Πενήντα χρόνια Προεδρικές δεξιώσεις. Από τη λιτότητα στο “γκλάμουρ” και το στεγνό γρασίδι για τις γόβες

Η δεξίωση στο Προεδρικό Μέγαρο στις 24 Ιουλίου, αποτελεί θεσμό για τον εορτασμό της Αποκατάστασης της Δημοκρατίας στη χώρα μας, το 1974. Ήταν η ημέρα που κατέρρευσε η επτάχρονη δικτατορία της 21ης Απριλίου και αποκαταστάθηκε το δημοκρατικό πολίτευμα.

Η δεξίωση καθιερώθηκε το 1975 από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Τσάτσο και χαρακτηρίστηκε από την λιτότητά της. Η 24η Ιουλίου είχε καθιερωθεί ως αργία για το Δημόσιο και τις τράπεζες, ενώ σε κάποιες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα είχε κηρυχθεί στάση εργασίας.

Στα επόμενα χρόνια, ειδικά από το 1981 και τουλάχιστον έως το 2008, στη δεξίωση του Προεδρικού Μεγάρου το βράδυ κάθε 24ης Ιουλίου κυριαρχούσαν οι εντυπωσιακές τουαλέτες, τα περίτεχνα  γυναικεία χτενίσματα, τα επώνυμα ανδρικά κοστούμια και οι πλούσιοι μπουφέδες με τη σαμπάνια να ρέει άφθονη.

Τα τηλεοπτικά συνεργεία συνέρρεαν για την παραμικρή δήλωση των επιφανών προσκεκλημένων, ενώ οι εκπομπές ψυχαγωγικού περιεχομένου, αφιέρωναν ώρες  στο “styling” της βραδιάς.

Οι λιτές πρώτες δεξιώσεις

Η πρώτη δεξίωση έγινε τον Ιούλιο του 1976, με οικοδεσπότη τον Κωνσταντίνο Τσάτσο και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Χαρακτηριστική ήταν η φράση του τότε Πρωθυπουργού, για το οριστικό τέλος της πολιτικής και κοινωνικής περιπέτειας: «Να, αυτό που βλέπετε γύρω σας είναι Δημοκρατία!».

Αρχικά οι δεξιώσεις ήταν λιτές και απέριττες, ως ένδειξη σεβασμού σε όσα αντιμετώπιζε η χώρα στην προσπάθειά της να ορθοποδήσει. Το 1977 ο μπουφές ήταν τόσο φτωχός, ώστε κάποιος σχολίασε:

«Είπαμε λιτότητα, αλλά όχι και να πεινάσουμε κιόλας!»

Εκείνη την εποχή η προσοχή ήταν στραμμένη στους ήρωες και τους μάρτυρες της αντίστασης κατά της χούντας, αλλά δεν βρίσκονταν μέσα στο Προεδρικό Μέγαρο. Εξαίρεση αποτέλεσε η πρόσκληση του αγωνιστή αξιωματικού Σπύρου Μουστακλή, που είχε υποστεί ολική παράλυση από τα βασανιστήρια των ΕΣΑτζήδων.

«Το πρωτόκολλο είμαι εγώ»

Τα πρώτα χρόνια ο πρωθυπουργός και μετέπειτα δύο φορές πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής, ήταν ο πρωταγωνιστής της εκδήλωσης.

Στην πρώτη κιόλας δεξίωση, εγκαινίασε τη συνήθεια μιας μικρής τηλεοπτικής δήλωσης στη μαρμάρινη σκάλα του Προεδρικού Μεγάρου. Γνωστός για την κομψότητά του, εμφανίστηκε με ένα κατάλευκο κοστούμι. Ήταν ίσως η τελευταία δεξίωση που στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκε ένα ανδρικό ντύσιμο.

Επίσης παρέκαμψε το μέχρι τότε πρωτόκολλο, καλώντας στη δεξίωση αρκετούς εκπροσώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Άλλωστε, όπως συνήθιζε να λέει, «το πρωτόκολλο είμαι εγώ».

Στους κήπους του Μεγάρου βρέθηκαν μεταξύ άλλων ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Δημήτρης Χορν, ο Μάνος Χατζιδάκις και αρκετοί ακόμη φίλοι και γνωστοί του ανώτατου πολιτειακού άρχοντα.

