Παραδοσιακοί χοροί. Γιατί χιλιάδες νέοι στρέφονται στα δημοτικά και κατακλύζουν τους συλλόγους

Σε μια περίοδο που η τραπ κυριαρχεί στα ακούσματα των νέων, υπάρχει μια σημαντική μερίδα που στρέφεται στην παράδοση. «Επιστρέφουν» στις ρίζες, συμμετέχουν σε πολιτιστικούς συλλόγους και μαθαίνουν παραδοσιακούς χορούς.

Αν και έχει επικρατήσει η αντίληψη ότι η ενασχόληση με την παράδοση αφορά μόνο άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, στην πραγματικότητα δεν ισχύει. Σε πολλούς συλλόγους, η πλειοψηφία των μελών αποτελείται από νεολαία. Άλλωστε τα παραδοσιακά όργανα όπως το κλαρίνο, συνυπάρχουν εδώ και χρόνια με το έντεχνο του Παπακωνσταντίνου ή τη ροκ μουσική των Villagers of Ioannina City. Τα παραδείγματα είναι πολλά όπως και η άνθηση της έθνικ μουσικής.

Σε αρκετές περιπτώσεις, η ενασχόληση των νέων με τους παραδοσιακούς χορούς ξεκινά από την νηπιακή-παιδική ηλικία. Είτε επειδή η οικογένεια μπορεί να έχει σχέση με το χώρο, είτε επειδή θεωρεί ότι είναι ευχάριστη εξωσχολική δραστηριότητα. Ωστόσο, υπάρχουν και νέοι που ξεκίνησαν τους παραδοσιακούς από την εφηβική ηλικία ή ακόμα και μετά την ηλικία των 20 ετών.

Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, υπάρχουν πολιτιστικοί σύλλογοι. Υπάρχουν εθνοτοπικοί, που διδάσκουν χορούς από συγκεκριμένη περιοχή, αλλά και σύλλογοι που κάνουν χορούς από όλη την Ελλάδα.

Ένας από αυτούς είναι το Κέντρο Λαϊκού Πολιτισμού Αιγάλεω, που δραστηριοποιείται από το 1986. Δεν κάνει μόνο χορούς από κάθε γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας, αλλά και από τη «γειτονιά» μας στα Βαλκάνια και την Ανατολή.

Η Ελλάδα έχει δεχτεί χορευτικές και μουσικές επιρροές από τις χώρες, με τις οποίες συνορεύει, όπως η Αλβανία, η Βόρεια Μακεδονία και η Βουλγαρία. Έτσι, με αυτές τις χώρες μπορούν να εντοπιστούν κοινοί χοροί σε περιοχές όπως η Ήπειρος, η Μακεδονία και η Θράκη.

«Η Ελλάδα είναι όμορφη κι έχει ιδιαίτερο μουσικό και χορευτικό πλούτο. Η μουσική και ο χορός δεν έχουν σύνορα. Έχουμε πολλές ομοιότητες και όταν βγαίνουμε εκτός συνόρων χορεύουμε όλοι μαζί σαν ένα σώμα», ανέφερε ο Θοδωρής Πετρόπουλος, ο πρόεδρος του ΚΕ.Λ.Π.Α.

Ο σύλλογος έχει 200 άτομα, στην πλειοψηφία τους, νεαρής ηλικίας. Τα παιδικά και τα εφηβικά τμήματα αποτελούν τη βάση για τα τμήματα των ενηλίκων. Τα περισσότερα παιδιά που έχουν ξεκινήσει να χορεύουν από την παιδική τους ηλικία στο σύλλογο συνεχίζουν να συμμετέχουν και στην ενήλικη ζωή τους. Πολλές φορές οι νέοι θα παρακινήσουν τους μεγαλύτερους να μάθουν παραδοσιακό χορό.

«Στα 36 χρόνια λειτουργίας του συλλόγου, το 80% ερχόταν νέος πληθυσμός. Οι μεγάλοι απλώς υποστήριζαν τους νέους, αλλά μετά εμείς στηρίξαμε την οικογένεια. Φέραμε τους παππούδες και τους γονείς», είπε ο Θοδωρής Πετρόπουλος.

Το χορευτικό τμήμα παραστάσεων αποτελείται από 34 άτομα, «με το μεγαλύτερο μέλος να είναι 35 και το μικρότερο 15», σύμφωνα με τον 25χρονο χοροδιδάσκαλο του συλλόγου, Βασίλη Πετρόπουλο.

Οι παραδοσιακοί χοροί στον υπόλοιπο κόσμο

Σύλλογοι στους οποίους διδάσκονται παραδοσιακοί χοροί δεν υπάρχουν μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλο τον κόσμο. Για αυτό, διοργανώνονται διεθνή φεστιβάλ, στα οποία δίνεται η ευκαιρία σε κάθε χώρα που συμμετέχει να παρουσιάσει τον πολιτισμό της. Κατά πλειονότητα, τα άτομα που παίρνουν μέρος είναι νέοι. «Διοργανώνονται ειδικά φεστιβάλ για παιδιά και εφήβους, στα οποία συμμετέχουν εκατοντάδες. Ακόμα και σε φεστιβάλ ανοιχτών ηλικιών, πάντα οι περισσότεροι είναι νέοι», ανέφερε ο Βασίλης Πετρόπουλος.

