Όταν ο Μουσολίνι, βομβάρδισε την Κέρκυρα και την κατέλαβε με 5000 στρατιώτες, με αφορμή τη δολοφονία Ιταλού στρατηγού

Ήταν μεσημέρι της 31^ης Αυγούστου 1923, όταν μια ιταλική αρμάδα έκανε την εμφάνιση της στ’ ανοιχτά της Κέρκυρας.

Η αρμάδα αποτελούταν από τα θωρηκτά «Καβούρ», «Τσέζαρε» και «Ντουίλο», καθώς και από πολλά μεταγωγικά αεροσκάφη, που παραβίαζαν τον εναέριο χώρο της Κέρκυρας.

Στο λιμάνι αποβιβάστηκε ο αρχιεπιστολέας Φοσκίνι. Εκ μέρους του διοικητή της αρμάδας, ναυάρχου Σολάρι, επέδωσε τελεσίγραφο στον νομάρχη Πέτρο Ευριπαίο, με το οποίο του ζητούσε να παραδώσει το νησί εντός δύο ωρών, αλλιώς θα το βομβάρδιζε. Ο Ευριπαίος έπρεπε να περιμένει εντολές από την κυβέρνηση.

Η έναρξη του βομβαρδισμού

Ενώ η έναρξη του βομβαρδισμού είχε προγραμματιστεί για τις 17:00, μόλις εκείνη την ώρα δόθηκε στο υπουργείο Εξωτερικών η διακοίνωση για τις ενέργειες την αρμάδας από τον Ιταλό πρεσβευτή Μοντάνα.

Ο αξιωματικός Νικόλαος Πλαστήρας έμαθε πρώτος το περιεχόμενο της διακοίνωσης και έστειλε ανθρώπους να ενημερώσουν τον Στυλιανό Γονατά, που ήταν τότε πρόεδρος της κυβέρνησης.

Έπειτα, έφτασε στο κεντρικό τηλεγραφείο για να ειδοποιήσει τον λόχο των 100 ανδρών του φρούραρχου Παναγόπουλου, που ήταν και η μοναδική στρατιωτική μονάδα της Κέρκυρας, να προβάλει αντίσταση.  Εκείνη τη στιγμή πληροφορήθηκε πως είχε ξεκινήσει ο βομβαρδισμός του νησιού.

Καθώς άρχισε να υπαγορεύει το τηλεγράφημα για τον φρούραρχο, τον πρόλαβε ο Γονατάς και του πρότεινε να μην προβάλλει αντίσταση, με τα εξής λόγια: «Αυτό θέλει και ο Μουσολίνι. Να σκοτωθούν Ιταλοί στρατιώτες για να μην φύγει ποτέ από το νησί».

Τα γεγονότα της 31^ης Αυγούστου

Ο βομβαρδισμός είχε ως στόχο τα δύο ιστορικά φρούρια της πόλης, το Παλαιό και το Νέο, στα οποία στεγάζονταν πρόσφυγες και ένα νοσοκομείο. Αποτέλεσμα ήταν να χάσουν τη ζωή του 15 Έλληνες και Αρμένιοι πρόσφυγες και άλλοι 35 άνθρωποι να τραυματιστούν.

Ο βομβαρδισμός σταμάτησε 25 λεπτά αργότερα, όταν ο νομάρχης Ευριπαίος ύψωσε λευκή σημαία στο Φρούριο. Ακολούθησε η πολεμική απόβαση 5.000-7.000 πάνοπλων Ιταλών στρατιωτών. Οι Έλληνες στρατιώτες σκόρπισαν στο εσωτερικό του νησιού ενώ οι κάτοικοι κλείστηκαν στα σπίτια τους. Οι Ιταλοί είχαν πλέον καταλάβει την άοπλη Κέρκυρα.

Η αφορμή για την κατάληψη της Κέρκυρας

Έναν μήνα μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης (24.7.1923), μια επιτροπή της «πρεσβευτικής διάσκεψης», που ήταν ένα όργανο τακτοποίησης μεταπολεμικών ζητημάτων, εργαζόταν για τη χάραξη των ελληνοαλβανικών συνόρων.

Έτσι, στις 27 Αυγούστου 1923 είχε οριστεί συνάντηση της επιτροπής στα ελληνοαλβανικά σύνορα για την αναγνώριση της περιοχής Ζαρινίτσα (Αρινίτσα).

Λίγα χιλιόμετρα πριν τα σύνορα, στο 53^ο χιλιόμετρο της οδού Αγίων Σαράντα-Ιωαννίνων, όπου βρισκόταν το Φυλάκιο Κακαβιάς, έπεσε θύμα δολοφονικής επίθεσης ο αρχηγός της ιταλικής αντιπροσωπείας, στρατηγός Ενρίκο Τελίνι. Ο Τελίνι ήταν σταθερός υποστηρικτής όλων των αλβανικών θέσεων.

Στην ίδια ενέδρα δολοφονήθηκαν οι συνοδοί του και τα μέλη της ιταλικής επιτροπής: ο οδηγός Ρεμίτζιο Φαρνέτι, ο Βορειοηπειρώτης διερμηνέας Αθανάσιος Γκράβαρης, ο στρατιωτικός γιατρός και δύο αξιωματικοί.

Το τελεσίγραφο

Η ελληνική κυβέρνηση δήλωσε ότι θα έκανε τα πάντα  για την ανακάλυψη και την σύλληψη των ενόχων. Όμως, οι Ιταλοί την θεωρούσαν υπεύθυνη γι’ αυτό και, δύο μέρες μετά, στις 29 Αυγούστου, της απέστειλαν τελεσίγραφο.

Οι Έλληνες δέχονταν τους όρους του τελεσίγραφου, εκτός από τη συμμετοχή Ιταλού στην ανάκριση των υπόπτων. Κάτι τέτοιο δεν ικανοποίησε την Ιταλία, η οποία και προχώρησε στον βομβαρδισμό της Κέρκυρας δύο μέρες μετά.

Οι ευθύνες για τη δολοφονική επίθεση

Οι ευθύνες έπεσαν σε πολλούς. Άλλοι ισχυρίστηκαν ότι οι δολοφόνοι ήταν οι λήσταρχοι Ρετζαίοι, οι οποίοι πιάστηκαν, καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν εφτά χρόνια αργότερα. Άλλοι είπαν πως πίσω από τη δολοφονία κρύβονταν οι Αλβανοί και οι αλβανικές αρχές του Αργυρόκαστρου. Τέλος, άλλοι υποστήριξαν πως όλα ήταν μια μακιαβελική επιχείρηση του Μουσολίνι, ο οποίος θέλησε να εξοντώσει τον αντιφασίστα Τελίνι, αλλά και να εκμεταλλευτεί τη δολοφονία του.

Το πιο πιθανό είναι ότι δεν υπήρχε ελληνική ανάμειξη και ήταν ιταλική προβοκάτσια.

Η αποχώρηση από την Κέρκυρα

Η «πρεσβευτική διάσκεψη» ανέλαβε να διευθετήσει το ζήτημα. Παρά τις διαμαρτυρίες των Ελλήνων, σχεδόν ένα μήνα μετά την κατάληψη της Κέρκυρας, στις 27 Σεπτεμβρίου 1923, η «πρεσβευτική διάσκεψη» εξέδωσε την απόφαση να εκτελεστούν οι όροι των Ιταλών.

Έτσι, αφού οι απαιτήσεις της φασιστικής κυβέρνησης του Μουσολίνι είχαν ικανοποιηθεί, οι Ιταλοί αποχώρησαν από την Κέρκυρα.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: εφημερίδα ”Εμπρός”