“Πήγε η ψυχή μου στην Κούλουρη”. Από που προέρχεται η φράση; Ποια είναι η σχέση της με τους Περσικούς Πολέμους, τους πειρατές και την Τουρκοκρατία;

Η φράση «πήγε η ψυχή μου στην Κούλουρη» χρησιμοποιείται όταν κάποιος τρομάζει πάρα πολύ.

Λέγεται ότι η φράση έχει ρίζες από την αρχαιότητα. Κατά τη διάρκεια των περσικών πολέμων, όταν οι Αθηναίοι έστελναν τις γυναίκες και τα παιδιά τους στην Κόλουρις που μεταγενέστερα έγινε Κούλουρη, δηλαδή στη Σαλαμίνα, για να τους προστατεύσουν από τους εισβολείς.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι η Σαλαμίνα λεγόταν έτσι επειδή είχε κυκλικό σχήμα, σαν κουλούρι. Έτσι, όλες οι «ψυχές», δηλαδή όλοι όσοι δεν είχαν στρατιωτικές υποχρεώσεις εγκατέλειπαν την περιοχή.

Παράλληλα,  η χρήση του χαρακτηρισμού «ψυχή μου» έχει και άλλη ερμηνεία. Πολλοί συνηθίζουν να αποκαλούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα έτσι  για να τους δείξουν τρυφερότητα και συμπάθεια. Επομένως, οι πολεμιστές έστελναν σε ασφαλές μέρος τις «ψυχές τους», δηλαδή τους αγαπημένους τους.

Μια άλλη εκδοχή για την προέλευση της έκφρασης σχετίζεται πάλι με «εκκένωση» αλλά αυτή τη φορά της Αίγινας. Όταν το 1563, ο Αλγερινός πειρατής Αλή Μεμέτ επιτέθηκε στο νησί οι κάτοικοι πήγαν στην Σαλαμίνα ή αλλιώς Κούλουρη.

Οι μόνοι που έμειναν ήταν ο Νικολός Βάιλας και ο Μηνάς Ανδριώτης, οι οποίοι κρύφτηκαν για να μην τους βρουν και τους σκοτώσουν. Λίγο πριν εγκαταλείψουν  το νησί, οι πειρατές βρήκαν τον Νικολό Βάιλα, ο οποίος άρχισε να τρέχει όσο πιο γρήγορα μπορούσε και τελικά κατάφερε να γλιτώσει.

Όταν αργότερα τον ρώτησε ο φίλος του αν φοβήθηκε, εκείνος απάντησε: «Αν φοβήθηκα λέει; Η ψυχή μου είχε πάει στην Κούλουρη».

Η φράση είναι πολύ πιθανόν να βασίστηκε στην λαϊκή δοξασία, σύμφωνα με την οποία η ψυχή του ανθρώπου που πέθανε πρόσφατα, φτερουγίζει κοντά στα αγαπημένα του πρόσωπα. Έτσι και ο Βάιλας έφτασε τόσο κοντά στο θάνατο που ένιωσε να ξεψυχά και να πηγαίνει κοντά στην οικογένειά του στην Κούλουρη.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι η έκφραση προέρχεται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας στην Ελλάδα. Το νησί της Σαλαμίνας έπαιξε σημαντικό ρόλο στους αγώνες των Ελλήνων.  Ήταν καταφύγιο προσφύγων, δηλαδή των «ψυχών» που κατέφευγαν στο νησί, όπως των Αθηναίων το 1687 και των κατοίκων της Αττικής και της Βοιωτίας το 1770 και το 1821.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Piqsels

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Νυν υπέρ πάντων αγών». Η ναυμαχία της Σαλαμίνας και η διορατικότητα του Θεμιστοκλή που είπε στον Ευρυβιάδη την περίφημη φράση: «πάταξον μεν, άκουσον δε». Γιατί απείλησε τον Σπαρτιάτη ότι θα φύγει και θα ιδρύσει νέα πόλη στην Κάτω Ιταλία