Όταν η χειραψία δεν ήταν ευγενικός χαιρετισμός. Πότε οι αρχαίοι Έλληνες την χρησιμοποιούσαν ως ένδειξη καχυποψίας ή πένθους

Σύμφωνα με τα αρχαία ευρήματα  στην κεραμική τέχνη αλλά και από τα αρχαία κείμενα, συμπεραίνουμε ότι γινόταν στην αρχαιότητα και ειδικά στον ελλαδικό χώρο από τον 5ο αιώνα πΧ.

Ο Όμηρος έκανε πολλές αναφορές στα κείμενα του για την χειραψία την οποία θεωρεί επίδειξη εμπιστοσύνης και απεικονίζεται πολύ συχνά στην τέχνη, στις τοιχογραφίες, στα αγγεία, στα αγάλματα και πολλές φορές στις επιτύμβιες στήλες.

Σ’ αυτές μάλιστα απεικονίζεται ο νεκρός να είναι καθήμενος ανάμεσα στα αγαπημένα του πρόσωπα και να τα αποχαιρετά με χειραψία.

Στους αρχαίους χρόνους η χειραψία ήταν και ένδειξη καχυποψίας

Έτειναν το δεξί χέρι για να δείξουν ότι δεν κρατούσαν όπλο. Στην αρχαία Ρώμη δεν περιοριζόταν στην χειραψία της παλάμης μόνο, αλλά την επεκτείνανε σε ολόκληρο τον πήχυ μέχρι τον αγκώνα, για να δείξουν ότι δεν κρατούσαν μαχαίρι κρυμμένο στο μανίκι.

Στην Μεσαιωνική Ευρώπη οι ιππότες έκαναν χειραψία για να δουν άν θα έπεφταν κρυμμένα όπλα και η χειραψία ήταν αιφνιδιαστική.

Τον 17ο αιώνα οι Κουάκεροι που ήταν μέλη θρησκευτικών κοινωνιών υιοθέτησαν την χειραψία ως χαιρετισμό στην Αγγλία. Μέχρι το 1800 είχε τόσο καθιερωθεί που εκδόθηκαν και συμβουλευτικά βιβλία για τον τρόπο της χειραψίας.

Δεξίωση, ο τελευταίος αποχαιρετισμός

Στην αρχαιότητα στους τάφους δεν τοποθετούνταν σύμβολα σταυρού αλλά επιτύμβιες στήλες συνήθως μαρμάρινες ή γενικά λίθινες.  Οι στήλες αυτές μπορεί να είναι απλώς ενεπίγραφες ή διακοσμημένες, για παράδειγμα με σχήματα ή τη μορφή του νεκρού ή παραστάσεις σχετικές με τη ζωή του.

Ένα από τα πιο διαδεδομένα θέματα των στηλών αυτών ήταν η χειραψία των δεξιών χειρών ανάμεσα στον νεκρό ή τον ζωντανό που μένει πίσω.

Η δεξίωση – όπως ονομάζεται αυτή η χειραψία- αποτελεί το επικρατέστερο εικονογραφικό θέμα των Αττικών Επιτάφιων ανάγλυφων μετά το 430 π.Χ. Θεωρείται ότι συμβολίζει τον αποχαιρετισμό του νεκρού από τους συγγενείς ή ίσως, το σμίξιμο στον άλλο κόσμο όσων είχε χωρίσει ο θάνατος.

H χειραψία αυτή είναι το ύστατο χαίρε, η τελευταία πράξη της θλίψης που δημιουργεί ο θάνατος

Η λέξη “δεξιός” λέγεται πως προέρχεται από το από το δέχομαι ή δέομαι. Το χέρι με το όποιο δίνουμε ή λαμβάνουμε κάτι.

Το χέρι με το όποιο υποδεχόμαστε κάποιον όταν τον δεξιούμεθα, στη δεξίωση. Το χέρι με το οποίο χαιρετώ κάποιον, καλωσορίζω. “Δεξιοῦσθαι θεοῖς”, λέει ο Αριστοφάνης , υψώνω το δεξί μου χέρι προς τους θεούς, αποτίνω φόρο τιμής σε αυτούς.

Στη σύγχρονη εποχή

Οι ερευνητές θεωρούν την χειραψία σαν ανταλλαγή χημικών σημάτων μεταξύ των συνομιλητών και πολλοί μάλιστα μυρίζουν το χέρι τους μετά την χειραψία για να επικοινωνήσουν και με την οσμή. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι οι ασθένειες σχετίζονταν με τις δυσαναλογίες των χυμών του σώματος.

Στις δυτικές κοινωνίες προτιμάται μια δυναμική δυνατή χειραψία που δείχνει αποφασιστικότητα. Στις ανατολικές κοινωνίες όμως προτιμάται μια χαλαρή, που θεωρείται δείγμα αποφυγής κυριαρχίας.
Σε νευρολογικό επίπεδο η χειραψία βοηθάει στην έκχυση της οξυτοκίνης στον εγκέφαλο υπεύθυνης για ευχάριστα συναισθήματα που ευνοούν την αρμονία και την φιλική διάθεση.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, αρκετές χώρες και οργανισμοί υιοθέτησαν πολιτικές που ενθάρρυναν τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν εναλλακτικούς τρόπους χαιρετισμού αντί για χειραψία.

Οι προτεινόμενες εναλλακτικές λύσεις περιλάμβαναν το χτύπημα στον αγκώνα, το χτύπημα με τη γροθιά, το χτύπημα του ποδιού, ή ενέργειες χωρίς επαφή για λόγους κοινωνικής απόστασης, όπως μια χειρονομία Ναμάστε. Προτάθηκε επίσης και “χειραψία” με πόδι.

Όπως κι αν ξεκίνησε κι όπως και να εξελίχθηκε, ανάμεσα στους τρόπους χαιρετισμού η χειραψία είναι μια “κυριολεκτική χειρονομία ανθρώπινης σύνδεσης και ένα σύμβολο τού πώς οι άνθρωποι εξελίχθηκαν σε βαθιά κοινωνικά όντα”, όπως είπε η Κριστίν Λεγκάρ, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν των ΗΠΑ.

Πηγή αρχικής φωτογραφίας: Αρχαιολογία-Archaeology/facebook