Οι παλαιοντολόγοι που “κυνηγούσαν” απολιθώματα δεινοσαύρων. “Διψούσαν” για αναγνώριση και στο τέλος πέθαναν αδέκαροι

Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, δύο Αμερικανοί παλαιοντολόγοι που ξεκίνησαν ως φίλοι και συνεργάτες κατέληξαν να γίνουν άσπονδοι εχθροί.

Ανταγωνίστηκαν για το ποιος από τους δύο θα ανακάλυπτε τα περισσότερα απολιθώματα δεινοσαύρων και έγιναν πρωταγωνιστές της πιο σφοδρής επιστημονικής διαμάχης στην ιστορία: του λεγόμενου “Πολέμου των Οστών“.

Πρόκειται για τους Όθνιελ Τσαρλς Μαρς και Έντουαρντ Ντρίνκερ Κόουπ. Για τον Μαρς ο Κόουπ ήταν ένας ερασιτέχνης, ενώ ο Κόουπ πίστευε ότι ο Μαρς ήταν πολύ αγροίκος, για να θεωρείται επιστήμονας.

Αμφότεροι ήταν εξαιρετικά φιλόδοξοι και ισχυρογνώμονες και επιστράτευσαν κάθε μέσο, για να υπονομεύσουν ο ένας τον άλλο και τελικά να “κόψουν” πρώτοι το “νήμα”.

Η αντιπαλότητά τους ήταν τόσο έντονη, ώστε οι εργάτες τους συχνά πιάνονταν στα χέρια, ή επιδίδονταν σε πετροπόλεμο κατά τη διάρκεια των ανασκαφών.

Μετά το θάνατό του, τον Απρίλιο του 1897, το κρανίο του Κόουπ δωρίστηκε, όπως ο ίδιος επιθυμούσε, στην ιατρική επιστήμη. Η δωρεά του ήταν μια κίνηση που αντανακλούσε τη ματαιοδοξία του.

Ήθελε να μελετηθεί και να μετρηθεί το κρανίο του, διότι θεωρούσε ότι έτσι θα αποδεικνυόταν πως ο εγκέφαλός του ήταν μεγαλύτερος από εκείνον του Μαρς.

Ακόμη και στον 20ό αιώνα πολλοί άνθρωποι νόμιζαν ότι το μέγεθος του εγκεφάλου αποτελούσε μονάδα μέτρησης της ανθρώπινης ευφυίας.

Το κρανίο του Κόουπ φυλάσσεται κλειδωμένο στο Μουσείο Αρχαιολογίας και Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Πενσυλβανία.

Ο Μαρς πέθανε δύο χρόνια μετά τον Κόουπ, το Μάρτιο του 1899, έχοντας απορρίψει την πρόκλησή του να δωρίσει κι εκείνος το κρανίο του στην επιστήμη.

Λίγο πριν φύγουν από τη ζωή, τόσο ο Μαρς όσο και ο Κόουπ είχαν μείνει αδέκαροι

Ο πρώτος άφησε μόλις 186 δολάρια στον τραπεζικό του λογαριασμό και ο δεύτερος αναγκάστηκε να πουλήσει μέρος της συλλογής απολιθωμάτων του, για να επιβιώσει.

Παρ’ όλ’ αυτά, το κοινό πάθος που μοιράζονταν, συνεισέφερε στην ανάπτυξη του τομέα της παλαιοντολογίας και στον εμπλουτισμό των γνώσεων για την εποχή των δεινοσαύρων.

Ο Μαρς ήταν ο πρώτος που περιέγραψε δημοφιλή είδη δεινοσαύρων, όπως ο Τρικεράτωψ (Triceratops) και ο Βροντόσαυρος (Brontosaurus). Ο Κόουπ προσδιόρισε είδη όπως ο Καμαράσαυρος (Camarasaurus).

Πολλοί έχουν αναρωτηθεί τι θα μπορούσαν να πετύχουν, αν όλα αυτά τα χρόνια συνεργάζονταν αντί να ανταγωνίζονται.

Η φιλία που κατέληξε σε λυσσαλέα κόντρα

Ο Όθνιελ Μαρς και ο Έντουαρντ Κόουπ γνωρίστηκαν το χειμώνα του 1863-64 στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Ο πρώτος ήταν 32 ετών και κάτοχος δύο πτυχίων, ενώ ο Κόουπ ήταν 23 ετών και δεν είχε πτυχίο.

Ο Μαρς δίδασκε στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ, ήταν αυστηρός σε θέματα μεθοδολογίας και το παρουσιαστικό του ταίριαζε με το προφίλ του επιστήμονα του 19ου αιώνα.

Ήταν εύπορος όχι επειδή προερχόταν από πλούσια οικογένεια, αλλά γιατί ο θείος του, Τζορτζ Πίμποντι ήταν εκατομμυριούχος και του παρείχε σταθερή ροή κεφαλαίων.

