Οι σφουγγαράδες της Σύμης και το ναυάγιο των Αντικυθήρων. Το ρεκόρ κατάδυσης και η πρώτη γυναίκα με σκάφανδρο. Νέα εκπομπή

Την ιστορία των Σφουγγαράδων της Σύμης και την ανακάλυψη του θησαυρού στο ναυάγιο των Αντικυθήρων παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο τη Δευτέρα, 14 Οκτωβρίου, στις 21:00 από το COSMOTE HISTORY.

Η εκπομπή μεταδίδεται σε επανάληψη την Κυριακή, 20 Οκτωβρίου στις 5 το απόγευμα.

Η «Μηχανή του Χρόνου» ταξιδεύει στη Σύμη και φωτίζει την ζωή των σκληροτράχηλων σφουγγαράδων, οι οποίοι το 1900 ξεκίνησαν για ένα ακόμα περιπετειώδες ταξίδι στη Μεσόγειο. Η θαλασσοταραχή όμως τους ανάγκασε να ρίξουν άγκυρα στα απομονωμένα Αντικύθηρα.

Η διερευνητική βουτιά όμως στο νησί έφερε στο φως μια σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη. Το φορτίο ενός πλοίου που βυθίστηκε φορτωμένο με γλυπτά, κοσμήματα και πολλά άλλα συναρπαστικά αρχαία ευρήματα. Ανάμεσά τους ήταν και ο περίφημος Μηχανισμός των Αντικυθήρων. Ο πρώτος υπολογιστής του κόσμου.

Το ναυάγιο των Αντικυθήρων

Η έρευνα της εκπομπής φωτίζει τους πρωταγωνιστές της ναυτικής περιπέτειας και τον ρόλο του καπετάνιου Δημήτρη Κοντού, που ενημέρωσε τις ελληνικές αρχές για τα ευρήματα και να προσφέρθηκε να τα ανασύρει από το βυθό. Προτίμησε τον δύσκολο δρόμο της εντιμότητας παρά να γίνει αρχαιοκάπηλος και πλούσιος.

Στην απόφασή του αυτή τον ακολούθησε όλο το πλήρωμα.

Ιστορικοί και ερευνητές περιγράφουν τις δυσκολίες που συνάντησαν οι συμιακοί δύτες, οι οποίοι για δέκα μήνες πάλεψαν με τις αντίξοες συνθήκες και με κίνδυνο της ζωής ανέσυραν από τον βυθό δεκάδες αρχαία αντικείμενα. Κάποιοι έχασαν την ζωή τους ή έμειναν παράλυτοι.

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων

Από τα αμέτρητα ευρήματα ξεχώρισε τένα αντικείμενο που έμεινε γνωστό ως ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων και που τα πρώτα χρόνια κανείς δεν γνώριζε την αξία του.

Η «Μηχανή του Χρόνου» περιγράφει πότε αξιολογήθηκε ως σημαντικό εύρημα και πώς έγινε η ερμηνεία της λειτουργίας του, ώστε ο ο αρχαίος μηχανισμός να χαρακτηριστεί ως ο πρώτος υπολογιστής της ανθρωπότητας.

Επιστήμονες εξηγούν την περίπλοκη συλλογιστική των αρχαίων που με τη χρήση της αστρονομίας, μπορούσαν να προβλέψουν διάφορα αστρονομικά γεγονότα.

Ο σφουγγαράδες της Σύμης

Ιστορικοί και κάτοικοι της Σύμης μιλούν για τη ναυτοσύνη και το ταλέντο των συμιακών στις καταδύσεις και την παράδοση στην εξερεύνηση του βυθού από την αρχαιότητα.

Η εκπομπή περιγράφει το ιστορικό πλαίσιο που ευνόησε τους Συμιακούς να στραφούν στη θάλασσα και τα προνόμια που έλαβαν κατά την Οθωμανική περίοδο. Το νησί λειτουργούσε ως ανεξάρτητο κρατίδιο και την διοίκηση ασκούσε η δημογεροντία.

Ο συμιακός ρέκορντμαν

Κάτοικοι της Σύμης μιλούν στον Χρίστο Βασιλόπουλο και περιγράφουν την επικίνδυνη δουλειά των σφουγγαράδων, οι οποίοι αρχικά καταδύονταν κρατώντας μια μεγάλη λεία πέτρα, το αποκαλούμενο καμπανέλι.

