Οι μεταλλωρύχοι του Λαυρίου και τα μυστικά των στοών. Πως δημιούργησαν “ξύλινα τείχη” της αρχαίας Αθήνας και την πρώτη βιομηχανική πόλη στην Ελλάδα. Νέα εκπομπή

Τη δημιουργία της πρώτης βιομηχανικής πόλης στην Ελλάδα  παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο τη Δευτέρα 3 Φεβρουαρίου στις 21:00 στο COSMOTE HISTORY.

Η εκπομπή μεταδίδεται σε επανάληψη την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου στις 5 το απόγευμα.

Το αρχαίο Λαύριο τον 5^ο αιώνα π.Χ., όταν ανακαλύφθηκε τεράστια ποσότητα μεταλλευμάτων στην περιοχή της Μαρώνειας, της σημερινής Καμάριζας, οι αρχαίοι μεταλλευτές έσκαψαν και δημιούργησαν στοές εξορύξεων.

Η εκπομπή καταγράφει τις  στοές των αρχαίων, που έφταναν μέχρι τα 130 μέτρα βάθος και παρουσιάζει τους πρωτοποριακούς τρόπους με τους οποίους οι αρχαίοι μεταλλευτές έφτιαχναν φρεάτια για να αναπνέουν, αλλά και τις τεχνικές που επινόησαν για να επεξεργαστούν τα μεταλλεύματα. Με το ασήμι του Λαυρίου, ο πολιτικός και στρατηγός Θεμιστοκλής έπεισε τους Αθηναίους να διαθέσουν τα έσοδα για τη ναυπήγηση 200 τριηρών. Αυτά θα ήταν τα «ξύλινα τείχη»  που προέβλεψε ο χρησμός για την προστασία της πόλης. Ο Αθηναϊκός στόλος δημιουργήθηκε από τον άργυρο του Λαυρίου και καθόρισαν την νίκη το 480 π.Χ στην Ναυμαχία της Σαλαμίνας απέναντι στους Πέρσες.

Ιστορικοί και ερευνητές αναλύουν τους λόγους που το αρχαίο Λαύριο αναγεννήθηκε το 19^ο αιώνα, την περίοδο της Βιομηχανικής Επανάστασης.

Το 1860, ο μεταλλειολόγος Ανδρέας Κορδέλλας, ύστερα από αίτημα της τότε ελληνικής κυβέρνησης, επισκέφτηκε την έρημη περιοχή του Λαυρίου, και ανακάλυψε ικανοποιητική ποσότητα από σκωρίες, δηλαδή κατάλοιπα από τη μεταλλευτική δραστηριότητα των αρχαίων. Το φτωχό ελληνικό κράτος δεν είχε την εμπειρία και τα μέσα για να τις εκμεταλλευτεί. Αυτό το έκανε ο Ιωάννης Βαπτιστής Σερπιέρι, που στην Ιταλία είχε ανάλογες μεταλλευτικές επιχειρήσεις, με την εταιρεία που σύστησε το 1863. Την «Ιλαρίων Ρου και Σία».

Το 1865, ήταν η γενέθλιος ημερομηνία του νεότερου Λαυρίου. Γύρω από τις μεταλλευτικές και μεταλλουργικές επιχειρήσεις, αναπτύχθηκε σταδιακά μία νέα πόλη, που έγινε η πρώτη «company town» της Ελλάδας. Μια πόλη που δημιουργήθηκε από την εταιρεία και για την εταιρεία. Το 1867, ο Σερπιέρι κατέθεσε ρυμοτομικό σχέδιο που προέβλεπε ακόμη και τις κατοικίες των εργατών και των υπαλλήλων της εταιρείας, ανέγερση καθολικής και ορθόδοξης εκκλησίας, σχολεία, νοσοκομείο αλλά και κεντρική αγορά.

Ο Ιωάννης Βαπτιστής Σερπιέρι, που στην Ιταλία είχε ανάλογες μεταλλευτικές επιχειρήσεις, το 1863 σύστησε την εταιρεία “Ιλαρίων Ρου και Σία»Η πρώτη βιομηχανική πόλη της Ελλάδας ήταν παράλληλα και πολυπολιτισμική, καθώς οι πρώτοι εργαζόμενοι της εταιρείας ήταν Ιταλοί και Ισπανοί εξειδικευμένοι εργάτες. Τα «Σπανιόλικα» και ο Κυπριανός ήταν οι πρώτοι οικισμοί του Λαυρίου, που στη συνέχεια επεκτάθηκε και απέκτησε πολλές μικρές συνοικίες εργατών, όπως τα Μηλέικα, τα Κρητικά και τα Σαντορινέικα.

Ιστορικοί και μεταλλωρύχοι μεταφέρουν τη «Μηχανή του Χρόνου» στο παρελθόν και αναφέρουν τις άσχημες συνθήκες εργασίας που υπήρχαν στα μεταλλεία του Λαυρίου από την εποχή του Σερπέιρι μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα. Πολλοί εργάτες έχασαν τη ζωή τους στα φουρνέλα της εταιρείας ή πέθαναν από μολυβδίαση. Η φονική ασθένεια του αναπνευστικού,  προκαλούνταν από τις αναθυμιάσεις μέσα στις στοές.

Παρά τις άσχημες συνθήκες το Λαύριο ήταν η πρώτη εργατούπολη που συνέβαλε στη μετάβαση της Ελλάδας από μια χώρα με αγροτική παραγωγή σε ένα σύγχρονο βιομηχανικό κράτος.  Η τηλεφωνική επικοινωνία, το ηλεκτρικό ρεύμα και η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή που ένωσε αρχικά τα μεταλλεία με το λιμάνι του Λαυρίου και αργότερα το Λαύριο με την Αθήνα επιβεβαίωσαν τη σημασία του Λαυρίου στη βιομηχανική ανάπτυξη της Ελλάδας.

Στην εκπομπή μιλούν:

Κώστας Παναγόπουλος- Ομότιμος Καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου,

Μαριλένα Μαρμάνη – Ιστορικός- Αρχαιολόγος,

Γιώργος Ν. Δερμάτης -Δρ. Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Βελγίου Louvain-La-Neuve,

Κωνσταντίνος Τζανής – Μεταλλωρύχος,

Κώστας Κόλμερ –Δημοσιογράφος,

Γιώργος Πέππας – Συγγραφέας,

Μαρία Κεκροπούλου – Δρ. Ιστορίας – Εκπαιδευτικός,

Γιώργος Αλεξάτος -Συγγραφέας – Δημοσιογράφος,

Ανδρέας Κακριδής – Επιστημονικός υπεύθυνος του Ιστορικού Αρχείου της Τράπεζας της Ελλάδας.

Δείτε το τρέιλερ του επεισοδίου: 

Όλα τα επεισόδια της σειράς είναι διαθέσιμα Οn demand στην υπηρεσία COSMOTE TV PLUS.