Η οφθαλμίατρος που επινόησε τη θεραπεία για τον καταρράκτη. Πώς αντιμετώπισε “το σεξισμό, το ρατσισμό και τη φτώχεια”

Η Αφροαμερικανίδα γιατρός, Πατρίσια Μπαθ άφησε μία τεράστια παρακαταθήκη στην ιστορία της οφθαλμολογίας. Επινόησε μια επαναστατική μέθοδο θεραπείας του καταρράκτη, που ωφέλησε εκατομμύρια ανθρώπους, και επέδειξε ένα πλούσιο και αξιοζήλευτο επιστημονικό και φιλανθρωπικό έργο.

Το “άστρο” της φαινόταν από την αρχή

Γεννήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 1942 στο Χάρλεμ της Νέας Υόρκης. Ο πατέρας της ήταν μετανάστης από το Τρινιντάντ και μηχανοδηγός στο μετρό. Η μητέρα της ήταν υπηρέτρια με καταγωγή από Αφρικανούς σκλάβους.

Η Μπαθ ενδιαφερόταν βαθιά για την επιστήμη και είχε την έμπρακτη υποστήριξη των γονιών της. Της έλεγαν να “μην συμβιβάζεται ποτέ με κάτι λιγότερο από το καλύτερο“.

Ενώ ήταν ακόμη έφηβη, κέρδισε μια υποτροφία από το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών. Όχι μόνο συμμετείχε σε ερευνητικό πρόγραμμα του Νοσοκομείου του Χάρλεμ για τον καρκίνο, αλλά συνέβαλε σημαντικά στην προώθηση της έρευνας.

Τα ευρήματά της παρουσιάστηκαν στο Διεθνές Συνέδριο Διατροφής της Ουάσιγκτον. Σε ηλικία 18 ετών, της απονεμήθηκε βραβείο.

To 1964, ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην χημεία στο Hunter College και το 1968 αποφοίτησε με άριστα από το Howard University College of Medicine. Κατόπιν εξειδικεύτηκε στην οφθαλμολογία.

Αψήφησε τις αντιξοότητες και καθιερώθηκε

Το 1974, η Μπαθ έγινε η πρώτη γυναίκα οφθαλμίατρος στο Ινστιτούτο Jules Stein του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Δύο χρόνια μετά, ήταν μεταξύ των ιδρυτών του Αμερικανικού Ινστιτούτου για την Πρόληψη της Τύφλωσης.

Η αποστολή του οργανισμού και της ίδιας της Μπαθ συνοψιζόταν στη φράση: “Η όραση είναι ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα“. “Η αγάπη μου για την ανθρωπότητα και το πάθος μου να βοηθώ τους άλλους με ενέπνευσαν να γίνω γιατρός“, έλεγε η Μπαθ.

Το 1983, έγινε η πρώτη γυναίκα επικεφαλής ενός μεταπτυχιακού προγράμματος αφιερωμένου στην οφθαλμολογία. Όμως, ο δρόμος προς την επιτυχία δεν ήταν εύκολος ούτε ρόδινος. Σε συνεντεύξεις της, η Πατρίσια Μπαθ είχε πει:

“Ο σεξισμός, ο ρατσισμός και η σχετική φτώχεια ήταν τα εμπόδια που αντιμετώπισα ως νεαρή κοπέλα που μεγάλωνα στο Χάρλεμ.

Δεν υπήρχαν γυναίκες γιατροί που να γνώριζα και η χειρουργική ήταν ένα ανδροκρατούμενο επάγγελμα. Όλα αυτά έπρεπε να τα αποτινάξω. Eίναι ο θόρυβος που πρέπει να αγνοήσεις και να μείνεις προσηλωμένος στο στόχο σου“.

Η σπουδαία εφεύρεση που έδωσε ξανά όραση στους ανθρώπους

Το 1981, η Μπαθ ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τον καταρράκτη. Τότε ήταν που συνέλαβε την ιδέα του Laserphaco, μιας συσκευής λέιζερ που αφαιρεί ανώδυνα τον καταρράκτη και επιτρέπει την εύκολη τοποθέτηση νέου φακού. Μέσα σε πέντε χρόνια, ολοκλήρωσε επιτυχώς την έρευνα και τις δοκιμές της.

Ήταν η εφεύρεση που έκανε το όνομα της Μπαθ να “γραφτεί” με χρυσά γράμματα στην ιστορία της οφθαλμολογίας και της ιατρικής και μέχρι σήμερα σώζει εκατομμύρια ανθρώπους από την τύφλωση.

“Η ικανότητα να επαναφέρεις την όραση είναι η απόλυτη ανταμοιβή“, έλεγε η ίδια η Μπαθ.

To 1988, κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας την ιατρική της εφεύρεση και έγινε η πρώτη Αφροαμερικανίδα γιατρός που το κατορθώνει. Η σκληρή δουλειά της απέδωσε καρπούς.

Η κόρη της Πατρίσια Μπαθ, Έρακα εξήρε το χαρακτήρα της μητέρας της: “Φορούσε αθλητικά παπούτσια και τζιν. Ήταν φυσική κι όχι επιτηδευμένη, γιατί προερχόταν από ταπεινές ρίζες“.

Το φιλανθρωπικό έργο της

Ήδη από την περίοδο που έκανε την πρακτική της στην οφθαλμολογία, η Μπαθ παρατήρησε τα υψηλότερα επίπεδα γλαυκώματος και τύφλωσης στους Αφροαμερικανούς.

“Δυσανάλογοι αριθμοί μαύρων μένουν τυφλοί από αιτίες που μπορούν να αποφευχθούν με κατάλληλες υπηρεσίες πρόληψης και πρωτοβάθμιας φροντίδας“, έγραψε σε επιστημονικό άρθρο της.

Έτσι, η Μπαθ υπήρξε θεμελιωτής ενός νέου γνωστικού κλάδου, της κοινοτικής οφθαλμολογίας. Μέσω του Αμερικανικού Ινστιτούτου για την Πρόληψη της Τύφλωσης, συμμετείχε σε εκατοντάδες ανθρωπιστικές αποστολές στην Αφρική.

Παρείχε προστατευτικές σταγόνες για τα μάτια, συμπληρώματα βιταμίνης Α και εμβολιασμούς κατά ασθενειών που μπορεί να προκαλέσουν τύφλωση, όπως η ιλαρά.

Όπως είπε, μία από τις πιο αγαπημένες της εμπειρίες ήταν ένα ταξίδι στη Βόρεια Αφρική όπου θεράπευσε μια γυναίκα που ήταν τυφλή για 30 χρόνια.

Το 1993, πήρε σύνταξη, αλλά δεν έπαψε να δίνει διαλέξεις και να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο. “Σχεδόν έκανε μια δεύτερη καριέρα ως ακτιβίστρια. Ήταν πολύ δυναμική και ακούραστη” δήλωσε η κόρη της Έρακα.

Έλαβε δεκάδες βραβεία και τιμές για το έργο της. Το 2017, το περιοδικό Time την κατέταξε ανάμεσα στις “Γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο” και το 2021 εντάχθηκε στο National Inventors Hall of Fame.

Η Πατρίσια Μπαθ πέθανε στις 30 Μαΐου 2019, σε ηλικία 76 ετών, από επιπλοκές του καρκίνου. Εδώ σε μία τηλεοπτική συνέντευξή της το Φεβρουάριο του 2018:

Με πληροφορίες από: ThoughtCo, Changing The Face of Medicine, New York Times και NBC News

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Youtube