Οι λέξεις του 2020. Κορυφαία σε χρήση το “lockdown”. Megxit, Coronavirus και Social-distancing κυριάρχησαν. Ποιες συμπληρώνουν τη 10άδα του λεξικού Collins

Το βρετανικό λεξικό Collins, ένα από τα πλέον φημισμένα, την τελευταία δεκαετία έχει καθιερώσει ένα θεσμό. Κάθε Νοέμβρη με Δεκέμβρη, δίνει στη δημοσιότητα μία λίστα με την κορυφαία δεκάδα των λέξεων που πρωταγωνίστησαν τη χρονιά που μας πέρασε.

Την πρωτιά για το 2020 κατέκτησε δικαιωματικά το “lockdown”.

Η δεκάδα συμπληρώνεται με τις εξής λέξεις:

2. Coronavirus: Κορωνοϊός

3. BLM: Συντομογραφία του Black Lives Matter. Κίνημα που διαδηλώνει εναντίον της ρατσιστικής βίας και της καταπίεσης.

4. Key worker: Εργαζόμενος σε κλάδο που θεωρείται ζωτικός για την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας (π.χ. γιατροί, νοσοκόμοι, δάσκαλοι).

5. Furlough: Άδεια ειδικού σκοπού ή αναστολή εργασίας. Η προσωρινή παύση ενός εργαζομένου από τα καθήκοντα του λόγω έλλειψης επαρκούς εργασίας.

6. Self-isolate: Απομονώνομαι, τίθεμαι σε κατ’ οίκον καραντίνα.

7. Social-distancing: Κοινωνική αποστασιοποίηση.

8. Megxit: Η απόφαση του πρίγκηπα Χάρι και της Μέγκαν Μαρκλ να αποποιηθούν τα βασιλικά τους καθήκοντα τον Ιανουάριο του 2020.

9. TikToker: Άτομο που διαμοιράζεται βίντεο μέσω της εφαρμογής TikTok.

10. Mukbang: Βίντεο ή ζωντανή διαδικτυακή μετάδοση, όπου ο δημιουργός τρώει μπροστά στην κάμερα πολύ μεγάλες ποσότητες φαγητού.

Το γεγονός ότι 8 από τις 10 λέξεις της λίστας είναι άμεσα συνδεδεμένες με την πανδημία δεν προκαλεί έκπληξη. Το 2020 ήταν μία ιδιαίτερη χρονιά, καθώς δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο κλείστηκαν ταυτόχρονα στα σπίτια τους.

Το λεγόμενο “lockdown”, δηλαδή μία σειρά από περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν στους πολίτες των περισσότερων κρατών για να ελεγχθεί η εξάπλωση του κορωνοϊού, είχε άμεσο αντίκτυπο σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητας. Πρωτόγνωρο εργασιακό καθεστώς, διαφορετικοί τρόποι ψυχαγωγίας και νέα μέσα επικοινωνίας.

Οι λεξικογράφοι του Collins κατέγραψαν μία αύξηση της τάξης του 6.000% για το 2020 στη χρήση της λέξης “lockdown”. Σε αριθμούς, το ποσοστό αυτό μεταφράζεται σε πάνω από 250.000 φετινές καταχωρήσεις, συγκριτικά με τις μόλις 4.000 του 2019.

«Η λέξη περικλείει την κοινή εμπειρία δισεκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως.

Όλοι γνωρίζουμε ότι το “lockdown” ανήκε παραδοσιακά στην ορολογία της φυλακής: είναι όταν οι κρατούμενοι περιορίζονται στα κελιά τους εξαιτίας κάποιας αναστάτωσης στην πτέρυγα. Το 2020 ήταν η χρονιά που η σημασία της λέξης άλλαξε αμετάκλητα. Στο μυαλό του περισσότερου κόσμου, το “lockdown” πλέον αποτελεί ένα μέτρο για τη δημόσια υγεία», αναφέρει η ανακοίνωση του Collins.

Μία λεξιλογική αναδρομή

Το ιστορικό βρετανικό λεξικό ξεκίνησε να εκδίδει την συγκεκριμένη λίστα το 2013.

Ένα “πέρασμα” από τις κορυφαίες λέξεις της κάθε χρονιάς είναι αρκετό για να θυμηθούμε τάσεις που την εποχή τους κατέκλυζαν το διαδίκτυο, αλλά και να αντιληφθούμε την ταχύτητα με την οποία αλλάζει ο κόσμος γύρω μας.

