Οι πρώτες μάχες της Μικρασιατικής εκστρατείας στη “Μηχανή του Χρόνου. Η αμφισβήτηση της Συνθήκης των Σεβρών και οι αλλαγές στο στράτευμα. Πως έσπασε η συμμαχία

Το δεύτερο επεισόδιο με τίτλο «Οι πρώτες μάχες της Μικρασιατικής εκστρατείας» μεταδίδεται σε επανάληψη, Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου στις 21.00 από το COSMOTE HISTORY.

Η δημοσιογραφική έρευνα φωτίζει τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα και τον ρόλο τους στις συγκρούσεις που ακολούθησαν. Τόσο κατά την απόβαση του στρατού, αλλά κυρίως και στα όσα επακολούθησαν με την τουρκική επίθεση των άτακτων τσετών στην Πέργαμο και το Αϊδίνι.

Εκεί Έλληνες στρατιώτες και χιλιάδες άμαχοι χριστιανοί, κατακρεουργήθηκαν και βασανίστηκαν μέχρι θανάτου με φρικτούς τρόπους.

Οι ακρότητες προκάλεσαν την οργή του Στρατού που απάντησε με σκληρά αντίποινα, στις μάχες για την κατάληψη των δύο πόλεων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του διοικητή Συντάγματος Γεωργίου Κονδύλη, ο οποίος μετά τη σφαγή του Αϊδινίου καταδίωξε τους τσέτες εντός της ιταλικής ζώνης κατοχής, όπου είχαν βρει καταφύγιο. Επικεφαλής των τούρκων ήταν ο μετέπειτα πρωθυπουργός της Τουρκίας Αντνάν Μεντερές.

Η βία 

Ο κύκλος της βίας στις πόλεις και τα χωριά στην περίμετρο της Σμύρνης, οδήγησε στην πολύμηνη ακινητοποίηση του ελληνικού στρατού, μετά από απόφαση των Συμμάχων.

Η «Μηχανή του Χρόνου» φωτίζει τα γεγονότα που οδήγησαν τελικά τους αγγλογάλλους να ανάψουν εκ νέου «πράσινο» φως στους Έλληνες για την ανάληψη δράσης.

Αιτία ήταν η επίθεση του Κεμάλ τον Ιούνιο του 1920  στα Δαρδανέλια και τη χερσόνησο της Νικομήδειας, που βρίσκονταν υπό βρετανικό έλεγχο. Οι Βρετανοί ζήτησαν την καταδίωξη και την εξουδετέρωση του στρατού του και ο ελληνικός στρατός προέλασε μέχρι τη Φιλαδέλφεια, τα Δαρδανέλια και την Προύσα.

Η Συνθήκη των Σεβρών

Η «Μηχανή του Χρόνου» παρουσιάζει τα οφέλη της Ελλάδας από τη Συνθήκη των Σεβρών, με τα οποία υλοποιήθηκε το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, καθώς και την απόφαση του Ελευθερίου Βενιζέλου μετά τη μεγάλη διπλωματική επιτυχία να προχωρήσει στη διεξαγωγή εκλογών.

Οι πολιτικές εξελίξεις όμως ανέτρεψαν πλήρως το σκηνικό στην Μικρασία.

Η απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου στο Παρίσι και στη συνέχεια η δολοφονία του πολιτικού του αντίπαλου Ίωνα Δραγούμη, όξυναν στα άκρα την αντιπαράθεση. Ο Βενιζέλος ηττήθηκε στις εκλογές της 1^ης Νοεμβρίου του 1920 και τα ηνία της χώρας ανέλαβε η Ηνωμένη Αντιπολίτευση, με επικεφαλής τον φιλομοναρχικό Δημήτριο Γούναρη.

Η νέα κυβέρνηση μετά τον αναπάντεχο θάνατο του βασιλιά Αλέξανδρου, επανάφερε τον εξόριστο βασιλιά Κωνσταντίνο, παρά τις προειδοποιήσεις των μεγάλων δυνάμεων. Η πράξη αυτή προκάλεσε την οργή των αγγλογάλλων γιατί ο Κωνσταντίνος ήταν ανεπιθύμητος λόγω της φιλογερμανικής στάσης του κατά τη διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου.

Πως έσπασε η συμμαχία

Έκτοτε, οι σύμμαχοι των Ελλήνων σταδιακά προχώρησαν σε συμφωνίες με τον Κεμάλ, ο οποίος σχημάτισε στρατό και προμηθεύτηκε σύγχρονο και σημαντικό οπλισμό από Γάλλους, Ιταλούς και Σοβιετικούς. Ο Κεμάλ θεωρούσε προδοτική την αποδοχή της Συνθήκης των Σεβρών από τον Σουλτάνο και επεδίωκε την ανατροπή της.

Στο πλευρό του στρατεύθηκαν ικανοί υψηλόβαθμοι αξιωματικοί του οθωμανικού στρατού, αλλά και χιλιάδες άλλοι τούρκοι, που ήθελαν να πολεμήσουν κατά του ελληνικών δυνάμεων.

Οι αλλαγές στο στράτευμα

Η « Μηχανή του Χρόνου» φωτίζει όλες τις κρίσιμες αλλαγές στο στράτευμα που επέβαλε η φιλομοναρχική κυβέρνηση με την απομάκρυνση των βενιζελικών αξιωματικών. Τις θέσεις πήραν απότακτοι αντιβενιζελικοί που δεν είχαν αντίστοιχη εμπειρία στα πεδία των μαχών, καθώς είχαν να πολεμήσουν αρκετά χρόνια λόγω της επιβληθείσας αποστρατείας τους.

Ο νέος αρχιστράτηγος Αναστάσιος Παπούλας πριν αναλάβει καθήκοντα, ήταν φυλακισμένος για μια τριετία από την κυβέρνηση Βενιζέλου.

Η Ελλάδα ωστόσο έπρεπε να διασφαλίσει τα κεκτημένα από τη Συνθήκη των Σεβρών και να αποφύγει τις πιέσεις των συμμάχων για αναθεώρησή της. Για να το καταφέρει αυτό, χρειαζόταν σύντομα νίκες εναντίον του Κεμάλ, που πλέον είχε μεταβληθεί σε σοβαρή απειλή στην ενδοχώρα της Μικράς Ασίας.

Στην εκπομπή μιλούν οι:

Νίκος Παπαδάκης – διευθυντής Εθνικού Ιδρύματος Ελ. Βενιζέλος,  Αντώνης Κλάψης – καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Πελοποννήσου,  Αθανάσιος Μπαλέρμπας – Φιλόλογος, Βλάσης Αγτζίδης – Ιστορικός,    Βασίλης Λουμιώτης – ταξίαρχος ε.α, Χρήστος Κονταρίδης – αντιστράτηγος ε.α Αστυνομίας και Ιστορικός, Γιάννης Χρονόπουλος – Ιστορικός, Κωνσταντίνος Νίγδελης – Ιστορικός Ερευνητής και συγγραφέας, Τίτος Αθανασιάδης –  δημοσιογράφος και συγγραφέας, Χαράλαμπος Μηνασίδης – Ιστορικός, Πέτρος Μεχτίδης – αρχαιολόγος και συγγραφέας, Κωνσταντίνος Βλάσης – Ιστορικός ερευνητής, Ανδρέας Καστάνης – Καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας Σχολής Ευελπίδων, Δημήτρης Μάλεσης Καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας Σχολής Ευελπίδων.