Οι Πανελλήνιες εξετάσεις του 1964 σε φιλμ του BBC. Δείτε τον κεντρικό υπολογιστή που έβγαζε τις βαθμολογίες και πώς διάλεγαν τα θέματα

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Το 1964 το BBC μετέδωσε τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ με θέμα τη σύγχρονη Ελλάδα και τίτλο «Η Ελλάδα χωρίς κολώνες» (“Greece Without Columns”).

Ανάμεσα στα πολλά ενδιαφέροντα του ντοκιμαντέρ για την Ελλάδα εκείνης της εποχής είναι η διεξαγωγή των εισαγωγικών εξετάσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Εκεί βλέπουμε για πρώτη φορά τον ηλεκτρονικό υπολογιστή που χρησιμοποιούταν για την καταγραφή και αρχειοθέτηση των βαθμολογιών των υποψηφίων.

Ο υπολογιστής θεωρούταν τεχνολογικό απόκτημα και αποτελούσε εγγύηση για το αδιάβλητο των εξετάσεων.

“Η Ελλάδα χωρίς κολώνες”

Παραγωγός και σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ “Η Ελλάδα χωρίς κολώνες” ήταν ο Στέφεν Χερστ, σεναριογράφος και παρουσιαστής ο Ντέιβιντ Χόλντεν και διευθυντής φωτογραφίας ο διάσημος Έλληνας ντοκιμαντερίστας Βασίλης Μάρος. Το φιλμ προβλήθηκε για πρώτη φορά από το Κανάλι 1 του BBC.

Στόχος του ντοκιμαντέρ ήταν να δείξει στους Βρετανούς ότι υπήρχε και μία άλλη Ελλάδα πέρα απ’ αυτή που γνώριζαν ως τουρίστες ή λάτρεις της ελληνικής αρχαιότητας.

Η Ελλάδα του 1964 παρουσιάζεται ως μία από τις πιο υποανάπτυκτες δυτικές χώρες που προσπαθεί να μεταρρυθμιστεί.

Στο ντοκιμαντέρ αναδεικνύονται οι προσπάθειες που γίνονταν τόσο από ιδιώτες όσο και ορισμένους κρατικούς υπαλλήλους για τον εκσυγχρονισμό της χώρας και την αλλαγή νοοτροπιών και πολιτικών που λειτουργούσαν ως τροχοπέδη στην πρόοδο.

Σύμφωνα με τους δημιουργούς του φιλμ, εάν οι προσπάθειες του εκσυγχρονισμού επιταχύνονταν, η Ελλάδα θα κατάφερνε να φθάσει το επίπεδό των άλλων δυτικοευρωπαϊκών χωρών και να μπει στην τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα ως ισότιμο μέλος.

Οι εισαγωγικές εξετάσεις

Ενώ οι υπεύθυνοι του ντοκιμαντέρ του BBC βρίσκονταν στην Ελλάδα, ενημερώθηκαν ότι η κυβέρνηση είχε αποφασίσει να εφαρμόσει ένα νέο σύστημα στο Υπουργείο Παιδείας που εγγυούνταν το αδιάβλητο των εισαγωγικών εξετάσεων στην τριτοβάθμια εξέταση.

Θεώρησαν ότι αυτό θα μπορούσε να μπει στο ντοκιμαντέρ ως κάτι θετικό για τη χώρα.

Έτσι ζήτησαν και πήραν άδεια να εντάξουν στο ντοκιμαντέρ πλάνα από ολόκληρη τη διαδικασία των εισαγωγικών εξετάσεων του 1964.

Στο τηλεοπτικό συνεργείο επιτράπηκε να κινηματογραφήσει τον τρόπο επιλογής και μετάδοσης των θεμάτων, τις εξετάσεις, τη διόρθωση των γραπτών, και την καταγραφή των βαθμολογιών στο Υπουργείο Παιδείας. Έτσι, έχουμε στη διάθεσή μας μια μοναδική οπτική καταγραφή για τον τρόπο που γίνονταν οι εισαγωγικές εξετάσεις στα ελληνικά πανεπιστήμια πριν από έξι δεκαετίες.

Η κλήρωση των θεμάτων

Οι συγκεκριμένες λήψεις του BBC ξεκινούν με δύο υπαλλήλους του Υπουργείου Παιδείας να πηγαίνουν σε υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας. Μέσα εκεί κατευθύνονται προς ένα χρηματοκιβώτιο που ανοίγουν και βγάζουν ένα δέμα. Όπως πληροφορούμαστε, αυτό περιέχει φακέλους με διαφορετικά θέματα για το μάθημα που ήταν υπό εξέταση εκείνη τη μέρα.

Στη συνέχεια, ακολουθούν πλάνα από την κλήρωση των θεμάτων που γίνεται μπροστά σε επιτροπή υπαλλήλων του υπουργείου.

Ένας ανώτερος υπάλληλος του Υπουργείου Παιδείας βγάζει μέσα από ένα κουτί ένα χαρτάκι με αριθμό που αντιστοιχεί στον αντίστοιχο φάκελο με τα θέματα που δίνονταν στους υποψηφίους.

Στην επαρχία

Το ντοκιμαντέρ δείχνει τον υπάλληλο που έκανε την κλήρωση μπροστά σ’ ένα μικρόφωνο να ανακοινώνει τον αριθμό που κληρώθηκε. Πρόκειται για ειδική ραδιοφωνική εκπομπή που μεταδόθηκε σε όλη την Ελλάδα.