Προκειμένου να στεγάσει μερικές από τις ανακαλύψεις του, ο Μαρς έπεισε το θείο του να χρηματοδοτήσει τη δημιουργία μουσείου φυσικής ιστορίας στο Γέιλ. Το μουσείο αυτό ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1866 και μέχρι σήμερα φέρει το όνομα του Πίμποντι.

Ο Κόουπ είχε παρακολουθήσει μαθήματα στην Ακαδημία Φυσικών Επιστημών στη Φιλαδέλφεια. Ήταν οξύθυμος και σαρκαστικός, αλλά παράλληλα οξυδερκής και χαρισματικός. Στα 19 του χρόνια δημοσίευσε το πρώτο του επιστημονικό άρθρο.

Η φιλική σχέση Μαρς και Κόουπ πήρε εντελώς διαφορετική τροπή, όταν επέστρεψαν στις ΗΠΑ, το 1868. Εκείνη τη χρονιά, ο Κόουπ ανακάλυψε και συναρμολόγησε το σκελετό ενός ελασμόσαυρου, ενός θαλάσσιου ερπετού που έζησε πριν από 70-80 εκατομμύρια χρόνια.

Όταν ο Μαρς είδε τον ελασμόσαυρο του Κόουπ, παρατήρησε ότι είχε τοποθετήσει εσφαλμένα το κρανίο στην άκρη της ουράς. Ο Κόουπ ενοχλήθηκε πολύ από το σχόλιο του φίλου του και οι δύο άντρες αποφάσισαν να λύσουν την διάσταση απόψεων, καλώντας έναν ειδήμονα που θα έκρινε αμερόληπτα.

Ο ειδήμων ήταν ο διακεκριμένος παλαιοντολόγος και καθηγητής, Τζορτζ Λέιντι και αποφάνθηκε υπέρ του Μαρς. Η “ετυμηγορία” αυτή προκάλεσε οριστική και αμετάκλητη ρήξη ανάμεσα στον Κόουπ και τον Μαρς.

“Όταν ενημέρωσα τον κ. Κόουπ [για το λάθος του], η έπαρσή του “τραυματίστηκε”, δέχθηκε ένα σοκ, από το οποίο δεν συνήλθε ποτέ, και από τότε έγινε ο άσπονδος εχθρός μου“, έγραψε για το περιστατικό ο Μαρς.

Το κυνήγι της αναγνώρισης με κάθε μέσο

Από την ώρα που ο Μαρς και ο Κόουπ διέλυσαν τη φιλία τους, επιδόθηκαν σε έναν λυσσαλέο αγώνα δρόμου για το ποιος θα ανακάλυπτε πρώτος όσα πιο πολλά οστά δεινοσαύρων.

Όργωσαν πολιτείες πλούσιες σε απολιθώματα, όπως του Ουαϊόμινγκ και ο Μαρς έφτασε στο σημείο να βάλει κατασκόπους να παρακολουθούν τις εργασίες της ομάδας του Κόουπ, τον οποίο προσδιόριζε με την κωδική ονομασία “Τζόουνς”.

Ο Κόουπ είχε δείξει στον Μαρς ένα λατομείο με απολιθώματα στην περιοχή Χάντονφιλντ του Νιου Τζέρσεϊ. Ο Μαρς, πίσω από την πλάτη του Κόουπ και αξιοποιώντας την οικονομική του επιφάνεια, σύνηψε συμφωνία με τον ιδιοκτήτη του λατομείου, για να εξασφαλίσει τα αποκλειστικά δικαιώματα των απολιθωμάτων που θα εντοπίζονταν.

Ο Κόουπ κατηγόρησε τον Μαρς για δωροδοκία και δεν άργησε να πάρει την εκδίκησή του. Πληροφορήθηκε για ένα ακόμη πιο σημαντικό εύρημα, στην περιοχή Κάνον Σίτι του Κολοράντο, και έσπευσε στο σημείο πριν τον ανταγωνιστή του. Μελέτησε εκτενώς τα οστά, δημοσίευσε τα πορίσματά του και “εκτόξευσε” τη φήμη του.

Για να διασφαλίσει ότι το έργο του θα αναγνωριστεί, ο Κόουπ έγινε ιδιοκτήτης του περιοδικού The American Naturalist το 1877. Τα επόμενα τρία χρόνια, δημοσίευσε 76 επιστημονικά άρθρα, ένα πολύ μικρό ποσοστό από τα 1.400 άρθρα που θα έγραφε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Τα χρόνια περνούσαν, αλλά τα πάθη δεν καταλάγιαζαν. Ο Μαρς ήταν πεπεισμένος ότι ο Κόουπ δεν θα κέρδιζε τον “Πόλεμο των Οστών”, γιατί δεν διέθετε την οικονομική δυνατότητα να προσλάβει ορδές ανασκαφέων που θα δούλευαν για λογαριασμό του.

