Οι Οθωμανοί αιχμάλωτοι του 1821 και η απαγόρευση να πωλούνται ως σκλάβοι. Γιατί δεν τηρήθηκε καθολικά

Τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης, οι Έλληνες είχαν απαγορεύσει την πώληση οποιουδήποτε αιχμαλώτου βρισκόταν στην ελληνική επικράτεια. Παρόλα αυτά δεν έπαψε η εκμετάλλευσή τους. 

Το 1821-1822, οι Έλληνες έπαιρναν στην κυριότητά τους κάστρα και πόλεις της Πελοποννήσου, τα οποία είχαν κατακτήσει οι Τούρκοι. Αποτέλεσμα ήταν να αιχμαλωτιστούν πολλοί Οθωμανοί.

Το 1822, ο Θεόδωρος Νέγρης, αρχιγραμματέας της επικρατείας και υπουργός των Εξωτερικών, σε έγγραφό του προς την ελληνική διοίκηση έγραψε ότι απαγορευόταν «να πουλούνται και να αγοράζονται μέσα στην ελληνική επικράτεια άνθρωποι και των δύο φύλων οιουδήποτε έθνους και όσοι βρίσκονται ή βρεθούν στο μέλλον αγορασμένοι είναι ελεύθεροι και ακαταδίωκτοι από τους κυρίους τους».

Το Υπουργείο των Στρατιωτικών έφτιαξε εγκυκλίους και ενημέρωσε τα τοπικά πολιτικά σώματα. Οι Έλληνες όφειλαν να αφήσουν ελεύθερους όλους όσους είχαν υπό την εξουσία τους και να μην τους παρενοχλούν στο παραμικρό «καθότι ο άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα εναντίον της ελευθερίας των ομοίων του λογικών όντων». Τα λόγια του ήταν ότι οι Έλληνες, ως αισθανόμενοι την αξίαν της ελευθερίας μαχόμαστε υπέρ αυτής και απεχθανόμαστε την αισχράν και απάνθρωπον ατιμίαν του πωλείν και αγοράζειν το πλάσμα του Υπερτάτου Δημιουργού του Παντός».

Η εγκύκλιος όμως ήταν αδύνατον να ελεχθεί ως προς την εφαρμογή της σε όλη την επαναστατημένη επικράτεια. Η επίσημη θέση ήταν δεδομένα κατά της δουλείας, όμως σε μια εποχή που ανθούσε το δουλεμπόριο υπήρξαν κι αυτοί που δεν τη σεβάστηκαν.

Ο Δράμαλης και ο Ιμπραήμ

Σύμφωνα με την ιστορικό Αγγελική Λάζου και όσα αναφέρει στο βιβλίο της «Γυναίκες και Επανάσταση», η φιλελεύθερη αντιμετώπιση των αιχμαλώτων επλήγη όταν οι επαναστατημένοι πιέστηκαν, πρώτα με την εισβολή του Δράμαλη και στη συνέχεια με την αποβίβαση του Ιμπραήμ Πασά στην Πελοπόννησο.

Το 1822, ο Δράμαλης διορίστηκε διοικητής της Πελοποννήσου. Εκείνη την περίοδο, οι Έλληνες είχαν να αντιμετωπίσουν τον εμφύλιο. Ο Τούρκος στρατηγός, με 30.000 αξιόμαχους άνδρες κατατρόπωσε την ελληνική αντίσταση στη Θήβα, την Αττική, την Κόρινθο και έφτασε στο Άργος, πριν ο Κολοκοτρώνης δώσει οριστικό τέλος στην επιδρομή του.

Την περίοδο 1824-1825, ο Ιμπραήμ Πασάς διορίστηκε από τον σουλτάνο Μαχμούτ Β’ στρατηγός της εκστρατείας με σκοπό να καταπνίξει την επανάσταση στην Πελοπόννησο. Ήταν βίαιος και αδίστακτος και συνέδεσε το όνομά του με θηριωδίες και καταστροφές.

Εκείνες τις περιόδους, η εντολή της Κυβέρνησης παραβιάστηκε και υπάρχουν μαρτυρίες για πώληση αιχμαλώτων.

O αμερικανός γιατρός Σάμουελ Χόου, ο οποίος το 1824 συμμετείχε στην επανάσταση ως χειρουργός, αγόρασε από τη Μάνη μια μαύρη σκλάβα. Ο άνθρωπος που του την πούλησε του έδωσε και απόδειξη. Αν και δεν επιτρεπόταν η εκμετάλλευση αιχμαλώτων στην ελληνική επικράτεια, το πολεμικό χάος άφηνε ανοιχτά παράθυρα εκμετάλλευσης.

Ο Χόου παρατήρησε ότι οι Έλληνες μπορεί να συμπεριφέρονταν σκληρά απέναντί τους, αλλά δεν τους σκότωναν. Έφταναν σε αυτό το σημείο, αν ο σκλάβος είχε προκαλέσει λαϊκή οργή.

Ο άγγλος κληρικός Τζωρτζ Γουάντινγκτον, το 1824, βρέθηκε σε ένα σκλαβοπάζαρο στη Σύρο, στο οποίο πουλούσαν Τουρκάλες αιχμάλωτες, παρά τις απαγορεύσεις.

Ο εκχριστιανισμός των σκλάβων

Στην Πελοπόννησο υπήρχαν πολλοί οθωμανοί σκλάβοι. Οι απόψεις για την αντιμετώπισή τους διίσταντο. Το εκτελεστικό και το βουλευτικό σώμα δε συμφωνούσαν μεταξύ τους για το αν έπρεπε να εκχριστιανιστούν. Αν κάποιος Οθωμανός άλλαζε θρησκεία, θα είχε νομικά δικαιώματα στο ελεύθερο κράτος και αυτό δεν τους συνέφερε. Τελικά, επέτρεψαν στις γυναίκες και τα κορίτσια να βαπτίζονται χριστιανές ενώ στα αγόρια μέχρι την ηλικία των 12.

Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει ένα αδιαμφισβήτητο ιστορικό δεδομένο. Όταν δημιουργήθηκε ανεξάρτητο ελληνικό κράτος, όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες, οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι, ήταν ελεύθεροι. Δεν υπήρχαν σκλάβοι ούτε και δουλοπάζαρα γιατί υπήρχε κράτος να εφαρμόσει τον νόμο και την εκπεφρασμένη βούληση της επανάστασης για κατάργηση της δουλείας.

Με πληροφορίες από «Γυναίκες και Επανάσταση», Βασιλική Λάζου. Εκδόσεις: Διόπτρα 

Αρχική εικόνας: ΑΙ