Ποιος ήταν ο Κεμάλ που έγινε τραγούδι από τον Χατζιδάκι και πυροδότησε την “κόντρα” με τον Ρασούλη. “Αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ» έλεγε ο συνθέτης. “Μπορεί να αλλάξει, θέλει σωστοί χιλιάδες να ‘ναι στους τροχούς” απαντούσε ο στιχουργός

Στα επόμενα χρόνια, η καλλιτεχνική του ανέλιξη υπήρξε κατακόρυφη, σε βαθμό που άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη του στην ελληνική μουσική.

Άνθρωπος με βαθιά μόρφωση και φιλοσοφημένος αναδείχτηκε σε σπουδαίο συνθέτη, στιχουργό και τραγουδοποιό. Τα τραγούδια του εξέπεμπαν και εξακολουθούν να εκπέμπουν (διότι πολλά είναι διαχρονικά) μηνύματα ελευθερίας και πανανθρώπινης αλληλεγγύης. Διακρίνονται και για το κριτικό πνεύμα και το χιούμορ του δημιουργού τους.

Ας θυμηθούμε και τη μουσική κόντρα του Ρασούλη με τον Μάνο Χατζηδάκι. Ο μέγας και πολλαπλά ευαίσθητος Χατζηδάκις είχε γράψει ένα τραγούδι για τον Κεμάλ, πριγκιπόπουλο στης «Ανατολής τα μέρη», που είχε επαναστατήσει αλλά είχε αποτύχει.

Κατέληγε, λοιπόν, ο Χατζηδάκις με την φράση «καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ», αφού «με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί». Παρενέβη διορθωτικά στον Χατζηδάκι ο Ρασούλης με τους ακόλουθους στίχους δικού του τραγουδιού «Αυτός ο κόσμος μπορεί να αλλάξει Κεμάλ // θέλει σωστοί χιλιάδες να ναι στους τροχούς //να ‘ναι ψυχή η νύφη και γαμπρός ο νους».

Με άλλα λόγια, η κατά Ρασούλη αλλαγή μιλάει για «σωστούς χιλιάδες, όχι για νεκρούς. Κατά τον Ρασούλη οι «σωστοί», είτε ηγέτες είτε κινήματα, μπορούν να φέρουν την κοινωνική αλλαγή. Και «σωστοί» είναι εκείνοι που ενώνουν το μυαλό με το συναίσθημα. Πιο συγκεκριμένα λέει, να είναι «η νύφη η ψυχή και γαμπρός ο νους».

Μας χρειάζεται και σήμερα ο συνδυασμός αυτός, διότι η αριστερά χρειάζεται όχι μόνο παλικαριά, αλλά και μυαλό, που συνεπάγεται και σύγχρονες καινοτόμες ιδέες, ιδιαίτερα σε κυβερνητικό επίπεδο. Τέτοιες ιδέες είναι επαναστατικές σήμερα.

Κάτι τελευταίο. Στον τάφο του Μανώλη Ρασούλη, στο Α’ Νεκροταφείο, έχουν χαραχτεί τα λόγια από μία εκ των τελευταίων συνεντεύξεών του. Ερωτώμενος σε ανύποπτο χρόνο πως ήθελε να φύγει από την ζωή, είχε απαντήσει «πλήρης ιδεών». Δεν είπε το «πλήρης ημερών» και δεν έφυγε έτσι, αλλά πλήρης ιδεών, σίγουρα.

* Ο Πάνος Τριγάζης, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ

Τι είχε πει ο ίδιος Ο Χατζιδάκις για τον “Κεμάλ”

Χατζιδάκις- Γκάτσος οι δημιουργοί του “Κεμάλ”. Το τραγούδι γράφτηκε κατά την παραμονή του συνθέτη στην Αμερική στα τέλη  του ’60. Η πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού περιλαμβάνεται στον δίσκο “Reflections”, αποτέλεσμα της συνεργασίας του Μάνου Χατζιδάκι με το συγκρότημα New York Rock & Roll Ensemble.

«Στη Νέα Υόρκη το χειμώνα του ΄68, συνάντησα ένα νέο παιδί είκοσι χρονών που το λέγανε Κεμάλ. Μου τον γνωρίσανε.

Τι μεγάλο και φορτισμένο από μνήμες όνομα για ένα τόσο όμορφο και νεαρό αγόρι, σκέφθηκα. Είχε φύγει απ΄ τον τόπο του με πρόσχημα κάποιες πολιτικές του αντιθέσεις. Στην πραγματικότητα, φαντάζομαι, ήθελε να χαθεί μέσ΄ στην Αμερική. Του το είπα. Χαμογέλασε.

-Δέχεστε να σας ξεναγήσω;

Αρνήθηκε ευγενικά. Προτιμούσε μόνος.

Κι έτσι σαν γύρισα στο σπίτι μου τον έκανα τραγούδι, μουσική.

Ο Γκάτσος εκ των υστέρων, γράφοντας τους στίχους στα ελληνικά, τον έκανε άραβα πρίγκιπα να προστατεύει τους αδυνάτους. Κάτι σαν μια ταινία του Έρολ Φλυν του ΄35.

Η Πελοπόννησος (καταγωγή του Γκάτσου), από τη φύση της αδυνατεί να κατανοήσει την αμαρτωλή ιδιότητα των μουσουλμάνων Τούρκων, που μοιάζουν σαν ηλεκτρισμένα σύννεφα πάνω απ΄ τον Έβρο, ή σαν χαμένα και περήφανα σκυλιά.

Το μόνο που αφήσαμε ανέπαφο στα ελληνικά είναι εκείνο το «Καληνύχτα Κεμάλ». Είτε πρίγκιπας άραψ είτε μωαμεθανός νεαρός της Νέας Υόρκης, του οφείλουμε μια «καληνύχτα» τέλος πάντων, για να μπορέσουμε να κοιμηθούμε ήσυχα τη νύχτα. Χωρίς τύψεις, χωρίς άχρηστους πόθους κι επιθυμίες. Κατά πως πρέπει σ΄ Έλληνες, απέναντι σ΄ ένα νεαρό μωαμεθανό- όπως θα έλεγεν κι ο φίλος μας ο ποιητής ο Καβάφης.»