Πέθανε ο φωτογράφος που είχε απαθανατίσει τον νευριασμένο Τσε Γκεβάρα με το πούρο. Και όμως, το φιλμ είχε περικοπεί από το περιοδικό

Ένα κλικ, μια “αθάνατη” εικόνα. Ο άνθρωπος που τράβηξε την περίφημη φωτογραφία του Τσε Γκεβάρα να καπνίζει πούρο είναι ο Ελβετός φωτογράφος Ρενέ Μπουρί, ο οποίος πέθανε σε ηλικία 81 ετών στη Ζυρίχη από καρκίνο.

Η εμβληματική φωτογραφία του Τσε είναι ίσως η μεγαλύτερη στιγμή του Μπουρί και οι συνθήκες εκείνης της φωτογράφησης, αποκαλύπτουν την αιτία του βλοσυρού βλέμματος του Αργεντινού επαναστάτη.

Ο Μπουρί συνεργαζόταν από το 1959 με το πρακτορείο Magnum και ζούσε μεταξύ Ζυρίχης και Παρισιού.

Μέντοράς του ήταν ο διάσημος φωτογράφος Ανρί Καρτέ Μπρεσόν ο οποίος θεωρείται πατέρας του σύγχρονου φωτορεπορτάζ. Πρόδρομος του είδους, που έγινε αργότερα γνωστό ως φωτογραφία του δρόμου.

Ο Μπρεσόν ίδρυσε το πρακτορείο Magnum το 1947 και άρχισε να «παιδεύει» τον Μπουρί από το 1955, κοιτάζοντας σχολαστικά τα αρνητικά του για τέσσερα χρόνια έως τη στιγμή που ο Ελβετός φωτογράφος άρχισε να συνεργάζεται κανονικά με το πρακτορείο.

Ο Μπουρί μιλούσε πάντα για τον τρόπο με τον οποίο ο Μπρεσόν απειλούσε τον ίδιο και τους συναδέλφους του ότι θα τους πνίξει, αλλά παραδεχόταν ότι μέσα από αυτή την επαφή έμαθε να βλέπει με ιδιαίτερο μάτι μέσα από τον φακό και να πετυχαίνει την ιδανική στιγμή για το κλικ.

Όπως είχε πει, εξηγώντας την ικανότητά του να συλλαμβάνει φευγαλέες στιγμές, “οι εικόνες είναι σαν τα ταξί, αν δεν είσαι αρκετά γρήγορος, κάποιος άλλος θα το πάρει”.

Γεννήθηκε στις 9 Απριλίου του 1933 στην Ζυρίχη και ο πατέρας του ήταν ενθουσιώδης ερασιτέχνης φωτογράφος. Το 1946, σε ηλικία 13 ετών, ο Μπουρί φωτογράφησε τον Ουίνστον Τσόρτσιλ που είχε επισκεφθεί τη Ζυρίχη.

Σπούδασε καλές τέχνες και φωτογραφία στην πόλη του και το 1953, ο φωτογράφος Βέρνερ Μπίσοφ παρουσίασε δουλειά του στο Magnum.

Το επάγγελμα του φωτορεπόρτερ έκρυβε πάντα κινδύνους και λίγα χρόνια αργότερα, ο άνθρωπος που τον προώθησε, σκοτώθηκε σε δυστύχημα στις περουβιανές Άνδεις. Ο Μπουρί γλίτωσε την τελευταία στιγμή από έναν Αιγύπτιο στρατιώτη στη διώρυγα του Σουέζ το 1956.

Η φωτογράφηση του Τσε Γκεβάρα

Το 1963, παρά τις κατά καιρούς ψυχρές σχέσεις του με τον Μπρεσόν, ο Μπουρί ταξίδεψε μαζί του στην Κούβα με την ελπίδα να εντοπίσουν τον Τσε Γκεβάρα. Οι φωτογράφοι του Magnum εργάζονταν επίσης για τα περιοδικά «Look» και «Life» αντίστοιχα.

Κατά το σύντομο διάστημα της συνάντησης που είχαν με τον Γκεβάρα στο γραφείο του, στον όγδοο όροφο του ξενοδοχείου Ριβιέρα, ξέσπασε ένας άγριος ιδεολογικός καβγάς ανάμεσα στον Τσε και την δημοσιογράφο Λάουρα Μπερκουίστ, με την οποία δούλευε ο Μπουρί.

«Δεν με κοίταξε ούτε μια φορά», δήλωσε αργότερα ο Μπουρί.

Αυτό όμως δεν εμπόδισε τον φωτογράφο να αδράξει την ευκαιρία και να απαθανατίσει όλες τις εκφράσεις του Τσε: χαμογελαστός, έξαλλος, προφίλ, μπροστά και από πίσω του, εξαντλώντας όλο το φιλμ του.

Η φημισμένη φωτογραφία τραβήχτηκε τη στιγμή που ο Γκεβάρα άναψε ένα μεγάλο πούρο Αβάνας και τραβήχτηκε πίσω στο κάθισμά του.

Ο σεμνός Μπουρί, απέδωσε την επιτυχία της φωτογραφίας στο σκάσιμο του πούρου και όχι στην δική του ικανότητά. Αποκάλυψε επίσης αργότερα ότι τόσο η συγκεκριμένη φωτογραφία, όσο και άλλες 22 από το συγκεκριμένο φιλμ είχαν περικοπεί άσχημα από το περιοδικό στο οποίο δημοσιεύτηκε.

Το 2011 τιμήθηκε με το βραβείο Ράινχαρντ φον Γκράφενριντ για το σύνολο του έργο του, ενώ πέρυσι κληροδότησε όλο το αρχείο με τις φωτογραφίες του που φτάνουν τις 30.000, στο Μουσείο των Ηλυσίων στη Λωζάννη.

Ο Ρενέ ήταν ο άνθρωπος πίσω από την κάμερα, όπως χιλιάδες άλλοι συνάδελφοί του, που ρισκάρουν για ένα κλικ και βλέπουν τον κόσμο μέσα από ένα φακό. Το στοίχημα είναι να δουν την αλήθεια που κρύβει η αυθόρμητη στιγμή και όχι η στημένη πόζα. Ο Ρενέ αυτό το στοίχημα το κέρδισε και όχι μόνο μια φορά.

Με πληροφορίες από phaidon.com