Οι πλοηγοί που έγραψαν ιστορία στη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ ήταν Κασιώτες. Πώς το Πορτ Σάιντ θα είχε ονομαστεί “Νέα Κάσος”

Η κατασκευή της Διώρυγας του Σουέζ, της μεγαλύτερης του κόσμου, κράτησε δέκα ολόκληρα χρόνια, από το 1859 έως το 1869.

Για την υλοποίηση του τεράστιου τεχνικού έργου, που άλλαξε τα δεδομένα των διεθνών μετακινήσεων, εργάστηκαν χιλιάδες άνθρωποι. Καθοριστική ήταν η παρουσία Ελλήνων από την ακριτική νήσο Κάσο.

Σκέψεις για τη διάνοιξη της διώρυγας υπήρχαν από την εποχή των Φαραώ, αλλά χρειάστηκαν να περάσουν αιώνες και στα μέσα του 19ου αιώνα να ξεκινήσει το έργο.

Το 1854, ο Σαΐντ Πασάς, αντιβασιλέας της Αιγύπτου και του Σουδάν, ανέθεσε το τιτάνιο έργο που θα συνέδεε τη Μεσόγειο με την Ερυθρά Θάλασσα στον Γάλλο διπλωμάτη και μηχανικό, Φερντινάν Μαρί ντε Λεσέψ.

Τα 3/4 των Κασιωτών δούλεψαν στο Σουέζ

Το 1859, οι εργασίες ξεκίνησαν με υποχρεωτική εργασία 20.000 Αιγυπτίων. Ωστόσο, ο ντε Λεσέψ έκανε δημόσια έκκληση σε όσους ξένους το επιθυμούσαν να έρθουν στην Αίγυπτο και να συνεισφέρουν στην υλοποίηση της διάνοιξης.

Ο Γάλλος μηχανικός αναζητούσε και μη εγχώρια εργατικά χέρια, διότι οι ντόπιοι θεωρούνταν ράθυμοι και ανειδίκευτοι. Παράλληλα, είχε να αντιμετωπίσει την απροθυμία και την αδυναμία των δυτικοευρωπαίων που δεν άντεχαν το ζεστό κλίμα της περιοχής.

Στο κάλεσμά του ντε Λεσέψ ανταποκρίθηκαν Δωδεκανήσιοι από το Καστελόριζο, την Αστυπάλαια, την Πάτμο και τη Ρόδο. Κυρίως, όμως, ανταποκρίθηκαν οι κάτοικοι της Κάσου, του μικρού νησιού που βρίσκεται ανάμεσα στην Κάρπαθο και την Κρήτη.

Οι Κασιώτες με την καταστροφή του νησιού από τους Οθωμανούς, υπέφεραν από τη φτώχεια.  Συνείσφεραν τα πάντα στην επανάσταση του 1821 δίνοντας στον επαναστατικό στόλο όλα σχεδόν τα πλοία της. Λόγω αυτής της δραστηριότητας ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος επιτέθηκε το 1824 κατά του νησιού.

Στις λυσσαλέες μάχες σκοτώθηκαν 220 κάτοικοι και αιχμαλωτίστηκαν περί τις 300 γυναίκες και παιδιά. Η μάχη σταμάτησε με τη συνθηκολόγηση και επιβλήθηκε και πάλι η τουρκική εξουσία. Τότε χιλιάδες κάτοικοι αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν.

Μην έχοντας, λοιπόν, άλλον τρόπο να επιζήσουν, άρχισαν να μεταναστεύουν. Όταν ήρθε η ώρα επέλεξαν να πάνε μαζικά στο Σουέζ. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που “κουβάλησαν” μαζί τους και τις οικογένειές τους.

Υπολογίζεται πως 5.000 Κασιώτες, τα 3/4 του τότε πληθυσμού του νησιού, έφτασαν στην Αίγυπτο. Όσοι είχαν ιστιοφόρα, τα πήραν μαζί τους, αλλά οι περισσότεροι πήγαν με μοναδικό εφόδιο την εργατική τους δύναμη.

Οι Κασιώτες πλοηγοί

Οι συνθήκες ζωής και εργασίας ήταν αφόρητες. Zέστη την ημέρα, κρύο το βράδυ, έντομα, δίψα και επιδημίες συνέθεταν το σκηνικό. Παρά ταύτα, οι σκληραγωγημένοι από τη θάλασσα και τον ξερότοπο τους Κασιώτες, αψήφησαν τις κακουχίες.

