Πειραϊκή-Πατραϊκή, ο ηγέτης της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας και το άδοξο τέλος. Δείτε τι απέμεινε από το εργοστάσιο που γυρίστηκε “Η κόρη μου η σοσιαλίστρια” (drone)

Ξεκίνησε ως μια εταιρία στην Πάτρα που πουλούσε κάλτσες και έβαφε νήματα. Σταδιακά, εξελίχθηκε σε μια επιχείρηση-κολοσσό της ελληνικής βιομηχανίας που έντυσε με τα υφάσματά της όλη την Ελλάδα, αλλά και πολλές χώρες του εξωτερικού. Στην περίοδο ακμής της είχε φτάσει να παράγει 25 εκατομμύρια μέτρα υφάσματος ετησίως. O λόγος για την περίφημη “Πειραϊκή-Πατραϊκή”.

Η ιστορία της ξεκίνησε το 1919 στην Πάτρα, όταν άνοιξε η “Πατραϊκή Εμποροβιομηχανική Εταιρεία” από τους Χριστόφορο Κατσάμπα και Στράτο Σταμούλη. Οι δυο επιχειρηματίες εκτός από συνέταιροι, ενώθηκαν και με τους δεσμούς της οικογένειας, καθώς μερικά χρόνια αργότερα τα παιδιά τους παντρεύτηκαν.

Η Πατραϊκή μετεξελίχθηκε στην πρώτη Ανώνυμη Εταιρία της Πάτρας ενώ ήταν η πρώτη βιομηχανία που αντικατέστησε τις ατμοκίνητες μηχανές με ντιζελοκίνητες από τη Γερμανία. Τα επόμενα χρόνια η εταιρία συνέχισε να εξοπλίζεται με μηχανήματα από τη Γερμανία, αλλά και με προσωπικό από άλλες κλωστοϋφαντουργικές βιομηχανίες του Πειραιά.

Όμως, σύντομα τα μεγάλα “ανοίγματα” της εταιρίας την οδήγησαν στη συγχώνευση με την θυγατρική εταιρία με την ονομασία “Πειραϊκή”, ώστε να γλιτώσει τη χρεοκοπία.

Το εργοστάσιο “πρότυπο”

Η συμβολή της στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν καθοριστική, καθώς εφοδίαζε τους Έλληνες στρατιώτες με κουβέρτες και ρούχα για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις κακουχίες του πολέμου. Ο πόλεμος εξάντλησε τις πρώτες ύλες της. Ωστόσο, κατάφερε σύντομα να σταθεί στα “πόδια” της. Ένα χρόνο μετά τον Εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα, ίδρυσε στο Μεγάλο Πεύκο ένα σύγχρονο εργοστάσιο. Ήταν το πρώτο που χτίστηκε στην Ελλάδα μεταπολεμικά.

Η δεκαετία του ΄60 ήταν η καλύτερη περίοδος για τη βιομηχανία. Το 1962 απασχολούσε 3.775 εργατοϋπαλλήλους. Στις διαφημίσεις της έγραφε “είναι η μεγαλύτερη ελληνική βιομηχανία βάμβακος, τελείως εκσυγχρονισμένη και έτοιμη καθ’ όλο να ανταποκριθεί στις μεγάλες απαιτήσεις της Κοινής Ευρωπαϊκής Αγοράς. Από το 1953 εξάγει συνέχεια προϊόντα της. Είναι η ελληνική βιομηχανία που κάθε χρόνο μοιράζει μέρισμα στους μετόχους της. Τα κέρδη της είναι κάθε χρόνο και περισσότερα“. Παρήγαγε σεντόνια, βαμβακερά και κοτλέ υφάσματα και έτοιμα ενδύματα.

Το 1962 το αμερικανικό περιοδικό “Time” χαρακτήριζε το εργοστάσιο “πρότυπο” για κάθε ελληνική βιομηχανία. Το 1966, ο Τύπος της εποχής έγραφε ότι η Πειραϊκή-Πατραϊκή απένειμε μετάλλια στους “συμπληρώσαντος 25ετή ευδόκιμον υπηρεσίαν συνεργάτας”. Η επιβράβευση των εργαζομένων της βιομηχανίας ήταν μια ενέργεια που είχε καθιερωθεί από το 1954. Το μετάλλιο συνόδευε και ένα χρηματικό ποσό. Μέχρι το 1966 περισσότεροι από 250 εργατοϋπάλληλοι είχαν επιβραβευτεί για την πολυετή αφοσίωσή τους στην βιομηχανία.

