Οι σκληροτράχηλοι Βάραγγοι που φρουρούσαν Βυζαντινούς Αυτοκράτορες. Τι έκαναν όταν μια γυναίκα σκότωσε έναν βιαστή μέλος της φρουράς

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η πιο επίλεκτη στρατιωτική δύναμη της βυζαντινής αυτοκρατορίας ήταν η “Φρουρά των Βαράγγων”. Αποτελούνταν από ξένους μισθοφόρους και ήταν οι σωματοφυλακή του αυτοκράτορα.

Εκτός από σκληροτράχηλοι και πιστοί στρατιώτες, είχαν αυξημένο το αίσθημα της δικαιοσύνης. Το τελευταίο χαρακτηριστικό έγινε γνωστό σε όλο Βυζάντιο με αφορμή την αντίδρασή τους στην απόπειρα βιασμού μίας βυζαντινής γυναίκας από έναν δικό τους στη Μικρά Ασία.

Ποιοι ήταν οι Βάραγγοι;

Οι Βάραγγοι ήταν Βίκινγκς από τις Σκανδιναβικές χώρες που ξεκίνησαν να υπηρετούν το Βυζάντιο ως μισθοφόροι από τον 9^ο αιώνα μ. Χ.

Το 988 ο Βασίλειος Β΄ Βουλγαροκτόνος, εκτιμώντας τη στρατιωτική τους αξία, τους έκανε για πρώτη φορά σωματοφύλακες του.

Από τότε μέχρι και το τέλος της βυζαντινής αυτοκρατορίας, εκτελούσαν αυτή την αποστολή. Στην επίλεκτη Φρουρά, εκτός από Βίκινγκς, υπηρετούσαν και άνδρες άλλων δυτικοευρωπαϊκών λαών. Για παράδειγμα, μετά το 1066 και την κατάληψη της Αγγλίας από τους Νορμανδούς, πολλοί ντόπιοι Σάξωνες ευγενείς αυτοεξορίστηκαν από την πατρίδα τους και έγιναν Βάραγγοι στην Κωνσταντινούπολη.

Για τους Βαράγγους διαβάστε εδώ: Βαράγγοι. Οι τρομεροί σωματοφύλακες των βυζαντινών αυτοκρατόρων. Πώς βρέθηκαν στη Βασιλεύουσα

Αίσθημα δικαιοσύνης

Οι Βάραγγοι ήταν σκληροτράχηλοι πολεμιστές που προκαλούσαν τρόμο στους αντιπάλους τους. Ήταν ακόμη γνωστοί για την αγάπη τους για το αλκοόλ. Οι Βυζαντινοί τους θεωρούσαν βάρβαρους αλλά αναγνώριζαν ότι ήταν οι πιο πιστοί στρατιώτες του αυτοκράτορα.

Στις μάχες που έδιναν στο πλευρό του δεν λιποτακτούσαν και πολεμούσαν με αυτοθυσία μέχρις εσχάτων.

Επίσης, θεωρούνταν δίκαιοι και τίμιοι στις συναλλαγές τους καθώς οι Βάραγγοι εκτός από στρατιώτες ασκούσαν και εμπορικές δραστηριότητες μεταξύ της βυζαντινής αυτοκρατορίας και των πατρίδων τους στο βορρά.

Ένα συμβάν που έλαβε χώρα το 1034 μ. Χ. παγίωσε την εικόνα των «δίκαιων» Βαράγγων στα μάτια των Βυζαντινών. Αυτό θεωρήθηκε τόσο σημαντικό που ο χρονικογράφος Ιωάννης Σκυλίτζης το συμπεριέλαβε ως «αξιαφήγητον» στο έργο του «Σύνοψις Ιστοριών», όπου καταγράφει τα κύρια γεγονότα από το θάνατο του Νικηφόρου Α΄ το 811 μέχρι και το τέλος της βασιλείας του Μιχαήλ ΣΤ΄ το 1057.

Η τιμωρία του βιαστή

Σύμφωνα με το κείμενο του Ιωάννη Σκυλίτζη, το 1034 κάποιοι Βάραγγοι είχαν μεταφερθεί στο Θέμα των Θρακησίων, που συμπεριελάμβανε τα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας για να ξεχειμωνιάσουν εκεί.