Το 2013, την πρωτιά κατέκτησε η λέξη geek. Στην αιτιολόγησή τους, οι λεξικογράφοι του Collins ανέφεραν ότι η χρονιά εκείνη αποτέλεσε σταθμό για μία μεταβολή στη σημασία του όρου. Για τις προηγούμενες γενιές, η λέξη geek ήταν ταυτόσημη του ελληνικού “σπασίκλα”. Ο σύγχρονος ορισμός ωστόσο, αναφέρεται σε ένα “άτομο που δείχνει μεγάλο ενθουσιασμό και έχει εξειδικευμένες γνώσεις πάνω σε έναν τομέα – συνήθως στον τεχνολογικό”.

«Η ιδέα ότι μελλοντικές γενιές θα κληρονομήσουν μία σημασία με πιο θετικό πρόσημο για τη λέξη “geek” είναι κάτι που το Collins θεωρεί ότι είναι άξιο προβολής και εορτασμού».

Μεταξύ των υπόλοιπων λέξεων της δεκάδας για το 2013, συναντάμε επίσης την χορευτική κίνηση “twerking”, το κρυπτονόμισμα “bitcoin” και την “Black Friday” που είχε μόλις αρχίσει να εξαπλώνεται ραγδαία εκτός Αμερικής.

Το 2014 στο πρώτο σκαλί του βάθρου ανέβηκε το “photobomb“. Πρόκειται για την αιφνιδιαστική εμφάνιση ενός ατόμου σε μία φωτογραφία, παίρνοντας συνήθως μία αστεία πόζα ή γκριμάτσα. Η τάση προήλθε από ομαδικές φωτογραφίες διάσημων προσώπων τη χρονιά εκείνη σε κόκκινα χαλιά, όπου κάποιος συνάδελφός τους θα «εισέβαλλε» στη λήψη, «διαταράσσοντας» το επίσημο ύφος της εικόνας.

Λέξη της χρονιάς για το 2015 ανακηρύχθηκε το “binge-watching“. Η ραγδαία εξάπλωση των πλατφορμών παροχής σειρών και ταινιών καθιέρωσε έναν ξεχωριστό όρο για την συνεχόμενη προβολή πολλών επεισοδίων χωρίς διαλείμματα.

Στη λίστα εμφανίζονται επίσης όροι όπως “clean-eating” (καθαρή διατροφή), transgender (διεμφυλικό άτομο) και “manspreading” (η τακτική ορισμένων αντρών να κάθονται με ανοικτά πόδια σε δημόσιους χώρους, κυρίως ΜΜΜ).

Το 2016 και το 2017 την κορυφή της λίστας μονοπώλησαν όροι που συνδέονταν με τις διεθνείς κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις. Το “Brexit” και τα “Fake news” πήραν τα πρωτεία αντίστοιχα, ενώ στις δεκάδες εμφανίζονται και όροι όπως “Trumpism” («τραμπισμός», η πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ) και “Antifa”.

Τις δύο επόμενες χρονιές, η τάση που επικράτησε ήταν η οικολογία. Για το 2018 λέξη της χρονιάς βγήκε το “single-use” (μίας χρήσης), ενώ για το 2019 η «επέλαση» της 16χρονης Greta Thunberg‎ ανέδειξε το “climate strike” («κλιματική απεργία»).

Ανάμεσα στις λέξεις της πρώτης δεκάδας, βρέθηκαν επίσης οι όροι “vegan”, “VAR”, “influencer”, “whitewash” (η επιλογή λευκών ηθοποιών για να ενσαρκώσουν ρόλους άλλης φυλετικής καταγωγής), η χορευτική κίνηση “floss” και το κίνημα “MeToo”.

Πηγή φωτογραφιών: Collins Dictionary

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Quiz. Αγγλικές λέξεις που προέρχονται από τα ελληνικά και ελάχιστοι τις γνωρίζουν. Ποιες μεγάλες πλατφόρμες έχουν ελληνικό όνομα;

Quiz λέξεων. Δέκα ασυνήθιστες και «δύσκολες» λέξεις της ελληνικής γλώσσας. Γνωρίζετε τη σημασία τους;