“Ως εδώ Μαριάν, καιρός να αρχίσουμε να γελάμε και να κλαίμε”. Τα τραγούδια που έγραψε ο Λέοναρντ Κοέν στην Ύδρα για τη νορβηγίδα μούσα του. Η νύχτα στην αγκαλιά της Τζόπλιν και οι θυελλώδεις έρωτες

Ο Λέοναρντ Νόρμαν Κοέν γεννήθηκε στο Μόντρεαλ, στις 21 Σεπτεμβρίου 1934, ημέρα Παρασκευή.

Οι γονείς του ήταν καλλιεργημένοι με αγάπη για τη μουσική, τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία.

Σε ηλικία εννέα ετών, ο Κοέν θα χάσει τον πατέρα του, έναν ευκατάστατο έμπορο υφασμάτων.

Ο μικρός Λέοναρντ θα σαγηνευτεί από την τέχνη και θα επιθυμήσει να γίνει κάτι σαν υπνωτιστής, ένας θαυματοποιός που θα μπορεί να αγγίζει τους ανθρώπους και να τους αλλάζει, θα αφήνει επάνω τους το σημάδι του και θα τους κάνει όμορφους, όπως γράφει σε ένα ανέκδοτο χειρόγραφο. Προφανώς τα κατάφερε…

Ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και η κιθάρα από δεύτερο χέρι

Το 1949, ο δεκαπεντάχρονος Καναδός θα ανακαλύψει δυο πράγματα: την ποίηση του Λόρκα και την μαγεία της κιθάρας. Θα πει ότι ο Λόρκα τον εκπαίδευσε, του δίδαξε την την αξιοπρέπεια της θλίψης και τον εξοικείωσε με τον ρομαντισμό και τη γενναιότητα.

Την κιθάρα την αγόρασε δεύτερο χέρι. Ήταν ένα θηριώδες όργανο με μεταλλικές χορδές που κατάφερε να το τιθασεύσει.

Μια λεπτομέρεια που αφορά εκείνη την εποχή είναι ότι η κιθάρα ήταν ένα ανυπόληπτο όργανο ταυτισμένο με τους κομμουνιστές.

Την επόμενη χρονιά, ο Κοέν θα αρχίσει να γράφει ποίηση. Δεκάδες σελίδες κάθε μέρα προσπαθώντας να κατανοήσει την τέχνη του έρωτα.

“Ποτέ δεν σκέφτηκα μια γυναίκα σαν γιατρικό στην μοναξιά. Έχω αγαπήσει μια γυναίκα γιατί δεν ήταν όμορφη κι ήμασταν δυο άνθρωποι σ’ένα δάσος ή σε μια λίμνη σκοτεινή. Έχω αγαπήσει μια γυναίκα γιατί δεν ήταν όμορφη κι ήμασταν δυο άνθρωποι που βαδίζαμε ανάμεσα σε κτίρια και καταλαβαίναμε κάτι για τον πόνο και την οδύνη. Έχω αγαπήσει μια γυναίκα γιατί πολλοί την αγάπησαν ή γιατί πολλοί δεν τη νοιάστηκαν ή για να την κάνω να πιστέψει ότι είμαι ένας άγιος και ότι έχει από έναν άγιο αγαπηθεί”.

Στις 29 Οκτωβρίου 1959, ο Κοέν κρατάει στα χέρια του το πρώτο του διαβατήριο και 1500 δολάρια για να ταξιδέψει στην Ευρώπη και να γράψει.

Πρώτος σταθμός Λονδίνο…η σοφίτα της Στέλλα Πούλμαν και ο ερχομός στην Ύδρα

Μένει σε μια σοφίτα στο Λονδίνο. Η σπιτονοικοκυρά του, Στέλλα Πούλμαν έχει θέσει δυο όρους: να κρατάει το μέρος καθαρό και να γράφει τρεις σελίδες την ημέρα!

Ο Κοέν τους τηρεί, αλλά διαβάζει για την Ελλάδα και λαχταράει να δει το φως του Αιγαίου.

Γνώρισε τον Τζέικοπ Ρότσιλντ, μετέπειτα Λόρδο Ρότσιλντ, έγιναν φίλοι και εκείνος του σύστησε να πάει στην Ύδρα όπου έμενε η μητέρα του που ήταν τότε παντρεμένη με τον μεγάλο Έλληνα ζωγράφο Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα.