Την ίδια στιγμή, στις πρωτεύουσες των νομών της χώρας επιτροπές εκπαιδευτικών επιφορτισμένες με τη διενέργεια των εξετάσεων στα γυμνάσια του κάθε νομού, ανοίγουν το αντίστοιχο δέμα με τα θέματα που έχουν παραλάβει από το τοπικό υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας.

Απ’ αυτό ξεχωρίζουν το φάκελο με τον αριθμό που άκουσαν στη ραδιοφωνική εκπομπή του Υπουργείου Παιδείας.

Βαθμολόγηση των γραπτών

Στη συνέχεια, το ντοκιμαντέρ του BBC δείχνει τη διενέργεια των εξετάσεων σε κάποια αίθουσα. Ο Βρετανός παρουσιαστής επισημαίνει ότι υπάρχει αυστηρή επιτήρηση και ότι έχει απαγορευθεί στους εξεταζόμενους να έχουν μαζί τους τσάντες.

Αφού τελειώσουν οι εξετάσεις, ξεκινά η βαθμολόγηση των γραπτών.

Το ντοκιμαντέρ δείχνει πλάνα από τους βαθμολογητές επί τo έργoν μελετώντας τα γραπτά των υποψηφίων. Όλοι οι βαθμολογητές που εμφανίζονται στο ντοκιμαντέρ είναι μεσόκοποι ή ηλικιωμένοι άνδρες. Προφανώς πρόκειται για εν ενεργεία και συνταξιούχους εκπαιδευτικούς του υπό εξέταση μαθήματος .

Ανωνυμία

Το κάθε γραπτό έχει μαύρη κολλητική ταινία στο όνομα του εξεταζόμενου.

Έτσι ο βαθμολογητής δεν γνωρίζει σε ποιόν ανήκει το γραπτό που διορθώνει. Αφού βαθμολογήσει το γραπτό και πριν το παραδώσει καλύπτει και αυτός με μαύρη ταινία το όνομα και το βαθμό που έβαλε.

Σύμφωνα με το BBC, απαγορεύεται αυστηρά στους βαθμολογητές να συζητήσουν τις βαθμολογίες που έβαλαν. Μάλιστα, είχαν παρθεί μέτρα για να μην γνωρίζει ο δεύτερος βαθμολογητής ποιος ήταν ο πρώτος στο γραπτό που θα διόρθωνε.

Στο Υπουργείο Παιδείας

Αφού και ο δεύτερος βαθμολογητής περνούσε στο γραπτό το βαθμό και το όνομά του, και τα κάλυπτε με μαύρη κολλητική ταινία, αυτό πήγαινε σε υπαλλήλους του Υπουργείου Παιδείας επιφορτισμένους με την καταγραφή, οργάνωση, αρχειοθέτηση και ανακοίνωση των βαθμολογιών.

Οι υπάλληλοι αυτοί άνοιγαν τις μαύρες ταινίες στα γραπτά και έτσι μόνο αυτοί έβλεπαν τα ονόματα των υποψηφίων και τις βαθμολογίες τους. Ο βαθμός ήταν ο μέσος όρος των δύο βαθμολογιών.

“Ηλεκτρονικός εγκέφαλος”

Στο σημείο αυτό, το συνεργείο του BBC κατέγραψε άκρως ενδιαφέροντα πλάνα με υπαλλήλους να βάζουν τα δεδομένα από τα γραπτά σε “ηλεκτρονικό εγκέφαλο”, όπως έλεγαν τότε τον ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Ήταν συνδεδεμένος με εκτυπωτή που έβγαζε τις αναλυτικές βαθμολογίες των υποψηφίων. Επίσης ο “ηλεκτρονικός εγκέφαλος” καθόριζε ποίοι υποψήφιοι πέρασαν στο πανεπιστήμιο και ποιοι όχι.

Στο ντοκιμαντέρ του BBC γίνεται ιδιαίτερη μνεία στη χρήση αυτής της διαδικασίας που στην εποχή της ήταν στην αιχμή της τεχνολογίας.

Με τον τρόπο αυτό εξασφαλιζόταν το αδιάβλητο των εξετάσεων. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι για πολλά χρόνια αργότερα, αυτός ήταν ο τρόπος που διενεργούνταν οι εισαγωγικές εξετάσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα, είτε αυτές λέγονταν «πανελλαδικές» είτε «πανελλήνιες».

Θετική παράμετρος

Στο ντοκιμαντέρ του BBC «Η Ελλάδα χωρίς κολώνες» η διαδικασία για τις εισαγωγικές εξετάσεις του 1964 για την τριτοβάθμια εκπαίδευση παρουσιάζεται ως κάτι άκρως θετικό. Αποδεικνύει ότι παρά τα πολλά και σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπιζε τότε η Ελλάδα σε κάποιους τομείς γίνονταν μεταρρυθμίσεις και υπήρχε πρόοδος.

Την εποχή εκείνη τη διακυβέρνηση της χώρας είχε η Ένωση Κέντρου με πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου που είχε ξεκινήσει μεταρρυθμίσεις στην παιδεία.

Βέβαια, οι υπεύθυνοι του ντοκιμαντέρ βάζουν ένα σχόλιο σε σχέση με τη νοοτροπία των Ελλήνων που θεωρούσαν ότι πάντα τους αδικούν. Πολλοί από τους αποτυχόντες ισχυρίζονταν ότι αν και δεν είχαν γράψει καλά, αδικήθηκαν γιατί ο “ηλεκτρονικός εγκέφαλος” είχε κάνει λάθος στη βαθμολογία τους!