που βρισκόταν στο διαστημικό ρόβερ, Perseverance, κατάφερε να ανέβει ακόμη ψηλότερα και να κινηθεί πλαγίως. Το Ingenuity, σηκώθηκε αυτόνομα πάνω από τον «κόκκινο» πλανήτη, έφτασε σε ύψος τα πέντε μέτρα (από τρία στην πρώτη πτήση), ενώ για πρώτη φορά μάλιστα έκανε και μια πλευρική κίνηση, πετυχαίνοντας έτσι δύο από τους φιλόδοξους στόχους της NASA, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Η πτήση αυτή ήταν πιο ριψοκίνδυνη, αφού το ελικόπτερο πήγε πιο ψηλά και για περισσότερο χρόνο: η συνολική της διάρκεια ήταν 51,9 δευτερόλεπτα, ενώ την Δευτέρα παρέμεινε στον αέρα μόνο για 39,1 δευτερόλεπτα.

Ανάμεσα σε όλους τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, ο Άρης διαχρονικά κέντριζε λίγο παραπάνω το ενδιαφέρον των ανθρώπων.

Από την αρχαιότητα ακόμα, υπάρχουν καταγραφές που μαρτυρούν ότι οι τότε αστρονόμοι μελετούσαν τον λαμπερό κόκκινο πλανήτη που ξεχώριζε στον ουρανό. Άλλωστε, οι αρχαίοι Έλληνες ήταν εκείνοι που του έδωσαν το όνομα με το οποίο τον γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.

Η πεποίθηση ότι η μορφολογία του μοιάζει με αυτήν της γης και ότι η ατμόσφαιρά του μπορεί να ευνοεί την ύπαρξη ζωής άρχισε να εξαπλώνεται από τον 17ο αιώνα, με την εφεύρεση του τηλεσκοπίου.

Ο Γαλιλαίος ήταν ο πρώτος που ξεκίνησε να παρατηρεί τον Άρη το 1610, ενώ μισό αιώνα αργότερα ο Ολλανδός αστρονόμος Κρίστιαν Χόυχενς σχεδίασε τον πρώτο χάρτη της επιφάνειάς του. Πάνω απεικονίζονταν μέρη του εδάφους του που καλύπτονταν από πάγο.

Ήταν μία εικασία που προέκυψε από την παρατήρηση λευκών “κηλίδων” στους δύο πόλους του, αλλά και από τα νέφη που περιστασιακά τον περιτριγύριζαν. Το 1666 ο Ιταλός Τζοβάνι Ντομένικο Κασίνι ενίσχυσε περαιτέρω τη θεωρία, καθώς υπολόγισε ότι η Αρειανή μέρα διαρκούσε 24 ώρες και 40 λεπτά. Ήταν εμφανές ότι τα κοινά στοιχεία με τη Γη ολοένα και πλήθαιναν.

Έχοντας υπόψιν τα παραπάνω και με πιο σύγχρονους πια τηλέσκοπους, ο αστρονόμος Ουίλιαμ Χέρσελ δήλωσε το 1784 ότι «ο Άρης μάλλον πρόσφερε στους κατοίκους μια κατάσταση από πολλές απόψεις παρόμοια με τη δική μας».

Τον 19ο αιώνα η θεωρία περί ύπαρξης νερού αμφισβητήθηκε από κάποιους επιστήμονες. Εκφράστηκε η άποψη ότι τα συμπλέγματα πάγων που παρατηρούνταν από τα τηλεσκόπια δεν ήταν παρά στερεές μορφές διοξειδίου του άνθρακα, σχηματισμοί που ευνοούνταν από το ξηρό κλίμα και τις ψυχρές θερμοκρασίες.

Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, οι αστρονόμοι είχαν σχεδιάσει λεπτομερείς χάρτες, είχαν ανακαλύψει τα δύο φεγγάρια-δορυφόρους του, είχαν υπολογίσει με ακρίβεια την διάρκεια μίας πλήρους περιστροφής του και με τη χρήση φωτομέτρων είχαν εξάγει ασφαλή συμπεράσματα για τη μορφολογία του εδάφους του. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις ήταν το γεγονός ότι ο πλανήτης διέθετε πολλά κανάλια, παρόμοια με τις τεχνητές διώρυγες που κατασκευάζουμε οι άνθρωποι.

Αυτό αναζωπύρωσε τις θεωρίες περί ύπαρξης εξωγήινης ζωής, πιο εξελιγμένης από το ανθρώπινο είδος, που είχε ανοίξει τα κανάλια για να τροφοδοτήσει τον πλανήτη με νερό. Κάτι τέτοιο διαψεύστηκε αρκετές δεκαετίες αργότερα, όταν για ακόμη μια φορά η εξέλιξη της τεχνολογίας επέτρεψε στους αστρονόμους να παρατηρήσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια την επιφάνεια του Άρη.

Διαβάστε ακόμα: Quiz για ειδήμονες της αστρονομίας. Πόσο καλά γνωρίζετε το Ηλιακό μας Σύστημα;

Επιπλέον, με την τελειοποίηση των εργαλειών της πλανητικής φασματοσκοπίας, μέχρι τη δεκαετία του 1940, η σύσταση της αρειανής ατμόσφαιρας συγκεκριμενοποιήθηκε. Επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη μεγάλης συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα και ανιχνεύθηκε ένα ελάχιστο ποσοστό οξυγόνου.

