Όταν ο Πειραιάς ήταν νησί! Η συναρπαστική ιστορία του λιμανιού από την αρχαιότητα μέχρι το 1900 στη “Μηχανή του Χρόνου”. Γιατί το αποκάλεσαν το «Μάντσεστερ της Ελλάδας»

Η ιστορία του Πειραιά από την αρχαιότητα μέχρι το 1900 στη «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο, σε επανάληψη τη Δευτέρα 4 Ιουλίου στις 21.00 από το COSMOTE HISTORY. 

Η Μηχανή του Χρόνου παρουσιάζει την πορεία του μεγάλου λιμανιού μέσα στους αιώνες, ξεκινώντας από την προϊστορική εποχή στην οποία ο Πειραιάς ήταν νησί με ένα στενό πέρασμα που τον συνέδεε με την Αττική.

Η έρευνα ξεκινά όταν ο Θεμιστοκλής αποφάσισε να βασίσει τη δύναμη της Αθήνας στο ναυτικό και ναυπήγησε τριήρεις. Ο Πειραιάς έγινε ονομαστό εμπορικό και πολεμικό λιμάνι και η Αθήνα κατάφερε να γίνει η απόλυτη ναυτική υπερδύναμη της κλασικής αρχαιότητας.

Η εκπομπή παρουσιάζει πως ο αρχαίος Πειραιάς έγινε πρότυπο, καθώς εκεί εφαρμόστηκε για πρώτη φορά σχέδιο πόλης από τον Ιππόδαμο της Μιλήτου, που θεωρείται ο πατέρας της πολεοδομίας. Αυτός χώρισε τον Πειραιά σε τετράγωνα, όρισε χώρους για σπίτια, σχεδίασε πλατείες και ξεχώρισε το εμπορικό τμήμα της πόλης από τις κατοικίες, έτσι ώστε οι οικογένειες να είναι ασφαλείς.

Το τέλος του αρχαίου Πειραιά ήρθε το 88 π.Χ., όταν ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας τον ισοπέδωσε, μετά από δύο χρόνια άγριας πολιορκίας. Η καταστροφή ήταν τόσο μεγάλη, που από το όνομα του Σύλλα προήλθε και η λέξη «σύληση». Έκτοτε, ο Πειραιάς ερήμωσε μέχρι και τον 19^ο αιώνα. Το 1835 είχε μόλις 300 κατοίκους.

Το μοναδικό στοιχείο που έχουμε για την πορεία του από την αρχαιότητα μέχρι την απελευθέρωση της Ελλάδας, είναι το άγαλμα του Λέοντα από το οποίο το λιμάνι έγινε γνωστό και ως «Πόρτο Λεόνε». Το άγαλμα εκλάπη από τον Βενετό καταστροφέα της Ακρόπολης Μοροζίνι και σήμερα βρίσκεται στη Βενετία.

Η εκπομπή ερευνα και παρουσιάζει τα κρίσιμα χρόνια  της επανάστασης του 1821 όταν στη περιοχή διαδραματίστηκε μία από τις πιο καθοριστικές μάχες του Αγώνα και εκεί βρήκε τραγικό τέλος ο σπουδαίος οπλαρχηγός Γεώργιος Καραϊσκάκης. 

Η σύγχρονη ανάπτυξη του Πειραιά ξεκίνησε το 1835, όταν η Αθήνα έγινε η πρωτεύουσα του τότε Ελληνικού Βασιλείου. Τότε έφτασαν οι πρόσφυγες Χιώτες και οι μετανάστες Υδραίοι για να εποικήσουν το έρημο λιμάνι.

Μέσα σε μερικές δεκαετίες, εκατοντάδες άλλοι πρόσφυγες και μετανάστες, από κάθε γωνιά της Ελλάδας, αλλά και της Μεσογείου, εγκαταστάθηκαν στον Πειραιά και με τη σκληρή δουλειά τους κατάφεραν να τον μετατρέψουν στο σημαντικότερο εμπορικό και  βιομηχανικό κέντρο της χώρας. Κάποιοι μάλιστα αποκάλεσαν τον Πειραιά το «Μάντσεστερ της Ελλάδας».

Στο δεύτερο μέρος της έρευνας θα παρουσιαστούν μαρτυρίες από την άφιξη και την εγκατάσταση των προσφύγων της Μικρασίας, την ανάπτυξη του ρεμπετικού στα στέκια της πόλης, αλλά και εικόνες  από τους σφοδρούς βομβαρδισμούς κατά την διάρκεια του Β παγκοσμίου πολέμου.

Στην εκπομπή μιλούν:

Ευαγγελία Μπαφούνη – Ιστορικός

Γιώργος Λεκάκης – Δημοσιογράφος

Στέφανος Μίλεσης – Πρόεδρος Φιλολογικής Στέγης Πειραιά

Γιώργος Σταϊνχάουερ – Αρχαιολόγος, Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων

Νότης Ανανιάδης – Δημοσιογράφος, ερευνητής

Δημήτρης Κρασονικολάκης – Αντιπρόεδρος Φιλολογικής Στέγης Πειραιά

Γιάννης Γιαννιτσιώτης – Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου

Γιάννης Πολυχρονόπουλος – Πρώην Πρόεδρος Εμπορικού Συλλόγου

Θεόδωρος Τσόντος – Πρόεδρος Αδελφότητος Κρητών «Ομόνοια» Πειραιά

Μαριάνθη Κοτέα – Ιστορικός των Πόλεων Πάντειο Πανεπιστήμιο

Ευάγγελος Βουγιουκλάκης – Μανιάτης, κάτοικος Πειραιά

Λήδα Παπαστεφανάκη – Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Σπύρος Φασούλας – Δικηγόρος, ιστορικός ερευνητής