Το γρασίδι και οι γόβες

Τα επόμενα χρόνια στο επίκεντρο βρίσκονταν οι γυναικείες παρουσίες. Μάλιστα υιοθετήθηκε και μια συγκεκριμένη περιποίηση του κήπου.  Το γρασίδι δεν ποτίστηκε την τελευταία ημέρα, αλλά πολύ νωρίς την προηγουμένη, ώστε να είναι στεγνό και να μη βουλιάζουν ή να λερώνονται από την λάσπη οι γόβες των κυριών!

Τα συντηρητικά ταγιέρ της δεκαετίας του ’70 εγκαταλείφθηκαν και εκδηλώθηκαν κάθε είδους πειραματισμοί από τη νέα μεσαία τάξη, που αναδύθηκε στη χώρα. Ένα κλίμα άκρατου νεοπλουτισμού επικρατούσε στις δεξιώσεις εκείνης της περιόδου.

Ο Σαρτζετάκης δεν προσκάλεσε τους προκατόχους του

Η πρώτη δεξίωση του Χρήστου Σαρτζετάκη το 1985, προκάλεσε πολλά αρνητικά σχόλια. Δεν προσκάλεσε τους δύο προκατόχους του, Κωνσταντίνο Καραμανλή και Κωνσταντίνο Τσάτσο, διότι είχαν αμφισβητήσει τον τρόπο εκλογής του.

Καθιέρωσε επίσης τις μακροσκελείς δηλώσεις μπροστά στις κάμερες, σε αντίθεση με τις σύντομες αναφορές των δύο προηγούμενων Προέδρων, ενώ οι ενδυματολογικές επιλογές της συζύγου του, αμφισβητήθηκαν.

 Ο απομονωμένος Ανδρέας Παπανδρέου

Ο  πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου είχε ηττηθεί στις εθνικές εκλογές τον Ιούνιο του 1989, που έγιναν  υπό το βάρος του σκανδάλου Κοσκωτά.

Στις 3 Ιουλίου, παντρεύτηκε την 35χρονη αεροσυνοδό της Ολυμπιακής Δήμητρα Λιάνη, ενώ λίγες μέρες πριν από την εκδήλωση, η Βουλή αποφάσισε τη σύσταση προανακριτικής Επιτροπής για το σκάνδαλο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου παραβρέθηκε στη δεξίωση με τη νέα του σύζυγο.

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αποτελούσε τότε το «μαύρο πρόβατο» και  λίγοι ήταν αυτοί που τον πλησίασαν για να συνομιλήσουν.

 Το «γκλάμουρ” στις δεξιώσεις

Όταν έγινε Πρόεδρος ο Κωστής Στεφανόπουλος το 1995, οι δεξιώσεις του Ιουλίου απέκτησαν λάμψη. Η σκάλα του Προεδρικού, θύμιζε πασαρέλα απ’ όπου περνούσαν ηθοποιοί, τραγουδιστές, τηλεπαρουσιαστές  και φωτομοντέλα που φιγουράριζαν στα εξώφυλλα των life style περιοδικών.

Η παρουσία στην προεδρική δεξίωση έγινε δείγμα απόδειξης του υψηλού κοινωνικού στάτους και όλοι αναζητούσαν μετά μανίας μια πρόσκληση.

Από τους  3.500 καλεσμένους στην κατάργηση

Όταν ανέλαβε την Προεδρία της Δημοκρατίας ο Κάρολος Παπούλιας το 2005, φρόντισε να διατηρήσει αμείωτη την αίγλη της δεξίωσης. Οι καλεσμένοι του ξεπέρασαν τις 3.500. Είχε καλέσει από αντιστασιακούς, παλιούς γνωστούς, φοιτητές και μαθητές από την Κύπρο, έως δημάρχους από ολόκληρη τη χώρα.

Όταν ξεκίνησε η οικονομική κρίση το 2009, ο Πρόεδρος  μετατόπισε τη δεξίωση από τον κήπο, στη μεγάλη αίθουσα του Μεγάρου. Η βραδινή δεξίωση έδωσε τη θέση της σε μια λιτή πρωινή εκδήλωση, χωρίς ίχνος κοσμικού χαρακτήρα.