Ο Κόουπ είχε φέρει στο φως πολύ σημαντικά ευρήματα, τα οποία ταξινομούσε με μεγάλη επιδεξιότητα. Ο Μαρς ήταν εξίσου επιδέξιος στον εντοπισμό μεθοδολογικών σφαλμάτων, τα οποία γνωστοποιούσε, για να ακυρώσει τις ανακαλύψεις του Κόουπ.

Το 1882, ο Μαρς χρησιμοποίησε τις διασυνδέσεις του με την Ουάσιγκτον, για να γίνει επικεφαλής παλαιοντολόγος του νεοσύστατου Γεωλογικού Ινστιτούτου των ΗΠΑ.

Εκμεταλλεύτηκε τη θέση αυτή, προκειμένου να αποκλείσει τον Κόουπ από τη χρηματοδότηση που παρείχε η κυβέρνηση στους επιστήμονες για ερευνητικούς σκοπούς.

Αυτό αποτέλεσε μεγάλο πλήγμα για τον Κόουπ, ο οποίος έβλεπε τους ούτως ή άλλως περιορισμένους πόρους του να λιγοστεύουν.

Προσπάθησε να “γυρίσει το παιχνίδι” μέσα από μια επιχείρηση εξόρυξης αργύρου στην πολιτεία του Νέου Μεξικού, αλλά απέτυχε παταγωδώς.

Αναγκάστηκε να βιοποριστεί δίνοντας διαλέξεις σχετικά με τις ανακαλύψεις του. Όμως λίγο καιρό μετά, του προσφέρθηκε μια θέση διδασκαλίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, πράγμα που αναπτέρωσε το ηθικό του.

Η κορύφωση του “Πολέμου των Οστών”

Η αντιπαλότητα ανάμεσα σε Μαρς και Κόουπ έγινε ακόμη πιο έντονη, όταν ο δεύτερος πέρασε στην αντεπίθεση. Από το 1885, συνέλεγε πληροφορίες, ώστε να τις χρησιμοποιήσει εναντίον του Μαρς την κατάλληλη στιγμή. Μία από αυτές ήταν πως ο Μαρς κακοπλήρωνε τους βοηθούς του.

Τον Ιανουάριο του 1890, ο Κόουπ απέστειλε τις πληροφορίες του σε δημοσιογράφο της εφημερίδας New York Herald. Εκείνος δημοσίευσε ένα άρθρο, διαμέσου του οποίου ο Κόουπ κατηγορούσε τον Μαρς για λογοκλοπή, απάτη και κατάχρηση κρατικών πόρων.

Το άρθρο με τον πηχυαίο τίτλο “ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΔΙΕΞΑΓΟΥΝ ΣΚΛΗΡΟ ΠΟΛΕΜΟ” (“SCIENTISTS WAGE BITTER WARFARE“) συγκλόνισε τις ΗΠΑ και έκανε ευρέως γνωστή τη διαμάχη των δύο παλαιοντολόγων. Η πλευρά του Μαρς απάντησε κι εκείνη με άρθρο στον Τύπο και οι αλληλοκατηγορίες συνεχίστηκαν για δύο εβδομάδες.

Το Κογκρέσο ερεύνησε και αποφάσισε να περικόψει τα κονδύλια για την έρευνα. Επιπρόσθετα, το Ινστιτούτο Smithsonian απαίτησε από τον Μαρς να παραδώσει ένα μεγάλο μέρος της συλλογής απολιθωμάτων του, καθώς μερικά από αυτά είχαν πράγματι συγκεντρωθεί με κρατικούς πόρους.

Με καθαρά αριθμητικούς όρους, νικητής του “Πολέμου των Οστών” ήταν ο Όθνιελ Μαρς. Ανακάλυψε και ταξινόμησε 80 άγνωστα μέχρι τότε είδη δεινοσαύρων, ενώ ο Κόουπ 56.

Ωστόσο, “σε τελευταία ανάλυση, και οι δυο τους ήταν και νικητές και ηττημένοι. Έφεραν στο φως πληθώρα νέων ζωικών ειδών και πυροδότησαν διαχρονικό ενδιαφέρον για τα πρώτα χρόνια της ιστορίας του πλανήτη.

Ήταν όμως βαρύ το τίμημα της επιτυχίας. Μια διαλυμένη φιλία που εξελίχθηκε σε σφοδρή και βαθιά προσωπική βεντέτα“, συμπεραίνει ο Άγγλος συγγραφέας και ιστορικός, Τζάιλς Μίλτον στο βιβλίο “Συναρπαστικά παραλειπόμενα της ιστορίας“

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Youtube