Η εταιρία έφτασε να έχει εννιά εργοστάσια, στην Πάτρα, στην Αθήνα, στο Μεγάλο Πεύκο, στη Χαλκίδα, στο Καρπενήσι, στις Φιλιάτες, στη Σύρο, στη Σάμο και ένα στο Σουδάν. Απασχολούσε περισσότερους από 7.000 εργαζομένους.

Η αρχή του τέλους

Κάποτε απασχολούσε περισσότερους από 7.000 εργαζομένους. Οι κινητοποιήσεις της δεκαετίας του 90 δεν απέτρεψαν το οριστικό λουκέτο. Φωτογραφία από το αρχείο της Μηχανής του Χρόνου

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η κυβέρνηση άρχισε να εφαρμόζει μέτρα “εξυγίανσης” με κλείσιμο παραγωγικών μονάδων, συρρίκνωση της παραγωγικής βάσης της εταιρίας και μαζικές απολύσεις. Οι εργαζόμενοι ξεσηκώθηκαν και έκαναν συνεχόμενες απεργιακές κινητοποιήσεις.

Τον Ιούνιο του 1991 τα 13 σωματεία των εργαζομένων της Πειραϊκής-Πατραϊκής έκαναν 24ωρη απεργία. Αίτημά τους ήταν να ανοίξει διάλογος με στόχο την επιβίωση και ανάπτυξη της εταιρίας. Τα πανό που κρατούσαν έλεγαν “Η καρδιά της βιομηχανίας είναι εδώ, όχι στην καταστροφή της Π-Π”, ενώ κάθε τόσο φώναζαν όλοι μαζί “Η Πειραϊκή-Πατραϊκή ανήκει στον λαό” και “Κάντε επενδύσεις και όχι απολύσεις”.

Για τέσσερα χρόνια, από το 1992 έως το 1996, οι εργαζόμενοι φρόντιζαν τα μηχανήματα και ήλπιζαν στην “ανάσταση” της εταιρίας που κάποτε ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος εργοδότης μετά το ελληνικό δημόσιο. Το 1996 έβαλε οριστικά λουκέτο με τα χρέη να φτάνουν τα 235 δισεκατομμύρια δραχμές. Όμως, επίσημα δεν κηρύχθηκε ποτέ πτώχευση .

Υπάρχει ακόμη στον κατάλογο ληξιπρόθεσμων οφειλετών του Δημοσίου. Σύμφωνα με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημόσιων Εσόδων η Πειραϊκή – Πατραϊκή Βιομηχανία είχε οφειλές προς το Δημόσιο άνω των 21 εκατομμυρίων ευρώ. Από αυτά τα 6 εκατομμύρια αφορούσαν την αρχική οφειλή, ενώ τα υπόλοιπα προέκυψαν από πρόστιμα και προσαυξήσεις.

Τώρα η μόνη ανάμνηση της κλωστοϋφαντουργίας αναβιώνει μέσα από τις σκηνές του ελληνικού κινηματογράφου.

Οι συγκεκριμένες εργοστασιακές εγκαταστάσεις έγιναν γνωστές σε όλη την Ελλάδα όχι μόνο για τα προϊόντα που παρήγαγαν. Το 1966 το εργοστάσιο χρησιμοποιήθηκε ως σκηνικό για την ταινία “Η κόρη μου η σοσιαλίστρια”, με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ και τον Λάμπρο Κωνσταντάρα. Η ταινία, μέσα από το σενάριο και την ερωτική περιπέτεια των δύο πρωταγωνιστών, αποτύπωνε το πολιτικό κλίμα της εποχής και τις εργατικές κινητοποιήσεις.

Δείτε το βίντεο του συνεργάτη μας n.p productions με πλάνα από το εγκαταλελειμμένο κτίριο της Πειραϊκή- Πατραϊκής, αλλά και σκηνές από τη θρυλική ταινία:

Διαβάστε επίσης στη  ΜτΧ: Ποιος έφτιαξε τα πρώτα μπισκότα στην Ελλάδα, σε ποια πόλη κυκλοφόρησε το πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο και ποιο ψυγείο έβαλε θήκες για αυγά στην πόρτα. Η έκθεση που αναβιώνει την ελληνική βιομηχανία