Τα παλιά πλοία της γραμμής για Κυκλάδες. Οι επιβάτες στο κατάστρωμα κουβαλούσαν καλάθια με πουλερικά και αποβιβάζονταν με βάρκες. Φωτογραφίες

Επιβάτες  με καλάθια, που στοιβάζονταν στα καταστρώματα μαζί με πουλερικά και αμνοερίφια που έφερναν “πεσκέσι” σε συγγενείς. Σκάλες που κατέβαζαν τους επιβάτες σε βάρκες για να φτάσουν στο λιμάνι κάποιου νησιού. Εικόνες μια εποχής που ακόμα θυμούνται οι νησιώτες γιαγιάδες και παππούδες, που ταξίδευαν στο Αιγαίο και το Ιόνιο μετά τον B’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ήταν τα θρυλικά πλοία της εποχής που αν και αργά και δίχως τις πολυτέλειες των σημερινών, έδιναν μάχη με τα άγρια κύματα για να φτάσουν στον προορισμός τους. Καθένα τους έχει τη δική του ιστορία…

Στο κατάστρωμα του πλοίου Μοσχάνθη, από το βιβλίο του A. t’Serstevens, Le Périple des archipels grecs, εκδόσεις ARTHAUD, 1963. Συλλογή Λίζα Κουτσαπλή

Μοσχάνθη

Ένα από τα διάσημα πλοία της εποχής ήταν το Μοσχάνθη της εταιρίας Τόγια που τις δεκαετίες του 50 και του 60 εκτελούσε τα δρομολόγια των νότιων Κυκλάδων και την άγονη γραμμή των μικρών νησιών, όπως Δονούσα και Κουφονήσια.

Το Μοσχάνθη, προπολεμικής ναυπήγησης, ήταν ένα μικρό πλοίο βάρους περίπου 500 τόνων και σπάνια έμενε στο λιμάνι λόγω θαλασσοταραχής.

Για πολλά χρόνια, την εποχή που ταξίδευε προς Σαντορίνη, Πάρο και Φολέγανδρο πλοίαρχος ήταν ο Καπεταν Κώστας από το Γαλαξίδι. Είχε κάνει τόσα ταξίδια με το “Μοσχάνθη” που ακόμα και στη στεριά περπατούσε σαν να βρισκόταν μέσα στο πλοίο την ώρα της θαλασσοταραχής.

Η διάρκεια του ταξιδιού με το Μοσχάνθη από Πειραιά για Σύρο ήταν περίπου 7 ώρες

Η διάρκεια του ταξιδιού από Πειραιά για Σύρο ήταν περίπου 7 ώρες και η ταχύτητα του πλοίου ήταν λίγο μεγαλύτερη από δέκα μίλια. Εκείνη την εποχή οι επιβάτες κατέβαιναν από το πλοίο με βάρκες για να φτάσουν στο νησί. Το Μοσχάνθη ήταν τόσο χαμηλό, που όταν έφτανε στο λιμάνι οι επιβάτες χρησιμοποιούσαν, για να φτάσουν στις βάρκες, μια σκάλα που είχε μόνο τέσσερα σκαλοπάτια.

Οι επιβάτες της τρίτης θέσης με τα καλάθια τους και τα σφαγμένα πουλερικά και κατσίκια που έφερναν ως δώρα στους Αθηναίους συγγενείς στοιβάζονταν σε δύο στενούς διαδρόμους. Στη μέση βρίσκονταν οι χώροι της πρώτης και της δεύτερης θέσης.

Οι καμαρώτοι έπαιρναν τους επιβάτες και τους οδηγούσαν στις καμπίνες του πλοίου που βρίσκονταν στο κάτω μέρος. Οι καμπίνες ήταν τόσο βαθιά χωμένες μέσα στο πλοίο που δεν αερίζονταν καθώς δεν άνοιγαν τα φινιστρίνια για να μην μπει η θάλασσα μέσα.

Παρά την έντονη δυσοσμία που ανέδυε το πλοίο και τις ατέλειωτες ώρες που έκανε για να φτάσει στον προορισμό του, το Μοσχάνθη ήταν πολύ αγαπητό σε όλους τους κατοίκους των Κυκλάδων.

