Όταν ο Ι. Μεταξάς εξοργίστηκε με τους απόντες καθηγητές του Πανεπιστημίου. Ο πρύτανης που “σαμπόταρε” τους γερμανούς μέσω της σύφιλης

Στις 30 Ιανουαρίου 1939 διοργανώθηκε στο κτίριο του Πανεπιστημίου των Αθηνών επίσημη τελετή για τη γιορτή των Τριών Ιεραρχών. Ο πιο υψηλόβαθμος καλεσμένος ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς, δικτάτορας της Ελλάδας τα προηγούμενα δυόμιση χρόνια, από τις 4 Αυγούστου 1936.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού 

Μία τελετή με απουσίες

Στη διάρκεια της τελετής, ο Μεταξάς διαπίστωσε με έκπληξη ότι οι περισσότεροι καθηγητές του πανεπιστημίου και οι κοσμήτορες των διαφόρων σχολών του απουσίαζαν. Στο τέλος της τελετής επέπληξε τον πρύτανη του πανεπιστημίου Γεώργιο Φωτεινό για την απουσία των συναδέλφων του από την τελετή. Μάλιστα, καθώς εκείνη η μέρα ήταν αργία για το πανεπιστήμιο, ο Μεταξάς θεώρησε ότι θα έπρεπε να ήταν όλοι παρόντες στην τελετή!

Ο δικτάτορας εκνευρίστηκε σε τέτοιο σημείο που απαίτησε από τον Φωτεινό να του στείλει κατάλογο με τα ονόματα των καθηγητών που απουσίαζαν από την τελετή των Τριών Ιεραρχών. Μάλιστα, ζήτησε από τον πρύτανη να σημειώσει δίπλα σε κάθε όνομα καθηγητή το λόγο της απουσίας του.

Αντίδραση στο καθεστώς;

Ο θυμός του Ιωάννη Μεταξά δεν φαίνεται να απορρέει από το γεγονός ότι οι καθηγητές έτυχε να απουσιάζουν από μια επίσημη τελετή. Ήξερε ότι ήταν σε γνώση τους ότι θα παρευρισκόταν σε αυτή αφού το επίσημο πρόγραμμα της τελετής είχε βγει μέρες πριν. Έτσι θα πρέπει να εξέλαβε την απουσία τους ως περιφρόνηση στον ίδιο.

Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι απείλησε να εξετάσει αυτοπροσώπως τους λόγους της απουσίας τους. Επιπλέον, ανακοίνωσε στον πρύτανη ότι δεν θα περιοριζόταν σε μία απλή παρατήρηση στους καθηγητές που έλειπαν, αλλά θα έλεγχε κατά πόσο ευσταθούσαν οι λόγοι της απουσίας τους.

Το δικτατορικό καθεστώς όχι μόνο δεν απέκρυψε το συμβάν στο πανεπιστήμιο, αλλά έβγαλε επίσημη ανακοίνωση που δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες την επόμενη μέρα.

«Ελεύθερον Βήμα», 31 Ιανουαρίου 1939

Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΕΚ ΤΗΣ ΧΘΕΣΙΝΗΣ ΤΕΛΕΤΗΣ Ο κ. ΜΕΤΑΞΑΣ ΘΑ ΠΡΟΒΗ ΕΙΣ ΕΛΕΓΧΟΝ ΤΗΣ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑΣ ΤΩΝ

