Όταν απαγορεύθηκε με νόμο και απειλή για ισόβια φυλάκιση οποιαδήποτε θετική αναφορά στη Βασιλεία!

Στις 14 Απριλίου 1924, η Δ’ Συντακτική Εθνοσυνέλευση πραγματοποίησε δημοψήφισμα «Περί εκπτώσεως της Δυναστείας και ανακηρύξεως της Δημοκρατίας». Πρακτικά καταργούσε τη βασιλεία στην Ελλάδα και σύντομα με νόμο απαγορεύθηκε κάθε θετική αναφορά στον βασιλικό οίκο και κάθε κριτική στην κυβέρνηση. η ποινή μπορούσε να είναι και ισόβια.

Ήταν μια καινοφανής προσπάθεια λογοκρισίας και φίμωσης. Στο στοχαστρο βρέθηκαν ακόμη και σκιτσογράφοι, σεναριογράφοι ακόμη και θαμώνες καφενείου που θα τολμούσαν να πουν μια καλή κουβέντα για τον “στρατηλάτη” Κωνσταντίνο!

Το χρονικό της έκπτωσης

Η διαδικασία της αλλαγής του πολιτεύματος ξεκίνησε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Το στρατιωτικό κίνημα του Σεπτεμβρίου 1922, υπό την ηγεσία των Νικόλαου Πλαστήρα, Στυλιανού Γονατά και Δημήτριου Φωκά, οδήγησε στην παραίτηση του Κωνσταντίνου Α΄, ο οποίος αντικαταστάθηκε από τον γιο του, Γεώργιο Β΄.

Παρά τη στήριξη πολλών για την αλλαγή του πολιτεύματος, το ζήτημα δεν τέθηκε άμεσα προς συζήτηση. Ωστόσο, μετά την εκδήλωση φιλοβασιλικού πραξικοπήματος τον Οκτώβριο του 1923, οι φωνές υπέρ της εγκαθίδρυσης Αβασίλευτης Δημοκρατίας αυξήθηκαν σημαντικά. Ο Γεώργιος Β΄, δεν το στήριξε αλλά ταυτόχρονα δεν το καταδίκασε δημόσια και έδωσε την αφορμή που έψαχναν οι αντιβασιλικοί.

Στις 2 Ιανουαρίου 1924, η εξουσία παραδόθηκε στη Δ΄ Συντακτική Εθνοσυνέλευση, η οποία είχε προκύψει από τις εκλογές της 16ης Δεκεμβρίου 1923. Στις εκλογές αυτές, τα αντιβενιζελικά κόμματα είχαν αποχωρήσει απο τη διαδικασία, διαμαρτυρόμενα για την αυθαίρετη, όπως υποστήριζαν, αλλαγή του εκλογικού νόμου και για τις διώξεις που είχαν υποστεί όσοι ασκούσαν κριτική στην «επανάσταση του 1922». Εντωμεταξύ, στις 19 Δεκεμβρίου, ο Γεώργιος Β΄ αποχώρησε από την Ελλάδα, ύστερα από πιέσεις του καθεστώτος της «επανάστασης». Τη θέση του αντιβασιλέα ανέλαβε ο Παύλος Κουντουριώτης.

Κατά την αποχώρησή του, υπήρξε κλίμα συγκίνησης από τους φιλοβασιλικούς αλλά η κυβέρνηση φρόντισε να σταματήσει το πλήθος που ήθελε να τον αποχαιρετήσει και δεν του αποδόθηκαν τιμές όπως συνηθίζονταν. Σύμφωνα με τις αποφάσεις που ελήφθησαν, ο βασιλιάς θα εισέπραττε τη χορηγία όσο παρέμενε στο αξίωμα. Παρά τις προσπάθειές του να ενεργοποιήσει και τον Ελευθέριο Βενιζέλο για να παραμείνει στη θέση του, δεν τα κατάφερε.

Η αποκήρυξη

Στις 25 Μαρτίου 1924, η Δ΄ Συντακτική Εθνοσυνέλευση κήρυξε την απομάκρυνση της δυναστείας των Γλύξμπουργκ και ανακήρυξε την Αβασίλευτη Δημοκρατία στην Ελλάδα. Παράλληλα, προκήρυξε δημοψήφισμα για την επικύρωση αυτής της απόφασης.