Οι Κυκλαδίτες αγαπούσαν τόσο πολύ το Μοσχάνθη που του τραγουδούσαν ακόμα και σε γλέντια: Με τη δόλια τη Μοσχάνθη, περιμένω γράμμα να ‘ρθει…

Το πλοίο πήρε το όνομά του από δύο προηγούμενα. Το προπολεμικό Μοσχάνθη, ίδιο αλλά λίγο μεγαλύτερο, που εξυπηρετούσε κυρίως τις Δυτικές Κυκλάδες και το μικρότερο Μοσχάνθη που έκανε τα δρομολόγια στα νησιά του Αργοσαρωνικού. Το «Μοσχάνθη» σταμάτησε να κάνει τα δρομολόγια των νότιων Κυκλάδων στα τέλη τις δεκαετίας του 60.

Μετά από τροποποιήσεις που υπέστη μεταφέρθηκε στη γραμμή Ραφήνας-Καρύστου-Τήνου όπου και εκεί παρέμεινε για καιρό μέχρι να σταλεί για διάλυση.

Κωστάκης

Άλλο πλοίο της ίδια εταιρίας ήταν το “Κωστάκης Τόγιας” που έκανε το δρομολόγιο της γραμμής Τήνος-Ικαρία-Σάμος και Ζάκυνθος- Κεφαλλονιά.

Είχε αγοραστεί από τον Ευάγγελο Τόγια το 1949. Κατά τη διάρκεια της επισκευής ο 27χρονος μοναχογιός του, Κωστάκης, σκοτώθηκε πάνω στο πλοίο και για αυτό το λόγο πήρε το όνομά του.

Το πλοίο ζύγιζε περίπου 1.200 έως 1.500 τόνους και τότε έλεγαν ότι υπήρξε θαλαμηγός κάποιου πλούσιου Αιγύπτιου.

Ήταν ατμοκίνητο και ταξίδευε με ταχύτητα 13 μίλια περίπου.

Το πλοίο ήταν η κύρια “γέφυρα” της Κεφαλονιάς με την υπόλοιπη Ελλάδα στους σεισμούς του 1953.

Έλση

Ήταν ένα από τα 3 επιβατηγά πλοία που δόθηκαν στην Ελλάδα το 1946 ως γερμανικές επανορθώσεις.

Το 1948 πουλήθηκε στον Τόγια και μετονομάστηκε από “Πειραιεύς” σε “Έλση” προς τιμήν του προπολεμικού πλοίου που βομβαρδίστηκε και βυθίστηκε το 1941.

Το 1958 μετονομάσθηκε σε “Έλλη Τόγια”, το 1960 πουλήθηκε στην Typaldos Lines και ταξίδεψε με το όνομα “‘Ελλη”.

Μετά το ναυάγιο του “Ηράκλειον” στη Φαλκονέρα το 1966 και την κατάρρευση της εταιρείας Typaldos Lines, το “‘Ελλη” που εκείνη την εποχή ταξίδευε στις Κυκλάδες, παροπλίσθηκε και το 1982 διαλύθηκε.

Το Έλση ήταν ένα από τα 3 επιβατηγά πλοία που δόθηκαν στην Ελλάδα το 1946

Δέσποινα

Με ταχύτητα 14 έως 14,5 μίλια το Δέσποινα θεωρείτο γρήγορο πλοίο. Είχε ναυπηγηθεί στη Αμερική το 1943 για λογαριασμό του Πολεμικού Ναυτικού ως συνοδευτικό νηοπομπών. Το 1949 αγοράστηκε από την ακτοπλοϊκή εταιρεία των αδελφών Φουστάνου και το 1952 άρχισε τα ταξίδια στις Κυκλάδες.

Πλοίαρχος επί σειρά ετών ήταν ο καπετάν Μπέης και αργότερα καπετάν Καρμανιόλας. Ο τελευταίος είχε πάντα μαζί του μια μαϊμού που ανέβαινε στη σκεπή της τιμονιέρας και αγνάντευε το πέλαγος.

Πλοίαρχος του Δέσποινα ήταν ο καπετάν Καρμανιόλας που είχε πάντα μαζί του μια μαϊμού

Κάθε μέρα περνούσε από το λιμάνι της Σύρου και έφευγε για Πάρο, Νάξο, Σαντορίνη, ή για Τήνο Μύκονο Ικαρία και Σάμο ή για την Άνδρο. Αποσύρθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 60.