Κατά την χθεσινήν εν τω Πανεπιστημίω επί τη εορτή των Τριών Ιεραρχών τελετήν ο κ. πρωθυπουργός παρετήρησεν ότι μέγα μέρος των καθηγητών του Πανεπιστημίου ως και οι πλείστοι των κοσμητόρων των διαφόρων σχολών δεν παρέστησαν, εξέφρασε δε εις το τέλος της τελετής προς τον κ. πρύτανιν του Πανεπιστημίου την έκπληξίν του πως εις μία τόσον επίσημον ημέραν δια το Πανεπιστήμιον, κατά την οποίαν και η Πολιτεία και η Εκκλησία συνεισφέρουσι δια της παρουσίας των εις την λάμπρυνσιν της τελετής, μέγα μέρος των κ.κ. καθηγητών, μολονότι το Πανεπιστήμιον αργεί κατά την ημέραν αυτήν, δεν έκρινεν υποχρέωσίν του να παραστή. Επειδή δε τοιαύτη υποχρέωσις των   κ.κ. καθηγητών, είπεν ο κ. πρωθυπουργός προς τον κ. πρύτανιν του Πανεπιστημίου, υπάρχει, παρακαλεί τούτον να υποβάλη εις αυτόν κατάλογον των απουσιασάντων καθηγητών και την δικαιολογιών την οποίαν έκαστος εξ αυτών φέρει ως λόγον της απουσίας του, διότι προτίθεται να μη περιορισθή μόνον εις απλήν παρατήρησιν, αλλά να προβή και εις έλεγχον της αδιαφορίας ταύτης.

Ο Πρύτανης Γεώργιος Φωτεινός

Το 1939 πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών ήταν ο Γεώργιος Φωτεινός. Επρόκειτο για ένα σπουδαίο επιστήμονα και καθηγητή δερματικών και αφροδισιακών παθήσεων στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, καθώς και πρώτο διευθυντή του νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός». Ο Φωτεινός είχε μεγάλο έργο και στην πρόληψη, μέσω της ενημέρωσης του κοινού και της οργάνωσης υποδομών για την αντιμετώπιση των δερματολογικών και αφροδισιακών παθήσεων.

Παράλληλα, ήταν φίλος του Ιωάννη Μεταξά και συνεργάτης του καθεστώτος της 4^ης Αυγούστου. Το 1939 ήταν ήδη για δεύτερη χρονιά πρύτανης. Στον ένα αιώνα ζωής που είχε το πανεπιστήμιο, ο Φωτεινός ήταν μόλις ο δεύτερος πρύτανης που έκανε δύο συνεχόμενες θητείες, εξαιτίας της σχέσης του με το καθεστώς.

Δεν γνωρίζουμε αν τελικά ο Φωτεινός έκανε τον «απουσιολόγο» των συναδέλφων του και πως ο Μεταξάς διαχειρίστηκε το θέμα. Δεν γίνεται καμία σχετική μνεία στον τύπο. Ο Γεώργιος Φωτεινός δεν φαίνεται ότι είχε κάποια επίπτωση αφού παρέμεινε πρύτανης μέχρι το 1941, συμπληρώνοντας τέσσερα συνεχόμενα χρόνια στο αξίωμα, κάτι που αποτελεί μέχρι σήμερα ρεκόρ.

Στη διάρκεια της Κατοχής ο Ιωάννης Φωτεινός συνελήφθη από τη Γκεστάπο και φυλακίστηκε με την κατηγορία της δολιοφθοράς κατά των Γερμανικών δυνάμεων δια μέσου της διασποράς της σύφιλης. Σημαντικός αριθμός Ιταλών και Γερμανών στρατιωτών είχαν ασθενήσει ύστερα από επαφή με ιερόδουλες. Ο Φωτεινός θεωρήθηκε ύποπτος ότι ως διευθυντής του “Ανδρέας Συγγρός” έβγαζε ψεύτικα πιστοποιητικά υγείας για ιερόδουλες με σύφιλη.

Αυτές συνευρίσκονταν με Ιταλούς και Γερμανούς στρατιώτες και τους κολλούσαν την ασθένεια. Θεωρήθηκε ως σαμποτάζ αφού οι ασθενείς στρατιώτες λογίζονταν ως απώλειες για τις δυνάμεις κατοχής. Τελικά, επειδή η κατηγορία δεν μπορούσε να στοιχειοθετηθεί, ο Φωτεινός δεν δικάστηκε από το γερμανικό στρατοδικείο και αφέθηκε ελεύθερος.