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν σαφές: το 69,95% των ψηφοφόρων υποστήριξε την εγκαθίδρυση της Αβασίλευτης Δημοκρατίας, επιβεβαιώνοντας την αλλαγή του πολιτεύματος. Ως συνήθως εκείνη την εποχή το δημοψήφισμα έγινε υπό συνθήκες πίεσης και νοθείας. Ωστόσο ο Γεώργιος Β ήταν ένας βασιλιάς χωρίς ουσιαστική σύνδεση με το λαό, απόμακρος και ψυχρός. Ακόμη και οι αντιβενιζελικοί δεν του συγχωρούσαν ότι δεν έκανε τίποτα για να σταματήσει την εκτέλεση των έξι.

Ομάδα μετριοπαθών βασιλοφρόνων με επικεφαλής τον Παναγή Τσαλδάρη αμφισβήτησε το νέο πολίτευμα. Υποστήριξε ότι το αποτέλεσμα δεν ήταν έγκυρο και ότι είχαν γίνει νοθείες. Παρ’ όλα αυτά, ο Ιωάννης Μεταξάς αποδέχθηκε το νέο καθεστώς και δήλωσε ότι θα πολιτευτεί σύμφωνα με αυτό, μέσω του κόμματός του, των Ελευθεροφρόνων.

Η στάση του οδήγησε σε μεγαλύτερη διάσπαση των φιλομοναρχικών κύκλων, καθώς δημιουργήθηκαν αντιπαραθέσεις εντός της συγκεκριμένης πολιτικής παράταξης.

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος έγινε αποδεκτό και από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος βρισκόταν στο εξωτερικό εκείνη την περίοδο.

Η γενική αίσθηση στην ελληνική κοινωνία ήταν ότι ο λαός είχε εξαντληθεί από τη συνεχιζόμενη πολιτική αστάθεια και ήταν πρόθυμος να στηρίξει το νέο πολίτευμα. Ήλπιζε ότι αυτό θα προσέφερε πολιτική σταθερότητα και θα έφερνε τη χώρα σε καλύτερη πορεία χωρίς τις παλατιανές ίντριγκες.

Ο Γεώργιος Β’ έμεινε μακριά από την Ελλάδα για 11 χρόνια. Αρχικά, έμεινε με τη σύζυγό του στο Βουκουρέστι καθώς ήταν κόρη του Ρουμάνου Βασιλιά και έπειτα στην Αγγλία. Εκεί, έζησε ως βρετανός αριστοκράτης.

Το «κατοχυρωτικόν» διάταγμα

Η Κυβέρνηση της Αβασίλευτης Δημοκρατίας επιδίωξε να εξαλείψει οποιαδήποτε θετική αναφορά στη βασιλική δυναστεία ή ακόμη και κριτική σε γεγονότα όπως η Δίκη και η Εκτέλεση των 6.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πολιτικής ήταν η νομοθεσία που παρέμεινε γνωστή ως «Κατοχυρωτικό». Σύμφωνα με αυτόν τον νόμο, απαγορευόταν κάθε θετική αναφορά στη βασιλεία, ακόμη και σε καθημερινές δραστηριότητες, όπως στα καφενεία. Επίσης, απαγορευόταν να αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα, όπως οι νίκες του Κωνσταντίνου στους βαλκανικούς πολέμους!

Ακόμη, δεν επιτρεπόταν σε καλλιτεχνικές εκφράσεις, όπως θεατρικές παραστάσεις, δημοσιογραφικά κείμενα, πίνακες ζωγραφικής, μουσικά έργα ή λογοτεχνία, να ασκήσουν κριτική στο καθεστώς ή να “μιλήσουν” ευνοϊκά για τη βασιλεία.

Ουσιαστικά, απαγορεύτηκε κάθε αναφορά που θα μπορούσε να κριτικάρει την κυβέρνηση για τον χειρισμό του πολιτεύματος ή να εξυμνεί τη βασιλεία. Παράλληλα, ο φιλομοναρχικός τύπος έκλεισε  και δημοσιογράφοι φυλακίστηκαν καθιστώντας αδύνατη τη δημοσιοποίηση απόψεων υπέρ της Μοναρχίας.