Θεωρήθηκε γρήγορο πλοίο σε σχέση με τον τότε ανταγωνισμό γιατί ταξίδευε με 14 έως 14,5 μίλια. Ήταν λευκό, με μπλέ ταινία στη κίτρινη τσιμινιέρα του. Όπως μας πληροφορεί ο Δημήτρης Κουτσούκος από την Μύκονο το Δέσποινα ήταν κοντό, πλατύ και αβαθές σκάφος με δύο πολύστροφες μηχανές Diesel και οι προπέλες του ήταν πολύστροφες. Μέσα στο λιμάνι έκανε ταχύτατους ελιγμούς με ευκολία και πρυμνοδετούσε αμέσως.

Το Δέσποινα στη Μύκονο. Πηγή: Παλιά Μύκονος

 “Με τον καιρό από τη πλώρη πηδούσε σαν άλογο (τουλάχιστον αυτή την εντύπωση δημιουργούσε στον επιβάτη) αλλά πρύμα ή δευτερόπρυμα ταξίδευε θαυμάσια (το αντίθετο του «Μοσχάνθη»). 

Ηλιούπολις

Έκανε δρομολόγια από και προς τις Κυκλάδες τη διετία 1953-1954. Εκείνη την εποχή στη στήλη δρομολόγια των εφημερίδων διάβαζε κανείς την εξής διαφήμιση:

Το ηλεκτροφώτιστον και με νερά τρεχούμενα θαλαμηγόν «Ηλιούπολις», αναχωρεί εκ Πειραιώς την 8:30 μ.μ. δια Σύρον, Τήνον, Μύκονον, Καρκινάγρι, Αρμενιδήν, Εύδηλον, Άγιον Κήρυκον, Φούρνους, Καρλόβασι, Βαθύ, Τηγάνι.

Το Ηλιούπολις διαφημιζόταν για τα φώτα του και τα τρεχούμενα νερά…

Μεγαλόχαρη

Το πλοίο ξεκίνησε τα ταξίδια του ως ‘Αννα Μαρία. Εκτελούσε το δρομολόγια Πάτρα – Σάμη αλλά μετά από πολύ μικρό χρονικό διάστημα μετονομάστηκε σε Μεγαλόχαρη. Με αυτό το όνομα άρχισε να ταξιδεύει από τη Ραφήνα για Άνδρο, Σύρο και Τήνο. Το 1977 αγοράστηκε από τη Nomicos Lines, ονομάστηκε Σκιάθος και εξυπηρετούσε να νησιά των βόρειων Σποράδων μέχρι το 1991.

Από διαφήμιση της εποχής μαθαίνουμε ότι υπήρχε γραμμή Πόρτο Ράφτη – Σύρος

Ένα από τα τέσσερα πλοία που δόθηκαν από τους Ιταλούς μετά τον πόλεμο

Καραϊσκάκης, Κανάρης, Μιαούλης, Κολοκοτρώνης

Και τα τέσσερα πλοία ήταν ιταλικά και δόθηκαν στην Ελλάδα ως αποζημίωση μετά τον πόλεμο.

Το Κολοκοτρώνης το πήρε η εταιρεία Ποταμιάνου και τα άλλα τρία η Εταιρία Νομικού.

Αν και ήταν ευρύχωρα και πολύ πιο καθαρά σε σχέση με τα άλλα πλοία εκείνης της εποχής, οι μηχανές τους ήταν αδύναμες με αποτέλεσμα ακόμα και στις μανούβρες μέσα στο λιμάνι να υστερούν.

Όλα τα πλοία αποσύρθηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Μόνο το Καραϊσκάκης ταξίδεψε λίγο περισσότερο.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”:Το ναυάγιο στην Κεφαλλονιά, όπου πνίγηκαν πάνω από 700 Ιταλοί αιχμάλωτοι και κανένας από τους Γερμανούς που τους συνόδευαν. Οι Γερμανοί πυροβολούσαν όποιον προσπαθούσε να μπει σε σωσίβια λέμβο. Δυστύχημα ή εσκεμμένη ενέργεια;