Η εκπομπή περιγράφει τους κινδύνους που αντιμετώπιζαν οι γυμνοί δύτες, αλλά και τα ρεκόρ της εποχής. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Στάθης Χατζής, ο οποίος το 1913 με μία ανάσα βούτηξε στα 88 μέτρα για να ξεμπλέξει την άγκυρα ενός ιταλικού πλοίου. Έμεινε στο βυθό για περίπου 4 λεπτά και πέρασε στην ιστορία ως ρέκορντμαν της ελεύθερης κατάδυσης.

Η ιστορία των σφουγγαράδων άλλαξε με την έλευση του σκάφανδρου. Το εκπληκτικό είναι ότι χρειάστηκε να το φορέσει πρώτα μια γυναίκα για να πείσει τους άνδρες ότι δεν πρέπει να φοβούνται.

Απόγονοι της Ευγενίας Μαστορίδη, μιλούν στην εκπομπή για τη γυναίκα που ενώ ήταν έγκυος, φόρεσε τη στολή των δυτών, που έφερε ο άνδρας της από την Ινδία και βούτηξε πρώτη στο λιμάνι της Σύμης.

Η «Μηχανή του Χρόνου» αποκαλύπτει και τους κινδύνους που έφερε η εκβιομηχάνιση της σπογγαλιείας με το σκάφανδρο. Τα πρώτα χρόνια η νόσος των δυτών ήταν μια μόνιμη απειλή, καθώς η άγνοια και η υπερβολή, οδήγησε πολλούς δύτες στον θάνατο ή την αναπηρία.

Η παροικία των σφουγγαράδων

Η έρευνα της εκπομπής παρουσιάζει την παροικία Ελλήνων σφουγγαράδων στο ψαροχώρι Τάρπον Σπρινγκς της Φλόριντα των Ηνωμένων Πολιτείων.

Ο Ελληνοαμερικανός δήμαρχος του Τάρπον Σπρινκγς, μιλά στη «Μηχανή του Χρόνου» και περιγράφει την εγκατάσταση των Ελλήνων σφουγγαράδων στην περιοχή στις αρχές του 20^ου αιώνα, ανάμεσα στους οποίους και αρκετοί Συμιακοί δύτες.

Οι ατρόμητοι σφουγγαράδες κυριάρχησαν και στις θάλασσες της Μεσογείου, ενώ χρησιμοποιώντας την ίδια τεχνική, έφτασαν να ψαρεύουν στις ακτές της Ισπανίας ακόμη και μαργαριτάρια.

Στην εκπομπή μιλούν:

Μανώλης Αντωνόγλου: αντιπρόεδρος Ένωσης Συμιακών Ρόδου «Γλαύκος»

Ελένη Βρατσάνου: κάτοικος Σύμης, Μηχανολόγος – Ηλεκτρολόγος ΕΜΠ

Θεοτόκης Θεοδούλου: αρχαιολόγος στην Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων Κρήτης

Γιώργος Ζαχαριάδης: Δημοσιογράφος εκ Σύμης

Μιχάλης Διαμαντάκης: κάτοικος Σύμης – απόγονος οικογένειας σφουγγαράδων

Παναγιώτης Κοτσανάς: συνιδρυτής Μουσείου Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Κώστα Κοτσανά

Κώστας Κοντός: συγγραφέας – συγγενής του καπετάνιου που ανακάλυψε το ναυάγιο των Αντικυθήρων

Σεβαστή Νικόλη: πρόεδρος Ένωσης Γυναικών Σύμης

Κατερίνα Τσαβαρή: συγγενής σφουγγαράδων που ανακάλυψαν το Ναυάγιο των Αντικυθήρων

Ελένη Παπαβασιλείου: Αρχαιολόγος στην Εφορεία  Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου

Κώστας Βατικιώτης: Δήμαρχος Τάρπον Σπρινκς, Φλόριντα ΗΠΑ

Λευτέρης Παπακαλοδούκας: Δήμαρχος Σύμης

Έρευνα επεισοδίου : Μαρία Γαλάτη