Οι πίνακες ζωγραφικής του αυτοδίδακτου Αδόλφου, πριν ανέβει στην εξουσία. Τους περισσότερους είχαν αγοράσει Εβραίοι

Το 1908, ο 19χρονος Αδόλφος Χίτλερ μετακόμισε στη Βιέννη όπου έζησε για τα επόμενα πέντε χρόνια. Την εποχή εκείνη ζωγράφιζε μικρούς πίνακες, ακουαρέλες και καρτ-ποστάλ που πουλούσε για να επιβιώσει. Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του ζωγράφο, αν και δεν είχε σπουδάσει και είχε απορριφθεί δύο φορές, το 1907 και 1908, στις εισαγωγικές εξετάσεις για την Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βιέννης.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Κόβεται στις εξετάσεις για την Ακαδημία Καλών Τεχνών

Στις πρώτες του εξετάσεις για την Ακαδημία, ο Χίτλερ, είχε περάσει την προκαταρκτική εξέταση. Αυτή ήταν η σχεδίαση δύο σκηνών, ενός τοπίου και μίας βιβλικής σκηνής, που θα έπρεπε να ολοκληρωθούν σε δύο συνεδρίες των τριών ωρών η καθεμία. Το δεύτερο μέρος, στο οποίο ο Χίτλερ απορρίφθηκε, ήταν η βαθμολόγηση έργων, που ο υποψήφιος είχε φέρει μαζί του.

Οι εξεταστές βρήκαν ότι ο νεαρός επίδοξος καλλιτέχνης είχε πρόβλημα στην απόδοση της φύσης και της ανθρώπινης μορφής. Διέκριναν, ωστόσο, ότι διέθετε ταλέντο στη σχεδίαση κτηρίων. Μάλιστα, ένας από τους καθηγητές-εξεταστές της Ακαδημίας, πρότεινε στον Χίτλερ να κάνει αίτηση ως σπουδαστής στη Σχολή Αρχιτεκτονικής της Ακαδημίας.

Για να γίνει αυτό, ο Χίτλερ θα έπρεπε να ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευσή του και να πάρει το απολυτήριο του γυμνασίου. Όμως, ο ίδιος είχε παρατήσει το γυμνάσιο και δεν ήταν διατεθειμένος να επιστρέψει.

Αρχιτεκτονικά σχέδια παρά πίνακες ζωγραφικής

Το στυλ του Χίτλερ ήταν υπολογισμένο όταν αναπαριστούσε την αρχιτεκτονική στους πίνακές του. Αντί να υιοθετήσει ένα προσωπικό ύφος, τα έργα του αντέγραφαν καλλιτέχνες του ρεαλισμού του 19ου αιώνα. Ο ίδιος ισχυριζόταν ότι η τεχνοτροπία που χρησιμοποιούσε ήταν σύνθεση πολλών καλλιτεχνικών κινημάτων, αλλά αντλούσε κυρίως από τον ελληνορωμαϊκό κλασικισμό, την ιταλική Αναγέννηση και τον νεοκλασικισμό. Του άρεσε η τεχνική ικανότητα αυτών των καλλιτεχνών, καθώς και ο κατανοητός συμβολισμός.

Πολλοί ειδικοί τέχνης, συμφωνούν σε γενικές γραμμές με την άποψη των καθηγητών της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Βιέννης που εξέτασαν το έργο του νεαρού Αδόλφου Χίτλερ. Διαπιστώνουν ότι οι περισσότεροι πίνακες του είναι ψυχροί και λείπει το συναίσθημα. Επίσης, υπάρχει αδιαφορία στην απόδοση των ανθρώπινων μορφών και της φύσης.

Αυτό, ωστόσο, που ξεχωρίζει στα έργα του είναι η αρχιτεκτονική.

Ο Χίτλερ θεωρούσε το Γερμανό ζωγράφο Ρούντολφ φον Άλτ ως τη «μεγαλύτερη έμπνευσή του». Όμως, αντίθετα με τον Χίτλερ, ο φον Άλτ, δείχνει περισσότερη προσοχή στη φύση και το περιβάλλον από ό,τι στην αρχιτεκτονική.

Παναγία και μικρός Χριστός του Χίτλερ

Παρά την αποτυχία του να μπει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βιέννης, ο νεαρός Χίτλερ παρέμεινε στην πόλη και ζωγράφισε εκατοντάδες έργα. Ελάχιστα απ’ αυτά είναι σήμερα γνωστά. Οι πίνακες του είναι κυρίως διάσημα κτήρια της πόλης και τοπία.

Όμως, υπάρχει και ένας πίνακάς του από το 1913 που απεικονίζει την Παναγία να κρατά το μικρό Χριστό, σ’ ένα ανοιξιάτικο τοπίο. Ο Χριστός έχει απεικονιστεί κατάξανθος και η Παναγία θα μπορούσε κάλλιστα να είναι γερμανίδα.