Η ύπαρξη υδάτινου στοιχείου παρέμενε στο πλαίσιο των εικασιών, αφού δεν είχαν εντοπιστεί ακόμη υδρατμοί.

Διαστημικές αποστολές

Η πρώτη προσέγγιση του πλανήτη Άρη επιτεύχθηκε το 1964. Το Μαρινέρ 4, το τέταρτο διαστημικό σκάφος του ομώνυμου προγράμματος εξερεύνησης, μετά από 7,5 μήνες πτήσης έφτασε σε απόσταση 9.846 χλμ από την επιφάνεια του Άρη και ξεκίνησε να στέλνει φωτογραφικό υλικό στη γη. Συνολικά, το σύνολο των πληροφοριών που μεταδόθηκαν από την αποστολή ήταν 5,2 εκατομμύρια μπιτ.

Οι εικόνες του πλανήτη αποκάλυψαν έναν φαινομενικά νεκρό κόσμο γεμάτο κρατήρες. Πολλοί αποκάλεσαν την αποστολή ως την ταφόπλακα των θρύλων και της επιστημονικής φαντασίας περί προηγμένης εξωγήινης ζωής. Αν υπήρχε μία τελευταία πιθανότητα να ζει κάτι στον πλανήτη, αυτό θα ήταν απλούστατες μορφές ζωής.

Οι αποστολές των Μαρινέρ συνεχίστηκαν.

Με τα χρόνια, όσο η τεχνολογία εξελισσόταν, οι εικόνες γίνονταν πιο καθαρές, ενώ παρέχονταν αναλυτικά στοιχεία σχετικά με την καταμέτρηση των πεδίων και την ανίχνευση ιόντων στην αρειανή ατμόσφαιρα. Το 1971, το Μαρινέρ 9 έγινε ο πρώτος τεχνητός δορυφόρος του πλανήτη.

Μέσα σε 349 ημέρες έστειλε 7.329 εικόνες του Άρη και κάλυψε το 80% της επιφάνειάς του. Οι εικόνες αποκάλυψαν πλήθος από κοίτες ποταμών, κρατήρες, ογκώδη ανενεργά ηφαίστεια, φαράγγια, δείγματα αιολικής διάβρωσης από άνεμο και νερό, δείγματα απόθεσης, καιρικά μέτωπα, ομίχλες, και άλλα πολλά.

Τα ευρήματα ήταν συγκλονιστικά. Ήταν η πρώτη αδιάσειστη απόδειξη που επιβεβαίωνε την παρελθοντική ύπαρξη νερού στον πλανήτη. Τα διαστημικά προγράμματα που ακολούθησαν συνέβαλαν στην διατύπωση μιας ολοκληρωμένης άποψης.

Δισεκατομμύρια χρόνια πριν, η επιφάνεια του Άρη ήταν περιοδικά υγρή και πιθανότατα φιλόξενη για την επιβίωση μικροβίων. Αντίθετα, το τρέχον περιβάλλον είναι ξηρό και υποψυκτικό, δηλαδή ακατάλληλο για ζωντανούς οργανισμούς που θέλουν να το εποικήσουν. Επιπλέον, η έλλειψη πυκνών ατμοσφαιρικών πεδίων, επιτρέπει στην ηλιακή και κοσμική ακτινοβολία να χτυπά την επιφάνεια χωρίς εμπόδια. Οι επιβλαβείς επιδράσεις της ιονίζουσας ακτινοβολίας στην κυτταρική δομή είναι ένας άλλος από τους πρωταρχικούς περιοριστικούς παράγοντες στην επιβίωση της ζωής στην επιφάνεια.

Σήμερα, τόσο στον βόρειο, όσο και στον νότιο πόλο του πλανήτη υπάρχουν ορατοί όγκοι πάγων, ενώ πιστεύεται ότι το υπέδαφός του κρύβει υδάτινες πηγές που περιστασιακά αναβλύζουν στην επιφάνεια.

Τον Ιούλιο 2018 οι επιστήμονες της Ιταλικής Διαστημικής Υπηρεσίας ανέφεραν ότι ανίχνευσαν υποπαγετώδη λίμνη 1,5 χλμ. υπό του νοτιοπολικού παγοκαλύμματος, και εκτεινόμενη κατά 20 χλμ. οριζόντια. Πρόκειται για τις πρώτες ενδείξεις ύπαρξης σταθερού σώματος υγρού νερού στον Άρη.

Hello, world. My first look at my forever home. #CountdownToMars pic.twitter.com/dkM9jE9I6X

— NASA's Perseverance Mars Rover (@NASAPersevere) February 18, 2021

Τον Φεβρουάριο του 2021, επιτεύχθηκε η πρώτη ιστορική προσεδάφιση στον κόκκινο πλανήτη. Το διαστημικό ρόβερ της NASA “Perseverance” εγκαινίασε μία από τις μεγαλύτερες διαστημικές αποστολές στην ιστορία της ανθρωπότητας, η οποία είναι προγραμματισμένη να διαρκέσει δύο χρόνια και να συλλέξει δείγματα του Άρη τα οποία στο μέλλον θα επιστρέψουν στη Γη.

αρχική εικόνα: ΝΑΣΑ

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο Κοπέρνικος υποστήριξε ότι η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο, χωρίς να τιμωρηθεί από την Καθολική Εκκλησία. Πώς τα κατάφερε, σε αντίθεση με τον Γαλιλαίο που φυλακίστηκε έως τον θάνατό του