Ποιος θα ήταν νικητής σε έναν αγώνα δρόμου μεταξύ του Αχιλλέα και μιας χελώνας; Ποια ήταν τα παράδοξα του Ζήνωνα που ανάγκαζαν τους αρχαίους να τρέχουν για να μένουν στάσιμοι;

ΠΗΓΗ: 50 Φιλοσοφικές Θεωρίες που επηρέασαν την ανθρωπότητα, Βarry Loewer, Εκδόσεις Κλειδάριθμος

Ο Ζήνων ο Ελεάτης συνέλαβε πολλά παράδοξα σχετικά με το χρόνο και την κίνηση.

Για παράδειγμα, από λογική άποψη, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι αν ο Αχιλλέας κάνει αγώνα δρόμου με χελώνα στην οποία δίνει προβάδισμα, δεν θα μπορέσει ποτέ να την προσπεράσει εφόσον η χελώνα συνεχίζει να κινείται.

Αυτό γίνεται επειδή για να την προσπεράσει πρέπει πρώτα να φτάσει στο σημείο όπου βρίσκεται η χελώνα.

Όμως, τη στιγμή που ο Αχιλλέας φτάνει εκεί, η χελώνα θα έχει προχωρήσει λίγο.

Οπότε, ο Αχιλλέας πρέπει μετά να φθάσει εκεί που έχει μετακινηθεί η χελώνα, αλλά όταν φτάσει εκεί η χελώνα έχει ήδη προχωρήσει κι άλλο, και ούτω καθεξής επ’ αόριστον.

Άλλο παράδοξο λέει ότι ένα βέλος είναι αδύνατον να κινηθεί, δεδομένου ότι σε κάθε χρονική στιγμή το βέλος πρέπει να καταλαμβάνει δεδομένο χώρο.

Όπως μια φωτογραφία, σε κάθε δεδομένη στιγμή το βέλος είναι εκεί όπου είναι και όχι κάπου  αλλού. Επομένως, είναι στάσιμο.

Αλλά αν ο χρόνος δεν είναι κάτι περισσότερο από σειρά στιγμών και αν το βέλος είναι στάσιμο σε κάθε δεδομένη στιγμή, δεν κινείται ποτέ.

Κι όμως ξέρουμε ότι τα βέλη κινούνται και ότι ο Αχιλλέας μπορεί να προσπεράσει τη χελώνα.

Οπότε, που βρίσκεται το λάθος; Στην άποψή μας για την πραγματικότητα ή στη λογική των παραδόξων;

Τα παράδοξα του Ζήνωνα για την κίνηση ανάγκαζαν τους αρχαίους να τρέχουν με όλη τους τη δύναμη για να μπορέσουν να μείνουν ακίνητοι.

Αλλά χωρίς τα ερωτήματα που θέτουν τα παράδοξα, οι φυσικοί δεν θα είχαν βάλει σε κίνηση το σύγχρονο κόσμο εξηγώντας τον χαρακτήρα του χώρου, του χρόνου και της ύλης.

Το κλειδί για την επίλυση  των παραδόξων είναι να εξετάσουμε τι θεωρούν δεδομένο: ότι ο χρόνος είναι μια σειρά από στατικές στιγμές ή ότι ο χώρος και ο χρόνος μπορούν να διαιρεθούν σε ολοένα και μικρότερα κομμάτια.

Για να δημιουργηθούν τα παράδοξα, πρέπει να δεχτούμε κάποια δεδομένα για τη φύση του χρόνου και του χώρου.

Τα παράδοξα του Ζήνωνα επεκτείνουν αυτές τις παραδοχές και μας ωθούν να τις αμφισβητήσουμε.

ΠΗΓΗ: 50 Φιλοσοφικές Θεωρίες που επηρέασαν την ανθρωπότητα, Βarry Loewer, Εκδόσεις Κλειδάριθμος

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Πώς κατάφερνε ο Σωκράτης να πείσει τους συνομιλητές του ότι δεν ξέρουν καλά αυτό για το οποίο μιλάνε. Τους έριχνε σε αντιφάσεις και έδειχνε ότι η αλήθεια είναι σχετική