Οι νόμοι για την εξάλειψη της «μαύρης μαγείας» στην Αρχαία Αθήνα. Πώς έστελναν κατάρες και ξόρκια. Τα ευρήματα στον Κεραμεικό

Οι αρχαίοι Αθηναίοι συνήθιζαν να στέλνουν κατάρες στους αντιπάλους τους αφήνοντας πλάκες με χαραγμένα ξόρκια πάνω σε τάφους.

Όταν, τον 3ο αιώνα π.Χ., η πρακτική αυτή απαγορεύτηκε δια νόμου, έσπευσαν να βρουν νέο τρόπο για να μεταφέρουν τις κατάρες τους στον Κάτω Κόσμο.

Οι Αθηναίοι πίστευαν ότι οι ψυχές όσων είχαν πεθάνει πρόωρα, δηλαδή των ανύπαντρων, των παιδιών, αλλά και των πεσόντων στο πεδίο της μάχης, περιπλανιόνταν για αρκετό καιρό ανήσυχες πάνω από τον τόπο ταφής τους.

Μάλιστα, θεωρούσαν ότι αναλαμβάνουν καθήκοντα αγγελιαφόρων μεταξύ του άνω και του κάτω κόσμου.

Για το λόγο αυτό, κάθε φορά που κάποιος ήθελε να στείλει μία κατάρα και να εισακουστεί από τον Άδη, κατέφευγε σε «επαγγελματίες» που χάραζαν τα κατάλληλα ξόρκια πάνω σε μολύβδινες πινακίδες και έπειτα τις τοποθετούσαν στον τάφο ενός πρόσφατα και πρόωρα πεθαμένου.

Πάνω στην πινακίδα δεν αναγραφόταν το όνομα του αποστολέα, παρά μόνο του αποδέκτη. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι κατάρες γίνονταν με στόχο τη νίκη σε κάποια δικαστική διαμάχη, την επαγγελματική επιτυχία μέσω της εξάλειψης του ανταγωνισμού, τη νίκη σε αθλητικές διοργανώσεις και φυσικά τη διευθέτηση υποθέσεων έρωτα και μίσους.

Μία από τις πλάκες που έχουν βρεθεί, απεικονίζουν το αιδοίο μίας νεόνυμφης γυναίκας με το όνομα Γλυκερία. Αυτός που έστειλε την κατάρα, ζήλευε το γάμο της και ήθελε το κακό της

Σε σπάνιες περιπτώσεις, για εχθρούς ή προδότες της πόλης οργανώνονταν δημόσιες κατάρες, στις οποίες καλούνταν να συμμετάσχουν όλοι οι Αθηναίοι.

Η πινακίδα που απεικόνιζε το αιδοίο της Γλυκερίας. haaretz

Ωστόσο, περί τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ., όταν τη διακυβέρνηση ανέλαβε ο Δημήτριος ο Φαληρεύς, θέσπισε αυστηρούς νόμους για τη διαφύλαξη της ιερότητας του χώρου του νεκροταφείου και την εξάλειψη της «μαύρης μαγείας».

Μεταξύ άλλων, απαγόρευσε την εναπόθεση πινακίδων με ξόρκια και κατάρες πάνω στους τάφους, καθώς η πράξη αυτή συνιστούσε ασέβεια στους νεκρούς. Η νομοθεσία του Δημητρίου ήταν κατηγορηματική. Οι Αθηναίοι, όμως, δεν μπορούσαν να αποβάλουν μία συνήθεια αιώνων τόσο εύκολα.

Ο Κεραμεικός δίνει την απάντηση

Το Φεβρουάριο του 2020, ανασκαφές στην περιοχή του Κεραμεικού αποκάλυψαν αρχαιολογικά ευρήματα που ρίχνουν φως στην πολυτάραχη εποχή των απαγορεύσεων του Δημητρίου.

Στον πάτο ενός πηγαδιού ηλικίας 2.500 χρόνων, βρέθηκαν τριάντα περίπου «καταραμένες» πινακίδες που χρονολογούνται τον 3ο αιώνα π.Χ.

«Καταραμένες» πινακίδες σε σχήμα συκωτιού. haaretz

«Το νερό, ιδιαίτερα το πόσιμο, ήταν ιερό. Στην αρχαία ελληνική θρησκεία, προστατευόταν από τις νύμφες, οι οποίες μπορούσαν να γίνουν πολύ κακόβουλες όταν κάποιος το μεταχειριζόταν άσχημα», εξηγεί η δρ. Jutta Stroszeck, επικεφαλής της έρευνας στον Κεραμεικό.

Προκειμένου να κατευνάσουν τις αγριεμένες νύμφες, οι Αθηναίοι προσέφεραν μικρούς αμφορείς που περιείχαν διαφόρων ειδών υγρά και άλλα δώρα, πετώντας τα στο νερό. Μάλιστα, υπήρχε η πεποίθηση ότι τα νερά των ποταμών και των πηγαδιών οδηγούσαν κατευθείαν στον Κάτω Κόσμο.

Έτσι, οι Αθηναίοι συνειδητοποίησαν ότι υπήρχε μία εναλλακτική δίοδος μέσω της οποίας μπορούσαν πλέον να στέλνουν τις κατάρες τους: οι Νύμφες του νερού.

Ο πάτος του πηγαδιού που βρέθηκαν οι τριάντα πινακίδες. haaretz

Οι αρχαιολόγοι, εκτιμούν ότι οι πινακίδες που βρέθηκαν, ρίχτηκαν στο πηγάδι πριν 2.500 χρόνια με αυτό το σκοπό. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι Νύμφες θα υπέκυπταν στα δώρα και θα μετέφεραν τις κατάρες στους θεούς του Κάτω Κόσμου.

Αρχική εικόνα άρθρου: 

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Έτσι ήταν τα «Θεμιστόκλεια Τείχη» της Αθήνας. Είχαν ύψος 8 μέτρα, μήκος 6,5 χιλιόμετρα και διέθεταν 13 μεγάλες πύλες. Ποιος τα κατέστρεψε

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΗΝ "ΜΤΧ"

Τουλάχιστον 1 δισ. άνθρωποι πιστεύουν ακόμη στη μαγεία, στις κατάρες και στο «κακό μάτι»