Ο Κοέν έκανε το ταξίδι. Στις 13 Απριλίου 1960, ατένιζε την Αθήνα από το βράχο της Ακρόπολης και την επόμενη έπλεε με το ατμόπλοιο προς Αίγινα, Μέθανα, Πόρο και Ύδρα διαβάζοντας τη ρήση του Χένρι Μίλλερ: “η άγρια και γυμνή τελειότητα της Ύδρας”.

Ο ίδιος ο Κοέν θα γράψει αργότερα στο ημερολόγιο του:

Ορκίζομαι ότι εδώ μπορώ να γευτώ τα μόρια που χορεύουν στα βουνά. Τούτο το φως έχει κάτι έντιμο και φιλοσοφικό. Δεν σ’αφήνει να προδώσεις τη διάνοια σου, ενώ συνάμα καλεί την ψυχή σου σε γλεντοκόπι. 

Η κατάρα του Κοέν για την Ύδρα

Πριν χαθεί στην ομορφιά της Ύδρας ο Κοέν θα την καταραστεί.

Ανέβηκε στο αρχοντικό της Ρότσιλντ και του συζύγου της. Την πόρτα άνοιξε η αδερφή του Τζέικοπ λέγοντας πως δεν ξέρει τίποτα γι’ αυτόν τον… Κοέν! Ότι ο αδερφός της δεν τους είχε ενημερώσει και ότι δεν ήταν ευπρόσδεκτος ένας τέτοιος Οβριός -μειωτικά ο Εβραίος- στο σπίτι τους.

Έξαλλος ο Κοέν έφυγε και καταράστηκε το σπίτι.

Λίγους μήνες μετά, ένα βράδυ καθώς έγραφε στην ταράτσα του δικού του σπιτιού στην Ύδρα, σάστισε ακούγοντας μια τρομερή έκρηξη και βλέποντας φλόγες να τυλίγουν το λόφο.

Ήταν το σπίτι του Γκίκα και της συζύγου του.

Ο ίδιος ένιωσε περίεργα σκεπτόμενος την κατάρα που είχε ρίξει στο συγκεκριμένο σπιτικό.

Να ταν άραγε η κατάρα του Κοέν ή ότι ένας επιστάτης είχε αφήσει ακάλυπτη κηροζίνη κι αυτή πήρε φωτιά;

Οι “εκλεκτές” φιλίες, η μούσα και η πρώτη συναυλία στο μπαρ του Κατσίκα

Ο Κοέν αρχίζει να συχνάζει στο μπαρ του Κατσίκα, στην πραγματικότητα μια αυλή με έξι τραπεζάκια πίσω από το μπακάλικο του Αντώνη και του Νίκου Κατσίκα όπου έρεε το κρασί σε αφθονία.

Εκεί έδωσε την πρώτη του συναυλία ενώ συνδέθηκε φιλικά με μια παρέα “εκλεκτών” τυχοδιωκτών και καλλιτεχνών.

Ανάμεσα τους ήταν ο ζωγράφος – απατεώνας και πότης Άντονι Κίνγκσμιλ, ο οποίος ζούσε με προκαταβολές για πίνακες που είτε δεν ολοκλήρωνε ποτέ είτε τους ολοκλήρωνε, τους παρέδιδε, τους έκλεβε και τους ξαναπουλούσε –  κάτι που έκανε και στον Κοέν, ο οποίος γέλασε τρανταχτά αντί να τον επιπλήξει.

Μέσα στην καινούργια του παρέα ήταν ο συγγραφέας και μελετητής Γιένσεν και η σύντροφος και μητέρα του γιου του Μαριάννα Ίλεν.

O Λέοναρντ γοητεύτηκε αμέσως από τη Μαριάννα, αλλά και εκείνη ξεχώρισε τη “μεγαλοψυχία και τη γενναιοδωρία του”.

Ο Κοέν κατάφερε μετά από καιρό να αγοράσει με λίγα χρήματα ένα δικό του σπίτι στην Ύδρα. Το οίκημα είχε ιστορία δυο αιώνων. Σε αυτό το σπίτι τον ακολούθησε και η Μαριάννα, που έγινε η μούσα του.

“Και δεν ήταν μονάχα η μούσα μου, αυτή που λάμπει μπροστά στον ποιητή. Ήταν αυτή που καταλάβαινε ότι ήταν καλή ιδέα να στρώνομαι στο γραφείο για δουλειά. Ήταν τέλεια. Μου ζητούσε με τόσο γλυκό και απαλό τρόπο, να γράφω αριστουργήματα για χάρη της. Και κάθε πρωί, έβαζε μια γαρδένια στο γραφείο μου” εξομολογήθηκε ο Κοέν το 1994.