Είναι γνωστή και μία αυτοπροσωπογραφία του Χίτλερ που ζωγράφισε το 1910 όταν ήταν 21 ετών.

Ο νεαρός Χίτλερ πωλούσε τα έργα του στο δρόμο, ή μέσω του Σάμουελ Μόργκαστερν, ενός Αυστριακού καταστηματάρχη, που αγόρασε πολλούς πίνακές του. Η συνεργασία τους ξεκίνησε το 1911 ή 1912, όταν ο Χίτλερ πούλησε για πρώτη φορά τρεις πίνακες του στον Μόργκαστερν. Στη συνέχεια του πούλησε άγνωστο αριθμό έργων του μέχρι και το 1914, όταν ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Κυρίως Εβραίοι πελάτες

Ο Μόργκαστερν διατηρούσε λεπτομερή αρχεία των πελατών του, μέσω των οποίων ήταν δυνατός ο εντοπισμός των αγοραστών των πινάκων του Χίτλερ. Διαπιστώθηκε ότι η πλειοψηφία των αγοραστών ήταν Εβραίοι. Ένας σημαντικός πελάτης του Μόργκαστερν ήταν ένας δικηγόρος, εβραϊκής καταγωγής, ο Τζόσεφ Φέινγκολντ, ο οποίος αγόρασε μια σειρά από πίνακες του Χίτλερ που απεικόνιζαν κτήρια και αξιοθέατα της Βιέννης.

Όταν το 1938 ο Χίτλερ προσάρτησε την Αυστρία στη Γερμανία, ξεκίνησε τις διώξεις των Εβραίων.

Πολλοί διωκόμενοι είχαν στο σπίτι τους τα έργα του!

Τα έργα του πολέμου

Τον Ιούλιο του 1914, ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο 25χρονος Χίτλερ που είχε στο μεταξύ μετακομίσει στο Μόναχο, κατατάχθηκε από τους πρώτους στο γερμανικό στρατό. Στα επόμενα τέσσερα χρόνια, πολέμησε στο Δυτικό Μέτωπο. Ήταν ένας από τους ελάχιστους άνδρες που κατατάχθηκαν από την πρώτη μέρα του πολέμου και κατάφεραν να επιβιώσουν μέχρι το Νοέμβριο του 1918, όταν τελείωσε.

Στον ελεύθερο χρόνο και τις άδειές του, ο Χίτλερ συνέχισε να ζωγραφίζει πίνακες και να κάνει σχέδια. Όπως και την εποχή που ήταν στη Βιέννη, τα θέματα των πινάκων του έχουν να κάνουν με κτήρια και τοπία. Είναι κυρίως αγροτόσπιτα στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς βόρεια Γαλλία όπου ο Χίτλερ βρισκόταν στη διάρκεια του πολέμου.

Στα σχέδια του που σώθηκαν από την ίδια περίοδο, υπάρχουν και κάποια θέματα που είναι εμπνευσμένα από τον πόλεμο. Αυτά είναι κυρίως τοπία που έχουν υποστεί τις συνέπειες βομβαρδισμών του πυροβολικού και των μαχών. Εντύπωση προκαλεί η συχνή εμφάνιση στα σχέδια του Χίτλερ των πρώτων τεθωρακισμένων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Φαίνεται ότι ήδη στη διάρκεια του πολέμου, είχε αποκτήσει εμμονή για το νέο όπλο.

Όταν δύο δεκαετίες αργότερα ο Χίτλερ είχε καταλάβει την εξουσία στη Γερμανία και άρχισε τον στρατιωτικό επανεξοπλισμό της χώρας, έδωσε μεγάλη έμφαση στην παραγωγή αρμάτων μάχης. Αυτά θα αποτελούσαν και την αιχμή του δόρατος στον «κεραυνοβόλο πόλεμο» που οι Γερμανοί εξαπέλυσαν από το 1939 και μετά.

Η τύχη των έργων

Μετά το 1918 ο Χίτλερ σταμάτησε να ζωγραφίζει συστηματικά. Όμως, είναι γνωστά πολλά σκίτσα και σχέδιά του, ακόμη και μετά το 1933 όταν είχε γίνει δικτάτορας. Στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Αμερικανοί κατάσχεσαν κάποιους από τους πίνακες του όταν κατέλαβαν τη Γερμανία. Μεταφέρθηκαν στις ΗΠΑ όπου μέχρι και σήμερα βρίσκονται αποθηκευμένοι. Η αμερικανική κυβέρνηση έχει απαγορεύσει την  έκθεση τους.

Άλλοι πίνακες και σχέδια του Χίτλερ βρίσκονταν σε ιδιωτικές συλλογές. Μόνο μετά το 2000 ξεκίνησαν να πωλούνται έργα του σε δημοπρασίες. Τα περισσότερα δημοπρατήθηκαν για δεκάδες χιλιάδες ευρώ, αν και κάποιοι από τους πιο γνωστούς του πίνακες πωλήθηκαν ακόμη και για 150.000 ευρώ ο καθένας.