Όταν ο Μπάιρον λογόκρινε την εφημερίδα που έβγαινε στο Μεσολόγγι και έφθανε στους ΤΙΜΕS. Ποιο ήταν το σκεπτικό του

Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, οι εφημερίδες διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Ο άγγλος συνταγματάρχης Λέστερ Στάνχοπ δώρισε στην Ελλάδα τυπογραφικά στοιχεία, ως δώρα της Φιλελληνικής Επιτροπής του Λονδίνου. 

Έτσι, δημιουργήθηκε η εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά» στο Μεσσολόγγι, την οποία και χρηματοδότησε ο Λόρδος Βύρωνας.

Ο Λόρδος Βύρωνας και ο Μαυροκορδάρος ήρθαν σε αντιπαράθεση με τον Στάνχοπ ως προς το περιεχόμενο που θα είχε η πρώτη ελληνική εφημερίδα.

Ο άγγλος συνταγματάρχης πίστευε ότι οι εφημερίδες έπρεπε να ελέγχονται από φιλελεύθερους για να προωθούν τις απόψεις τους. Για να το πετύχει αυτό, ίδρυσε εφημερίδες, δημιούργησε ένα ταχυδρομείο για τη διακίνησή τους και υποστήριξε την εκπαίδευση ως μέσο διάδοσης των φιλελεύθερων ιδεών.

Ωστόσο, οι ενέργειες του Στάνχοπ προκάλεσαν αντιδράσεις από τον Μαυροκορδάτο και τον Λόρδο Βύρωνα. Θεωρούσαν ότι η προτεραιότητα έπρεπε να είναι η επιτυχία της επανάστασης και όχι η επιβολή ενός ριζοσπαστικού καθεστώτος, το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει σε αντιπαράθεση με τη συντηρητική Ευρώπη.

«Σε αυτό το παιχνίδι, ο άγγλος συνταγματάρχη επιλέγει ο ίδιος ως διευθυντή των Ελληνικών Χρονικών έναν άνθρωπο που κινείται γύρω στη σφαίρα του Μαυροκορδάτου. Ο Μάγερ είναι ριζοσπάστης και έρχεται αμέσως σε συμφωνία με τον Στάνχοπ», ανέφερε στη Μηχανή του Χρόνου ο Αριστείδης Χατζής, καθηγητής φιλοσοφίας δικαίου και θεωρίας θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Ο Βύρωνας πίεσε τον Μαυροκορδάτο να λογοκρίνει την εφημερίδα, αλλά ο Μαυροκορδάτος δεν ήθελε να συγκρουστεί ενώ παράλληλα το απαγόρευε το σύνταγμα. Έτσι, πήρε την κατάσταση στα χέρια του. Ο «ρομαντικός» φιλέλληνας, επειδή ήταν χρηματοδότης και ουσιαστικά είχε λόγο στην εφημερίδα, αποφάσισε να λογοκρίνει ο ίδιος το 20ο τεύχος τω Ελληνικών Χρονικών.

Είχε δημοσιευτεί ένα κείμενο που απευθυνόταν στους Ούγγρους. Ήταν γραμμένο σε γλώσσα τόσο επαναστατική και φιλελεύθερη που ήταν δεδομένο ότι θα η Αυλή της Βιέννης θα αντιδρούσε έντονα. Ήδη κρατούσε αρνητική στάση απέναντι στην Ελλάδα.

Επειδή ένιωθε την υποχρέωση να αποτρέψει κάτι τέτοιο, φρόντισε να καταστρέψει κάθε αντίτυπο του συγκεκριμένου τεύχους και απαίτησε από τον εκδότη να διαβεβαιώσει την ελληνική κυβέρνηση πως, στο εξής, θα απέφευγε κάθε κριτική προς τις πολιτικές των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.

Ο ταγματάρχης Γουίλιαμ Πάρι ανέφερε πως ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος όχι μόνο συμφωνούσε με τον Βύρωνα, αλλά ήταν και εκείνος που τον προειδοποίησε για τον πιθανό κίνδυνο της δημοσίευσης του άρθρου. Τα τεύχη αποσύρθηκαν, και τέσσερις ημέρες αργότερα κυκλοφόρησε ένα διπλό τεύχος (20-21), με παρόμοιο περιεχόμενο, αλλά χωρίς αναφορά στους Ούγγρους.

«Καταστρέφονται σχεδόν όλα τα αντίτυπα, ο Βύρωνας έρχεται σε σκληρή σύγκρουση με τον Στάνχοπ, ο οποίος αποχωρεί και πάει στην Αθήνα. Εκεί, φτιάχνει καινούργια εφημερίδα, με διευθυντή τον φιλελεύθερο ριζοσπάστη Γεώργιο Ψιλά. Ο δε Βύρωνας παραμένει στο Μεσολόγγι και στέλνει επιστολές στο κομιτάτο, ζητώντας να συνετίσουν τον Στάνχοπ, που κάνει κακό», σημείωσε ο Αριστείδης Χατζής.

Ο Λόρδος αποφάσισε να δημιουργήσει δική του εφημερίδα. Εξέδωσε την «Telegrafo Greco», η οποία ήταν γραμμένη στα ιταλικά, και προσπάθησε να παρουσιάσει μια πιο ήπια εικόνα της επανάστασης η οποία να μην οδηγεί σε ρήξη με τα βασίλεια της Ευρώπης, που δεν ήθελαν να στηρίξουν καμία εξέγερση, αλλά στην περίπτωση της Ελλάδας, έβλεπαν σταδιακά έχτιζαν διαφορετική οπτική.

Η εφημερίδα τυπωνόταν αναγκαστικά από το ίδιο πιεστήριο στο Μεσολόγγι. «Υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για την Ελληνική Επανάσταση. Είχε δίκιο ο Μπάιρον και ο Μαυροκορδάτος που έλεγαν ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, γιατί αυτά που γράφουμε εδώ τα διαβάζουν. Μέχρι και σήμερα, υπάρχει η πεποίθηση ότι αυτές τις εφημερίδες δεν τις διάβαζε κανείς. Μεγάλο λάθος», ανέφερε ο Αριστείδης Χατζής.

Οι Times αναπαρήγαγαν άρθρα γνώμης από τα Ελληνικά Χρονικά. Ήταν τεράστιο επίτευγμα για την εφημερίδα, όταν τα Ελληνικά Χρονικά έφτασαν στα χέρια τους. «Το θεωρούν κοσμοϊστορικό γεγονός ότι ήρθε εφημερίδα στη γλώσσα του Θουκυδίδη και του Ξενοφώντα, του πρώτου δημοσιογράφου», υπογράμμισε ο καθηγητής Αριστείδης Χατζής. Έτσι, καταδεικνύεται το ενδιαφέρον της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης για τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα.

Το παρόν κείμενο αποτελεί απόσπασμα από τη μεγάλη έρευνα της Μηχανής του Χρόνου για την εκπομπή «Μπάιρον. Ο λόρδος που έδωσε τη ζωή του για την ελευθερία των Ελλήνων. Η κατάρα στον Έλγιν»