Οι ποινές για τους παραβάτες ήταν έξι μήνες για συμπάθεια προς τη βασιλεία, είκοσι χρόνια ή και ισόβια, αν η κατηγορία ήταν ότι μείωνε «το κύρος της πράξης για την έκπτωση της Δυναστείας».

Ακόμη και σε περίπτωση οικογενειακού καυγά, αν η σύζυγος ισχυριζόταν ότι χαστουκίστηκε από τον φιλοβασιλικό άνδρα της, που μίλησε θετικά για τη δυναστεία, η δικαιοσύνη έπρεπε να δικάσει τον σύζυγο…όχι για το χαστούκι αλλά για τη θετική στάση στον βασιλικό οίκο.

Ο νόμος ήταν αδιανόητος για ένα δημοκρατικό καθεστώς και πρωτοφανής απόπειρα λογοκρισίας γι αυτό και στην πράξη δεν εφαρμόστηκε.

Άλλο ένα νόθο δημοψήφισμα

Το 1935 έγινε ένα βενιζελικό κίνημα ευρείας κλίμακας το οποίο απέτυχε. Στην καταστολή πρωταγωνίστησε ο στρατηγός Κονδύλης ο οποίος από βενιζελικός έχει γίνει αντιβενιζελικός καθώς είχε παραγκωνιστεί από την παράταξή του.

Αποφάσισε, ότι είναι κατά της δημοκρατίας και υπό προϋποθέσεις η δικτατορία θα πετύχαινε συγκεκριμένους πολιτικούς σκοπούς, αν τη στήριζε και ο βασιλιάς. Έτσι μυστικά εργάστηκε για την επιστροφή της βασιλείας.

Την 1^η Μαρτίου 1935, έγινε απόπειρα πραξικοπήμαος που απέτυχε και ο Κονδύλης βρήκε την αφορμή που ήθελε. Απέταξε εκατοντάδες βενιζελικούς αξιωματικούς. Ετσι έλεγχε πλήρως το στρατό που αποτελείτο πλέον από φιλομοναρχικούς αξιωματικούς.

Στις 9 Ιουνίου 1935, έγιναν εκλογές χωρίς τη συμμετοχή βενιζελικών που απείχαν και δεν εξελέγησαν. Κυριάρχησαν μετριοπαθείς βασιλόφρονες. Ο πρωθυπουργός Τσαλδάρης είπε ότι μόνο με δημοψήφισμα μπορεί να επιστρέψει η βασιλεία κι όχι με κυβερνητική πρωτοβουλία. Στις 10 Οκτωβρίου 1935, οι υποστράτηγοι Παπάγος, Ρέπας και ο υποναύαρχος Οικονόμου, ανέτρεψαν τον Τσαλδάρη με πραξικόπημα.

Νέος πρωθυπουργός ανέλαβε ο Κονδύλης, όπως ήταν και το σχέδιό του.

Ο Κονδύλης διοργάνωσε δημοψήφισμα  για την επιστροφή του Γεωργίου.

Το αποτέλεσμα ήταν 98% υπέρ της  βασιλευόμενης δημοκρατίας. Ο αμερικανός πρέσβης το χαρακτήρισε νόθο και ανάξιο σχολιασμού.  Το πρόβλημα που δημιουργούσε ήταν ότι ο βασιλιάς δεν είχε αληθινή λαϊκή απήχηση και νομιμοποίηση. Γι αυτό ο Γεώργιος κατά την επιστροφή ήταν θεσμικά ανασφαλής.

Ο Κονδύλης, περίμενε να τηρηθεί η συμφωνία και να γίνει δικτάτορας με τη στήριξη του Βασιλιά, τον οποίο με μεθοδικότητα είχε ξαναφέρει στο θρόνο του. Οραματιζόταν το ίδιο πολιτικό έργο που είχε ανέβει στην Ιταλία με πρωταγωνιστή τον Μουσολίνι.

Η πρώτη κίνηση του Γεώργιου Β κατά την επιστροφή του, ήταν να γυρίσει την πλάτη στον Κονδύλη και να τον απαξιώσει.

Πηγή αρχικής εικόνας: Wikipedia