Ένας απ’ αυτούς συνάντησε μια ντόπια γυναίκα σε μια ερημική περιοχή. Ο Βάραγγος προσέγγισε ερωτικά τη γυναίκα, αλλά εκείνη τον απέρριψε. Τότε εκείνος προσπάθησε να τη βιάσει. Η γυναίκα όμως άρπαξε το σπαθί του και τον χτύπησε. Καθώς τον έπληξε στην καρδιά ο θάνατός του υπήρξε ακαριαίος.

Όταν η πράξη έγινε γνωστή στη γύρω περιοχή, οι Βάραγγοι έκαναν συνέλευση και τίμησαν τη γυναίκα, προσφέροντάς της όλα τα υπάρχοντα του επίδοξου βιαστή, τον οποίο πέταξαν στην άκρη, άταφο, σύμφωνα με το νόμο τους για όσους αυτοκτονούν.

Η απεικόνιση του συμβάντος

Οι Βάραγγοι φαίνεται ότι έκριναν οι ίδιοι τη γυναίκα και την αθώωσαν. Σύμφωνα με το δίκιο των Βίκιγκς, οι βιαστές παντρεμένων γυναικών τιμωρούνται με θάνατο. Γι’ αυτό οι Βάραγγοι αναγνώρισαν στη γυναίκα ότι είχε αποδώσει δικαιοσύνη σκοτώνοντας τον επίδοξο βιαστή της.

Το χειρόγραφο του Σκυλίτζη φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη της Μαδρίτης και εκτός από το κείμενο που αναφέρεται στο συγκεκριμένο περιστατικό, σώζονται και δύο μικρογραφίες. Στην πρώτη απαθανατίζεται ο φόνος του Βαράγγου από τη γυναίκα. Λανθασμένα τη δείχνει να τον σκοτώνει με δόρυ και όχι σπαθί.

Στη δεύτερη μικρογραφία, οι σύντροφοι του νεκρού τιμούν τη γυναίκα δίνοντάς της μανδύες που του ανήκαν. Φαίνεται ότι δεν ήταν απλά ο προσωπικός ρουχισμός του, αλλά ακριβά ενδύματα, ίσως και μεταξωτά που ο αποθανών σκόπευε να εμπορευθεί στη βόρεια Ευρώπη.

Το κείμενο του Σκυλίτζη

Ο Ιωάννης Σκυλίτζης έγραψε το κείμενό του στα τέλη του 11ου ή στις αρχές του 12ου αιώνα μ. Χ. Χρησιμοποίησε τη μεσαιωνική μορφή της ελληνικής γλώσσας.

Όπως φαίνεται από το παρακάτω απόσπασμά του που καταγράφει το περιστατικό της γυναίκας με τον Βαράγγο, τα μεσαιωνικά ελληνικά είναι πολύ κοντά στη δημοτική. Με εξαίρεση δύο ή τριών λέξεων, ο  μέσος σύγχρονος Έλληνας να μπορεί να διαβάσει με σχετική ευκολία το πρωτότυπο κείμενο του Σκυλίτζη:

«Τούτῳ τῷ χρόνῳ καὶ ἄλλο τι συνέβη ἀξιαφήγητον. τῶν εἰς

παραχειμασίαν ἐν τῷ θέματι τῶν Θρᾳκησίων διεσπαρμένων Βαράγγων

γυναῖκά τις ἐγχωρίαν εὑρὼν ἐπ’ ἐρημίας ἀπεπειρᾶτο τῆς σωφροσύνης

αὐτῆς. ὡς δ’ οὐκ ἔπειθε, καὶ βίαν ἤδη ἐπῆγεν, ἡ δὲ τὸν ἀκινάκην σπασα-

μένη τἀνδρὸς παίει κατὰ καρδίας τὸν βάρβαρον καὶ εὐθὺς ἀναιρεῖ. τοῦ

δὲ ἔργου διαδοθέντος ἐν τῇ περιχώρῳ συναθροισθέντες οἱ Βάραγγοι τήν

τε γυναῖκα στεφανοῦσι, δόντες αὐτῇ καὶ τὴν ἅπασαν οὐσίαν τοῦ βιαστοῦ,

κἀκεῖνον ἄταφον ῥιπτοῦσι κατὰ τῶν βιοθανάτων τὸν νόμον

».

Αρχική φωτογραφία: Η Πρόσκληση των Βαράγγων: ο Ρούρικ και τα αδέρφια του, φτάνουν στη Στάραγια Λαντόγκα. Πηγή