Οι πρώτοι νεκροί του Β’ Παγκοσμίου δεν ήταν στρατιώτες. Η βύθιση επιβατηγού πλοίου ήταν το πρώτο έγκλημα πολέμου

Λίγες ώρες μετά την κήρυξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, πολλοί άμαχοι της Αγγλίας επέλεξαν να φύγουν απο τη χώρα. Φόρτωσαν σε μια βαλίτσα τα πιο σημαντικά υπάρχοντά τους και έσπευσαν στο κοντινότερο λιμάνι.

Οι περισσότεροι κατάφεραν να γλιτώσουν από την πολεμική απειλή. Όχι, όμως, και οι επιβάτες του SS Athenia.

Το επιβατηγό πλοίο δέχτηκε τορπίλη από γερμανικό υποβρύχιο, καθώς έπλεε προς τον Καναδά. Σκοτώθηκαν 117 επιβάτες, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν γυναίκες και παιδιά.  Η βύθιση του SS Athenia καταδικάστηκε ως έγκλημα πολέμου.

Για τους Ναζί ήταν ένα λάθος, που φοβούνταν πως θα τους κοστίσει ακριβά, καθώς ανάμεσα στους νεκρούς βρίσκονταν και 28 Αμερικανοί πολίτες. Αυτό σήμαινε πως οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να εμπλακούν στον πόλεμο ενάντια στη Ναζιστική Γερμανία, κάτι που οι Γερμανοί εύχονταν να αποφύγουν.

Το χρονικό της βύθισης

Την 1η Σεπτεμβρίου του 1939 το πλοίο SS Athenia, με κυβερνήτη τον πλοίαρχο Τζέιμς Κουκ, αναχώρησε από τη Γλασκώβη για το Μόντρεαλ του Καναδά. Μετέφερε 1.103 επιβάτες, μεταξύ των οποίων βρίσκονταν 500 Εβραίοι πρόσφυγες, 469 Καναδοί, 311 Αμερικανοί και 72 υπήκοοι του Ηνωμένου Βασιλείου καθώς και 315 άτομα πλήρωμα.

Το βράδυ της 3ης Σεπτεμβρίου και ενώ βρισκόταν 370 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Ιρλανδίας, το πλοίο δέχτηκε επίθεση από το γερμανικό υποβρύχιο U-30, το οποίο κυβερνούσε ο Φριτζ Λεμπ.

Ο Λεμπ, όπως και όλοι οι διοικητές του γερμανικού στόλου είχαν ρητή εντολή να χτυπούν μόνο τα εχθρικά πολεμικά πλοία και όχι τα επιβατηγά.

Μετά την επίθεση, ο Λεμπ ισχυρίστηκε ότι μπερδεύτηκε, καθώς όταν είδε ένα πλοίο στο σκοτάδι να ακολουθεί ζιγκ-ζαγκ πορεία πολύ μακριά από τις συνήθεις ναυτιλιακές διαδρομές, πίστεψε πως πρόκειται για πολεμικό ή  οπλισμένο εμπορικό.

Το U-30 παρακολουθούσε το SS Athenia για τρεις ώρες, μέχρι που τελικά ο Λεμπ διέταξε να εκτοξευθούν δύο τορπίλες. Η μια αστόχησε και η άλλη εξερράγη στην αριστερή πλευρά του Athenia, όπου βρισκόταν το μηχανοστάσιό του.

Το SS Athenia παρέμεινε εν πλω για περισσότερες από 14 ώρες, μέχρι που τελικά βυθίστηκε με την πρύμνη μπροστά στις 10:40 το επόμενο πρωί.

Από τους 1.418 επιβαίνοντες, σκοτώθηκαν 98 επιβάτες και 19 μέλη του πληρώματος.

Πολλοί πέθαναν στο μηχανοστάσιο, όπου χτύπησε η τορπίλη ενώ αρκετοί έχασαν τη ζωή τους στις σωσίβιες λέμβους. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των επιζώντων, δύο σωσίβιες λέμβοι προσέκρουσαν στην εκτεθειμένη προπέλα του φορτηγού πλοίο Knute Nelson, με αποτέλεσμα οι επιβάτες να διαμελιστούν.

Οι υπόλοιποι επιβάτες διασώθηκαν από την άμεση συνδρομή επιβατηγών και φορτηγών πλοίων, που έσπευσαν να βοηθήσουν.

Το SS Athenia ήταν το πρώτο βρετανικό πλοίο που βυθίστηκε από τον γερμανικό στόλο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Γερμανοί αρχικά αρνήθηκαν να παραδεχτούν ότι εκείνοι ευθύνονταν για το δυστύχημα, προκειμένου να αποφύγουν τα αντίποινα, καθώς ο βομβαρδισμός ενός άοπλου επιβατηγού παραβίαζε το διεθνές πρωτόκολλο.

Τελικά, παραδέχτηκαν την ενοχή τους στη Δίκη της Νυρεμβέργης το 1946, όπου η βύθιση του Athenia χαρακτηρίστηκε επισήμως ως έγκλημα πολέμου και μέλη του γερμανικού ναυτικού καταδικάστηκαν.

Το 2017, ο ωκεανογράφος και ειδήμων της υποβρύχιας αρχαιολογίας, David Mearns, εντόπισε ένα ναυάγιο κοντά στην Ιρλανδία, το οποίο υποστηρίζει ότι είναι το βυθισμένο Athenia.