Ποια ήταν πέμπτη φάλαγγα του Φράνκο κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Μαδρίτης. Ο αναίμακτος τρόπος που βοήθησε τους εθνικιστές να καταλάβουν την πόλη

Η προπαγάνδα που εκδηλώνεται μέσα στα όρια μιας πολιορκημένης πόλης ή μιας εμπόλεμης χώρας, με σκοπό το συμφέρον του εχθρού, ονομάζεται πέμπτη φάλαγγα. Μπορεί να εκδηλωθεί με οποιοδήποτε τρόπο, αρκεί να υπονομεύσει τις ικανότητες ή τα πιστεύω των αμυνόμενων.

Ο όρος τέθηκε σε χρήση για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου (1936-1939) και πλέον χρησιμοποιείται για πολιτικούς λόγους.

Η πέμπτη φάλαγγα του Φράνκο

Στις αρχές Νοεμβρίου του 1936, οι εθνικιστικές δυνάμεις πολιορκούσαν ασφυκτικά τη Μαδρίτη.

Την πόλη υπεράσπιζε ο στρατηγός Χοσέ Μιάχα. Πέρα από την πίεση των εθνικιστών, οι οποίοι είχαν ήδη καταλάβει τα περίχωρα της Μαδρίτης, ο Μιάχα αντιμετώπιζε και άλλα προβλήματα.

Οι πολιτοφύλακες δεν υπάκουαν στις διαταγές του, αφού δέχονταν εντολές μόνο από το Κομμουνιστικό Κόμμα. Παράλληλα, οι χιλιάδες αναρχικοί που είχαν συρρεύσει εκεί από τη Βαρκελώνη, αρνούνταν να εκτελέσουν οποιαδήποτε εντολή.

Την ίδια στιγμή στο αντίπαλο στρατόπεδο, ένας από τους διοικητές των πολιορκητών, ο στρατηγός Εμίλιο Μόλα, παραχώρησε συνέντευξη Τύπου.

Σε ερώτηση των δημοσιογράφων για το ποια από τις τέσσερις φάλαγγές του θα εισερχόταν πρώτη στη Μαδρίτη, απάντησε: «Ήδη βρίσκεται μέσα στην πόλη μία φάλαγγά μας, είναι η πέμπτη φάλαγγα των ισπανών πατριωτών, οι οποίοι είναι έτοιμοι να ξεσηκωθούν κατά των ερυθρών δήμιων».

Οι ανόητοι κομπασμοί του έδωσαν το σύνθημα της σφαγής των αντιφρονούντων μέσα στην πόλη. Εξτρεμιστικές ομάδες άρχισαν να περιφέρονται από συνοικία σε συνοικία και να συλλαμβάνουν οποιονδήποτε για τον οποίο μπορεί να υπήρχε η υποψία πως ήταν συμπαθών του Φράνκο.

Οι συλλήψεις αυτές ισοδυναμούσαν στην πραγματικότητα με θάνατο, αφού οι συλληφθέντες μεταφέρονταν από τη μια φυλακή στην άλλη, με την πρόφαση της μεταγωγής τους, μέχρις ότου να χαθούν τα ίχνη τους και τελικά εκτελούνταν σε απόμερα σημεία της πρωτεύουσας. Τα θύματα δεν ήταν απαραίτητα εθνικιστές, αλλά και μέλη αντίπαλων πολιτικών ομάδων του δημοκρατικού στρατοπέδου και συνδικάτων. Πολύ γρήγορα, στις δολοφονίες αυτές ενεπλάκησαν άτομα του κοινού ποινικού δικαίου, ώστε να λεηλατήσουν τα σπίτια των φονευθέντων. Ο Μιάχα δεν είχε την δυνατότητα να επιβάλει την τάξη. Χιλιάδες Μαδριλένοι κατέφυγαν στις ξένες πρεσβείες και στα προξενεία. Τελικά χρειάστηκε να παραμείνουν εκεί 33 ολόκληρους μήνες, μέχρι οι εθνικιστές να καταλάβουν την πόλη.

Νίκος Γιαννόπουλος

ιστορικός

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο Έλληνας σκηνοθέτης που πολέμησε στον ισπανικό εμφύλιο. Ήταν φίλος με τον Λόρκα και γύρισε την βραβευμένη ταινία «Ξυπόλητο Τάγμα»…