Ποιος είναι ο πολυσύχναστος δρόμος της Αθήνας, όπου έγιναν τα πρώτα δημόσια αποχωρητήρια και ουρητήρια, σύχναζαν υπαίθριοι οδοντίατροι, θεραπευταί και τέρατα της φύσεως;

πηγή: «Αθήνα, ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία»

εκδόσεις: βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ

Η οδός Αθηνάς εκτείνεται από την πλατεία Μοναστηρακίου μέχρι την πλατεία Ομονοίας. Είναι ένας από τους πρώτους δρόμους που χαράχτηκαν (1835), όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα.

Στο πολεοδομικό σχέδιο των Κλεάνθη-Σάουμπερτ, η οδός ως δεντροφυτεμένο βουλεβάρτο, περνούσε από τον “Κήπο του Λαού” και συνέχιζε προς την παλαιά πόλη, επιτρέποντας την απρόσκοπτη θέα της Ακροπόλεως από τα Ανάκτορα, που τοποθετούνταν στην περιοχή της Ομόνοιας.

Παρά την εγκατάλειψη του σχεδίου αυτού, η οδός Αθηνάς δεν έπαψε να ενώνει την παλαιά με τη νέα πόλη, έχοντας κυρίως εμπορικό χαρακτήρα.

Το 1838 επί δημαρχίας Δ. Καλλιφρονά, λιθοστρώθηκε. Η κατασκευή της περατώθηκε το 1850, οπότε και δεντροφυτεύτηκε. Στα διώροφα κτίρια της, όπως και στην οδό Αιόλου, οι έμποροι εγκατέστησαν στο ισόγειο τα καταστήματα τους και στον όροφο τις κατοικίες τους.

Πολλά ήταν και τα ξενοδοχεία που στεγάστηκαν στο δρόμο αυτό. Διατηρεί αρκετά χαρακτηριστικά κτίρια του 190υ και των αρχών του 20ου αι. (νεοκλασικά, μπελ επόκ, αρ ντεκό, μοντερνιστικά).

Το 1834 κατοικημένο ήταν το τμήμα της από το Μοναστηράκι μέχρι και την οδό Ευριπίδου, στα όρια δηλαδή της παλαιάς πόλης.

Στη συμβολή των οδών Αθηνάς και Ερμού υπήρχε ο” Φούρνος του Μπράουν”, ο οποίος το 1830 ήταν το μοναδικό κατάστημα που πουλούσε ψωμί και άλλα εδώδιμα αγγλικής προέλευσης.

Από τα σημαντικά της κτίρια ήταν το κατεδαφισμένο σήμερα Βαρβάκειο Λύκειο (1857), το Δημαρχείο (1874) και η κεντρική Αγορά (1878-1886).

Ας μνημονευτούν και δύο μεταβυζαντινές εκκλησίες, οι οποίες κατεδαφίστηκαν τη δεκαετία του 1870, για λόγους ρυμοτομικούς.

Όταν πραγματοποιήθηκε η επέκταση της σιδηροδρομικής γραμμής ως την Ομόνοια, αυξήθηκε η κίνηση και η ζωντάνια της, ενώ αργότερα κτίστηκαν στη συμβολή της με τη πλατεία Ομονοίας τα ξενοδοχεία “Μπάγκειον” και “Μέγας Αλέξανδρος”. Η οδός Αθηνάς ήταν, στην πραγματικότητα, χωρισμένη σε δύο τμήματα διαφορετικού χαρακτήρα, ένα λαϊκό, από το Μοναστηράκι έως την Κεντρική Αγορά, και ένα αστικό προς την Ομόνοια.

Στην οδό Αθηνάς περί τα μέσα του 19ου αιώνα είχαν την αφετηρία τους ιππήλατα λεωφορεία, που εκτελούσαν δρομολόγια στα Μέγαρα, τη Θήβα και αλλού.

Στην πλατεία Βαρβακείου, επί της οδού Αθηνάς, κατασκευάστηκαν στα τέλη του 190υ αιώνα και τα πρώτα δημοτικά αποχωρητήρια και ουρητήρια.

Είναι δε από τους πρώτους δρόμους που ηλεκτροφωτίστηκαν με λαμπτήρες.

Στη περίοδο του Μεσοπολέμου, η οδός Αθηνάς, όπως και η ευρύτερη περιοχή, φιλοξένησε πρόσφυγες μικροπωλητές, σαράφηδες, μικροεπαγγελματίες. Ο δρόμος εγκαταλείφθηκε σταδιακά από τους παλαιούς κατοίκους του, ενώ οι οικίες του θα στεγάσουν κυρίως ξενοδοχεία δευτέρας η και τρίτης κατηγορίας. Την ίδια εποχή νέα, μοντερνιστικά, κτίρια θα προστεθούν στα υπάρχοντα.

Άλλο χαρακτηριστικό της οδού Αθηνάς, που επονομαζόταν άλλοτε και “οδός των θαυμάτων”, ήταν ότι εμφανιζόταν εκεί και “θεραπευτές” που πουλούσαν με τη βοήθεια αβανταδόρων παράδοξα σκευάσματα, υπαίθριοι οδοντίατροι που “δρούσαν” επιτόπου, αθλητές και χειροδύναμοι που πραγματοποιούσαν εντυπωσιακά “κατορθώματα”, και άλλοι που επεδείκνυαν “τέρατα της φύσεως”.

Εκεί άλλωστε, δίπλα στο υπόγειο καφέ-σαντάν του “Μπαγκείου”, υπήρχε και το “υπόγειο των θαυμάτων”,όπως το έλεγαν, όπου ντελάληδες καλούσαν τους περαστικούς να περάσουν και να δουν “μια κομμένη κεφαλή που κινείται και μιλεί ή ένα μοσχάρι με πέντε πόδια”. Χαρακτηριστικοί ήταν και οι λοταρτζήδες που έστηναν τις λοταρίες τους στην οδό Αθηνάς. Ειδικά από την παραμονή της Πρωτοχρονιάς μέχρι και τα Θεοφάνεια, στηνόταν εκεί μεγάλο υπαίθριο παιχνίδι για την καλή νέα χρονιά.

Μετά τον πόλεμο και η οδός Αθηνάς ακολούθησε την τύχη των άλλων δρόμων του κέντρου, με κατεδαφίσεις των παλαιών κτιρίων της. Την ίδια εποχή η περιοχή συγκέντρωνε πολλούς οίκους ανοχής, Σήμερα τα περισσότερα παλαιά κτίρια της φιλοξενούν εργαστήρια, βιοτεχνίες, αποθήκες, ωστόσο παραμένει πάντα δρόμος ζωντανός, με πολλή κίνηση.

Πηγή: «Αθήνα, ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία», Θανάσης Γιοχαλάς, Τόνια Καφετζάκη, εκδόσεις: βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Ποιος θεωρείται ο παλαιότερος δρόμος της Αθήνας; Τον περπατούσαν οι αρχαίοι πριν από 25 αιώνες