Ο ηρωικός θάνατος του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στην άλωση της Πόλης. Οι θρυλικές μάχες του στην Πελοπόννησο και οι προσπάθειες να σταματήσει τη συρρίκνωση του Βυζαντίου

Στις 29 Μαΐου 1453, με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς γράφτηκαν οι τίτλοι τέλους της χιλιόχρονης Βυζαντινής αυτοκρατορίας και του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.

Μετά το θάνατό του, έγινε θρυλική μορφή της ελληνικής λαϊκής παράδοσης ως ο “Μαρμαρωμένος Βασιλιάς”, που θα ξυπνήσει και θα ανακτήσει την Αυτοκρατορία και την Κωνσταντινούπολη από τους Οθωμανούς.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος από μικρή ηλικία ξεκίνησε να ασχολείται ενεργά με την υπεράσπιση των Βυζαντινών εδαφών. Πρωταγωνίστησε στην ανακατάληψη των πελοποννησιακών περιοχών και κηρύχτηκε Δεσπότης της Μεσσηνίας και αργότερα του Μυστρά.

Το 1453, βρισκόταν στη θέση του Βυζαντινού Αυτοκράτορα μετά τον θάνατο του πατέρα του. Οι μικρές στρατιωτικές δυνάμεις του δεν κατάφεραν να αποκρούσουν την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τα οθωμανικά στρατεύματα και έτσι δεν έχασε μόνο την κρίσιμη μάχη της αυτοκρατορίας αλλά και τηζωή του. Ο θάνατός του έχει αποτελέσει πηγή μιας σειράς θρύλων, που παραμένουν ζωντανοί μέχρι σήμερα.

Ο πρωταγωνιστικός ρόλος του Κωνσταντίνου στην ανακατάληψη της Πελοποννήσου από τους Βυζαντινούς 

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος ήταν ένα από τα δέκα παιδιά του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ Β’ και της Ελένης Δραγάτση. Γεννήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 1405 στην Κωνσταντινούπολη και από νεαρή ηλικία ρίχτηκε στη μάχη προς υπεράσπιση της Αυτοκρατορίας.

Το 1427, σε ηλικία 22 ετών, συνόδευσε τον αδερφό του και αυτοκράτορα Ιωάννη Η’ στην πολιορκία του στην Πελοπόννησο, ενάντια στον κόμη Κάρολο Τόκκο, που απειλούσε τις κτήσεις της οικογένειας. Μέσα σε λίγους μήνες οι Παλαιολόγοι αναδείχθηκαν νικητές και ο Κωνσταντίνος σύναψε τον πρώτο του γάμο με την ανιψιά του κόμη, Μαγδαληνή, και πήρε ως προίκα την Γλαρέντζα, την σημερινή Κυλλήνη. Ο αδερφός του Ιωάννης Η’ τον ανακήρυξε ως Δεσπότη της Μεσσηνίας.

Στις 20 Μαρτίου 1429, Κυριακή των Βαΐων, ο Κωνσταντίνος ξεκίνησε πολιορκία στην τελευταία λατινική κτήση της Πελοποννήσου, την Πάτρα. Αυτή τη φορά, χρειάστηκε να βασιστεί αποκλειστικά στις δυνάμεις του, καθώς οι αδερφοί του δεν συμμετείχαν, μετά την τελευταία αποτυχημένη απόπειρα έναν χρόνο πριν. Σύμμαχός του ήταν ο διπλωμάτης και ιστορικός συγγραφέας Γεώργιος Φραντζής.

Στις 5 Ιουνίου η πόλη παραδόθηκε. Όχι όμως και η ακρόπολη, που εξακολουθούσε να απωθεί τον στρατό του Παλαιολόγου μέχρι τον Ιούλιο του 1430. Χάριν στις διπλωματικές ικανότητες του Φραντζή ξεπεράστηκε και το τελευταίο εμπόδιο. Η ανακατάληψη της Πελοποννήσου από τους Βυζαντινούς ήταν πλέον γεγονός.

Ο Κωνσταντίνος υπερασπίστηκε τα βυζαντινά εδάφη έναντι των Οθωμανών. Αυτή τη φορά ανεπιτυχώς

Το 1444, σε ηλικία 39 ετών, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος είχε οριστεί ως Δεσπότης του Μυστρά. Βασικός του στόχος ήταν η ενσωμάτωση της νότιας Ελλάδας στο βυζαντινό κράτος. Έτσι, μία από τις πρώτες του κινήσεις ήταν η ανακατασκευή του Εξαμιλίου τείχους στον Ισθμό της Κορίνθου, που είχε καταστραφεί από προηγούμενες επιδρομές.