Οι καλεσμένοι ήταν μερικές εκατοντάδες, συζητούσαν για τη δημοσιονομική ύφεση και οι επιλογές των ποτών ήταν νερό, χυμός, ή αναψυκτικό.

Το καλοκαίρι του 2011  παλαιοί αντιστασιακοί, αλλά και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ αρνήθηκαν να παραβρεθούν στη δεξίωση. Επίσης ο Στάθης Παναγούλης, αδελφός του Αλέκου Παναγούλη, ο οποίος σημάδεψε τον αντιδικτατορικό αγώνα, είχε στείλει μια ιδιαίτερα επικριτική επιστολή στον Πρόεδρο γι΄αυτές τις εκδηλώσεις.

Το 2012, ο Κάρολος Παπούλιας την κατάργησε εντελώς. Κατέθεσε στεφάνι στο κτίριο του ΕΑΤ-ΕΣΑ που βρίσκεται στο πάρκο Ελευθερίας, μιλώντας για την «ανάγκη περισυλλογής από όλους».

Χωρίς συζύγους

Ο Προκόπης Παυλόπουλος, ως πρόεδρος της Δημοκρατίας, επανέφερε το θεσμό, αλλά με αλλαγές. Οι προσκλήσεις ήταν αμιγώς ατομικές, αφού δεν προβλεπόταν η συνοδεία συζύγων.

Η συνοδός του Αλέξη Τσίπρα

Την πρώτη φορά που ο νεοεκλεγής, τότε πρόεδρος του Συνασπισμού, Αλέξης Τσίπρας, θα παραβρισκόταν στη δεξίωση του Προεδρικού Μεγάρου, φρόντισε να κλέψει τις εντυπώσεις. Εκτός του ότι δεν φορούσε γραβάτα, δεν συνόδευσε, βάσει πρωτοκόλλου, τη σύζυγό του.

Επέλεξε ως συνοδό την 23χρονη Καντίτσα Σάνκο, μια μελαμψή κομμώτρια από τη Σιέρα Λεόνε που έμενε στην Αχαρνών. «Πρώτη φορά ήρθα στο Προεδρικό Μέγαρο και για να μην πλήξω έφερα μαζί μου την Καντίτσα. Άλλωστε το δικαιούται. Είναι δεύτερης γενιάς μετανάστρια. Αυτή είναι η σύγχρονη Ελλάδα, αυτό ήθελα να δείξω», δήλωσε στους δημοσιογράφους.

Η τραγωδία στο Μάτι ματαίωσε την εκδήλωση

Την παραμονή της δεξίωσης, η Ανατολική Αττική ζούσε τον απόλυτο εφιάλτη. Η πύρινη λαίλαπα σκορπούσε τον θάνατο στο Μάτι.  Η τραγωδία ήταν πρωτόγνωρη, καθώς κάθε ώρα που περνούσε αυξανόταν ο αριθμός των νεκρών. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα το τελευταίο που θα σκεφτόταν κανείς  ήταν η δεξίωση.

Στη μια και είκοσι τα ξημερώματα της 24ης Ιουλίου, το Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων εξέδωσε ένα ολιγόλογο τηλεγράφημα:

“Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος ενημερώθηκε από τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα για τις τραγικές συνέπειες των πυρκαγιών που έπληξαν κυρίως την περιοχή της Αττικής. Μετά την ενημέρωση αυτή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αποφάσισε να ματαιώσει την καθιερωμένη δεξίωση της 24ης Ιουλίου για την Αποκατάσταση της Δημοκρατίας».

Η δεξίωση της πανδημίας

Το 2020 η δεξίωση της Προέδρου Κατερίνας Σακελλαροπούλου, ήταν λιτή, με κανόνες ασφαλείας και περιορισμένη προσέλευση, λόγω της πανδημίας. Τιμητική πρόσκληση πήραν υπάλληλοι της καθαριότητας και των σούπερ μάρκετ, διανομείς φαγητού και, βέβαια, ιατροί και νοσηλευτές που εργάζονταν κατά τη διάρκεια της καραντίνας.

Αρχική φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ/ΘΟΔΩΡΗΣ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