“Ο Λεσέψ χρειάστηκε προσωπικό και πολλοί αναζήτησαν καλά μεροκάματα. Βέβαια οι συνθήκες ήταν δύσκολες, έσκαβαν με τα νύχια και αρκετοί άνθρωποι σκοτώθηκαν“, είχε πει σε συνέντευξή του ο Χρήστος Καβαλής, πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου.

Το μεγάλο προσόν των Κασιωτών ήταν η ναυτοσύνη τους. Έτσι έγιναν πλοηγοί και διέπρεψαν με τις ικανότητές τους. Το ίδιο συνέβη και με τις παροικίες τους στο Πορτ Σάιντ, στο Σουέζ και στην Ισμαηλία (Timsah). Εκεί οι Κασιώτες είχαν αναπτύξει έντονη οικονομική και πολιτιστική παρουσία.

Ο πρώτος πλοηγός που διέπλευσε τη Διώρυγα ήταν Κασιώτης ναυτικός

Η αναγνώριση του ντε Λεσέψ

Η συμβολή τους στην ολοκλήρωση της κατασκευής της διώρυγας ήταν καθοριστική. Ο ντε Λεσέψ αναγνώρισε το μόχθο και την εργατικότητά τους και, όταν το έργο της διάνοιξης τελείωσε, τους κάλεσε δηλώνοντας ότι ήθελε να ικανοποιήσει κάποιο αίτημά τους. Για διερμηνέα είχε τον Μάρκο Μαλλιαράκη, δικηγόρο από την Κάσο.

Οι Κασιώτες δεν απαίτησαν χρήματα ή άλλες διευκολύνσεις. Αντί αυτών, ζήτησαν η καινούργια πόλη που επρόκειτο να χτιστεί στην είσοδο της διώρυγας του Σουέζ, να λάβει το όνομα “Νέα Κάσος”.

Ο ντε Λεσέψ όμως τους απάντησε ότι δεν μπορούσε να ικανοποιήσει το αίτημά τους. Κι αυτό, διότι είχε υποσχεθεί αυτή την τιμή στον Σαϊντ Πασά, ο οποίος του είχε παραχωρήσει το δικαίωμα να διανοίξει τη διώρυγα. Έτσι πήρε το όνομά του το Πορτ Σάιντ, αν και ο Σαΐντ Πασάς είχε πεθάνει ήδη από το 1863.

Πάντως, ο ντε Λεσέψ αντάμειψε τους Κασιώτες με ένα παρεκκλήσι το 1864 και με ένα οικόπεδο το 1866, όπου αργότερα έχτισαν το ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, καθώς επίσης και σχολεία.

Η σχέση του ντε Λεσέψ και των Κασιωτών αποτυπώθηκε με τον πλέον εύγλωττο τρόπο στο ακόλουθο τραγούδι: “Νά’ τoν να ζη ο ντε Λεσέψ, είθε να τον δικάσω, που σπίτωσε την έρημο κι ερήμωσε την Κάσο“.

Η σημασία της διώρυγας του Σουέζ για την παγκόσμια ναυσιπλοΐα είναι τεράστια. Ενώνοντας τη Μεσόγειο με την Ερυθρά Θάλασσα δημιούργησε μια πραγματικά εμπορική αρτηρία Ευρώπης – ΝΔ, Νότιας και ΝΑ Ασίας μέχρι Άπω Ανατολή.

Η Μεσόγειος έπαψε να είναι μια κλειστή λεκάνη και η Ερυθρά θάλασσα δεν ήταν ένας κλειστός υδάτινος θύλακας. Οι Έλληνες παρέμειναν στην περιοχή για πολλές δεκαετίες και εκεί εργάστηκαν και άλλες γενιές Κασιωτών.

Μάλιστα όταν το 1956 όλοι οι ξένοι πλοηγοί εγκατέλειψαν τη διώρυγα με την εισβολή των Αγγλων-Γάλλων, οι μόνοι που παρέμειναν ήταν οι Έλληνες που έκαναν τριπλοβάρδιες.

Όμως τα χρόνια που ακολούθησαν οι παροικίες αποδυναμώθηκαν με τους πολέμους των “Έξι ημερών” και του Γιομ Κιπούρ, όταν η διώρυγα παρέμεινε κλειστή.

Διαβάστε για την “πλωτή κοινωνία του Σουέζ” που δημιουργήθηκε, όταν 15 πλοία εγκλωβίστηκαν για οκτώ χρόνια στη διώρυγα. Πώς επιβίωσαν και οργάνωσαν μέχρι και Ολυμπιακούς Αγώνες.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Wikipedia