Με τη Μαριάννα στο πλευρό του ο Κοέν θα ολοκληρώσει το πρώτο του μυθιστόρημα “Favorite Game”-“Το Αγαπημένο Παιχνίδι” και θα συνθέσει ένα δεύτερο το “Beautiful Losers”, ένα “βιβλίο χωρίς άλλοθι”, μια ιστορία ενός ερωτικού τριγώνου, γράφοντας ακόμα και δεκαπέντε ώρες την ημέρα, ενώ θα τη δωρήσει μερικά από τα πιο όμορφα τραγούδια του και θα την “τιμήσει” με μια φωτογραφία.

Η Μαριάννα καθισμένη στο γραφείο του Κοέν, στην Ύδρα- έγινε το οπισθόφυλλο στο άλμπουμ “SONGS FROM A ROOM”.

Ο “Καναδός Μπομπ Ντύλαν” και οι γνωριμίες μέσα στο ασανσέρ

Με ορμητήριο την Ύδρα, ο Κοέν ταξιδεύει και καταγράφει εντυπώσεις.

Δημιουργεί στην Κούβα, το Λονδίνο, το Μόντρεαλ, τη Νέα Υόρκη. Θα ακούσει τραγούδια του Μπομπ Ντύλαν και αφήνοντας άφωνους τους δικούς του ανθρώπους θα ανακοινώσει την επιθυμία του να γίνει ο “Καναδός Μπομπ Ντύλαν”. Η ηλικία του δεν ευνοούσε τέτοιου είδους ξεκινήματα, αλλά εκείνος θα τολμήσει. Και έκανε καλά, όπως ξέρουν όλοι όσοι αγαπούν τη μουσική του.

“Δεσμεύτηκα στην τέχνη και στο πεπρωμένο μου. Όλα τα άλλα είναι δεν είναι δεσμεύσεις, είναι συμβόλαια και δεν μου αρέσει ο κόσμος του νομικού καταναγκασμού”, θα πει ο ίδιος.

Πιστός στα λόγια του, ο Κοέν δεν υπογράφει ποτέ συμβόλαια. Του τα στέλνουν και τα κρατάει ανυπόγραφα στο συρτάρι. Ο εκδοτικός χώρος και η μουσική βιομηχανία έχουν εξοικειωθεί πια με την απόφαση του.

Βαφτισμένος στη φωτιά, στα σκατά, στην ιστορία, στον έρωτα και στην απώλεια, όπως λέει ο ίδιος, ο Κοέν, γράφει για τις περιπλοκές στον έρωτα.

Στο περιβόητο ξενοδοχείο Τσέλσι γνωρίζει στο ασανσέρ και αμέσως μετά πλαγιάζει με την Τζάνις Τζόπλιν και γράφει το Chelsea Hotel #2.

Σε ένα ασανσέρ πάλι φλέγεται από την ομορφιά της Σουζάνα Έλροντ την οποία πείθει να εγκαταλείψει τον άντρα της και να ζήσει μαζί του για χρόνια. Μαζί απέκτησαν δυο παιδιά. Τον Άνταμ και τη Λόρκα.

Η επιτυχία 

Στις ΗΠΑ ο Κοέν θα έχει μέτρια επιτυχία, αλλά στην Ευρώπη θα τον αγκαλιάσει ένα παθιασμένο κοινό.

Στη Γαλλία τον λατρεύει ο Ζορζ Ποπιντού, Γάλλος πολιτικός, που διετέλεσε Πρωθυπουργός και Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, ο οποίος δήλωσε ότι αν είναι να υπάρχει ένας δίσκος σε κάθε παριζιάνικο σπίτι, θα πρέπει να είναι ο δίσκος του Κοέν. Στη Νορβηγία φτάνει πάντα στο νούμερο ένα του Top Ten.

Στην Ελλάδα, τη δεύτερη πατρίδα του, τον τόπο που έγραψε και συνέθεσε τα αριστουργήματα του, τον τιμούν όχι μόνο οι Υδραίοι, αλλά και γενιές ολόκληρες τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.

Ο ίδιος χαρακτήριζε τη μουσική του, “ευρωπαϊκό μπλουζ”.

Ακούστε τη Λίνα Νικολακοπούλου να διαβάζει το “Σo Long Marrianne του Κοέν.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons

Πηγή: “Τροβαδούροι” του ποιητή, συγγραφέα και μεταφραστή Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη, εκδόσεις: Μικρός ΙΑΝΟΣ

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: O Λέοναρντ Κοέν, το ερωτικό τρίγωνο που έγινε τραγούδι και η σχέση του με τη σαϊεντολογία για να «γνωρίσει γυναίκες»…