«Στην Τουρκία, τα παιδιά από 6 χρονών που ξεκινάνε την πρώτη τάξη έχουν μαθήματα κοινωνικών δεξιοτήτων και σε αυτά έχουν υποχρεωτικά και τον παραδοσιακό χορό. Όπως στην Ελλάδα έτσι και εκεί υπάρχουν πολιτιστικοί σύλλογοι σε χωριά και σε μεγαλουπόλεις», είπε ο 36χρονος τούρκος, Ογούζ Γιαναρντάγ, που είναι μέλος του Κέντρου Λαϊκού Πολιτισμού Αιγάλεω.

Ήρθε στην Ελλάδα το 2023 για να εργαστεί και μέσα από τους παραδοσιακούς χορούς, κάνει φιλίες και συνεχίζει αυτό που ξεκίνησε πιτσιρικάς στα παράλια της Τουρκίας. Δεν μιλάει ακόμη ελληνικά αλλά ο χορός είναι μία κοινή γλώσσα και ιδιαίτερα εκφραστική. 

Είναι οι παραδοσιακοί χοροί γυμναστική;

Οι παραδοσιακοί χοροί αποτελούν δραστηριότητα που γυμνάζει όλο το σώμα. Όχι μόνο οι γρήγοροι, αλλά και οι αργοί χοροί, αν χορευτούν σωστά με τα σουσταρίσματα (επιτόπια παλινδρομική κίνηση) και τα κρατήματα, σε συνδυασμό με τη σωστή λαβή των χεριών, ενεργοποιούν όλους τους μύες του σώματος.

«Ειδικά περιοχές όπως ο Πόντος, η Κρήτη και η Θράκη είναι η επιτομή της γυμναστικής», ανέφερε ο Βασίλης Πετρόπουλος.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να μάθεις κανείς παραδοσιακά;

Οι ελληνικοί χοροί στο σύνολό τους είναι μέτριας δυσκολίας. Δεν χρειάζεται κανείς να έχει γνώσεις μπαλέτου και ακροβατικών, όπως στις Καυκάσιες χώρες, όπου εκεί όποιος ασχολείται με το χορό το κάνει επαγγελματικά.

«Ο ελληνικός χορός κατά βάση είναι “απλοϊκός” καθώς απλοϊκή ήταν και η ζωή τους . Η κινησιολογία βασίζεται σε συνδυασμούς απλών κινήσεων και στηρίξεων, έτσι αν κάποιος μάθει καλά τις πρώτες κινήσεις σε τέτοιο βαθμό που να τις κάνει ενστικτωδώς, μπορεί να κατανοήσει και να χορέψει οποιονδήποτε χορό», ανέφερε ο 29χρονος Κωνσταντίνος Φρυγανιώτης, μέλος του ΚΕ.Λ.Π.Α. και χοροδιδάσκαλος στο «Αλωνάκι».

Γιατί να μάθει κανείς παραδοσιακούς χορούς;

Στον ελληνικό χορό υπάρχει μια συλλογικότητα, κατά την οποία άνθρωποι άγνωστοι μεταξύ τους, από την πιο μικρή ηλικία στην πιο μεγάλη, μπορούν να συνυπάρξουν σε έναν κύκλο, χορεύοντας και τραγουδώντας τα ίδια λόγια.

«Ο παραδοσιακός χορός με κέρδισε τη στιγμή που είδα ότι με την πρώτη νότα μιας μελωδίας όλοι οι άνθρωποι σε μια αίθουσα γνώριζαν να μετρούν τον σκοπό, τα βήματα και ενώνονταν σε έναν ρυθμό. Ήξεραν ότι για τα επόμενα  λεπτά, θα αφοσιωθούν σε κάτι κοινό, και θα δεθούν με μια αόρατη αλυσίδα που τους οδηγεί σε μια κοινή έκφραση», ανέφερε η 26χρονη Χριστίνα Μπαχουμά, μέλος της χορευτικής ομάδας του ΚΕ.Λ.Π.Α.

Επιστροφή στις ρίζες – Ο χορός ως κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας

Κάτι που ξεχωρίζει τα παραδοσιακά από άλλα είδη είναι ότι αποτελούν «γέφυρα» με την ελληνική ιστορία και κοινωνία.

Για παράδειγμα, η «Μακρυνίτσα» είναι χορός της Μακεδονίας, ο οποίος αναπαριστά την πτώση και τον πνιγμό των γυναικών της Νάουσας στον ποταμό Αράπιτσα, προκειμένου να μην πιαστούν αιχμάλωτες από τους Τούρκους.

«Ο παραδοσιακός χορός και αλληλένδετα η παραδοσιακή μουσική, δεν έπαψαν να υπάρχουν και να πλαισιώνουν κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής ξεκινώντας από τις γιορτές, τα πανηγύρια και τους γάμους μέχρι και τον θρήνο στα μοιρολόγια», ανέφερε η Χριστίνα Μπαχουμά.

«Πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό να έχουμε επαφή με τις ρίζες μας, είτε προσωπικής είτε εθνικής. Όπως ένα δέντρο χωρίς ρίζες πέφτει, έτσι κι ο άνθρωπος χωρίς «ρίζες» δεν υφίσταται», δήλωσε ο Βασίλης Πετρόπουλος.