Ακολούθησε η εκστρατεία στην Αττική, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη του φλωρεντινού δουκάτου της Αθήνας, μαζί με την ομώνυμη περιοχή και την Θήβα. Οι στρατιωτικές αυτές επιτυχίες γρήγορα αποδείχθηκαν μάταιες.

Τον χειμώνα του 1446, οθωμανικά στρατεύματα των πενήντα χιλιάδων ανδρών με αρχηγό τον Μουράτ Β’ ξεκίνησαν να πολιορκούν την Πελοπόννησο. Με σχετική ευκολία έφτασαν μέχρι τον Ισθμό, όπου ύστερα από πενθήμερη πολιορκία κατατρόπωσαν και την άμυνα του Εξαμιλίου. Πολιορκήθηκε ακόμη το κάστρο της Πάτρας και η Γλαρέντζα.

Ο Κωνσταντίνος αναγκάστηκε να γίνει υποτελής φόρου στον Σουλτάνο Μουράτ Β’, να τον αναγνωρίσει ως κυρίαρχο και να δώσει υπόσχεση πως το Εξαμίλιον τείχος δε θα ανακατασκευαστεί. Κατηγορήθηκε πως αντιμετώπισε με επιπολαιότητα των Οθωμανικό εχθρό, υποτιμώντας τη δύναμή τους.

Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης και ο θάνατος του Κωνσταντίνου. 

Στις 6 Απριλίου 1453, οθωμανικά στρατεύματα ξεκίνησαν να πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη. Στη θέση του βυζαντινού αυτοκράτορα βρισκόταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ύστερα από τον θάνατο του πατέρα του. Αρκετοί ιστορικοί έχουν γράψει πως υπερασπίστηκε με κάθε μέσο την πόλη του, αν και τελικά δεν κατάφερε να την “σώσει”.

Η μεταφορά όλων των σιτηρών στην πόλη και η επισκευή των τειχών ήταν μερικές από τις κινήσεις του Κωνσταντίνου. Άλλοι ερευνητές θεωρούν πως οι στρατιωτικές του επιλογές και εκτιμήσεις ήταν ως ένα βαθμό λανθασμένες. Η έλλειψη κανονιών για την επάνδρωση ενός ικανού σώματος πυροβολητών, λόγω οικονομικής ανεπάρκειας, βρέθηκε αρκετές φορές στο στόχαστρο.

Στις 29 Μαΐου 1453, ο Οθωμανικός στρατός κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη και γράφτηκε το τέλος τόσο του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου όσο και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας  συνολικά. Οι σύγχρονες πηγές διαφέρουν ως προς τον θάνατο του Αυτοκράτορα. Ο συνεργάτης του και ιστορικός συγγραφέας της εποχής, Γεώργιος Φραντζής, είχε περιγράψει πως ο Κωνσταντίνος έπεσε νεκρός την ώρα που πολεμούσε στην πύλη του Αγίου Ρωμανού. Αυτή είναι και η επικρατούσα άποψη.

Λίγοι είναι εκείνοι που υποστηρίζουν πως διέφυγε την ώρα της μάχης. Το γεγονός, όμως, ότι δεν διασώθηκαν αρκετές πληροφορίες για τις τελευταίες στιγμές του Βυζαντινού Αυτοκράτορα, έδωσε το έδαφος να εμφανιστούν μια σειρά θρύλοι για τον θάνατό του. Ο κυριότερος θρύλος θέλει τον Κωνσταντίνο ως τον “μαρμαρωμένο βασιλιά” που πέτρωσε μέσα στην Αγία Σοφία και περιμένει την κατάλληλη στιγμή να ανακτήσει την Πόλη και την Αυτοκρατορία του.

Διαβάστε ακόμη στη “ΜτΧ”: Οι μοιραίοι γάμοι του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Και οι δύο σύζυγοι πέθαναν στην εγκυμοσύνη και «χάλασαν» τρία προξενιά που θα ενίσχυαν τη θέση του Βυζαντίου πριν από την Άλωση.