Οι κοιμώμενες του Α’ Κοιμητηρίου Αθηνών και οι τραγικές ιστορίες τους. Γιατί θεωρείται το Πάνθεον της Ελλάδας. Νέα εκπομπή

Τις γυναικείες μορφές του Α΄ Κοιμητηρίου Αθηνών παρουσιάζει η «Μηχανή του Χρόνου» με τον  Χρίστο Βασιλόπουλο, τη Δευτέρα  3 Απριλίου στις 21:00 από το COSMOTE HISTORY.

Η εκπομπή προβάλλεται σε επανάληψη την Κυριακή, 9 Απριλίου στις 5 το απόγευμα.

Η μορφή της γυναίκας δεσπόζει στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Η εκπομπή παρουσιάζει πώς οι προτομές, τα αγάλματα αλλά και οι ρεαλιστικές απεικονίσεις γυναικών προσέφεραν ένα χαρακτήρα παρηγορητικό για τον θάνατο.

Ιστορικοί και ερευνητές περιγράφουν τις κοιμώμενες του Α’ Κοιμητηρίου και τις τραγικές τους ιστορίες. Ξεχωρίζει η Σοφία Αφεντάκη, η κοιμωμένη που φιλοτέχνησε ο Tήνιος γλύπτης Γιαννούλης Χαλεπάς, για τον θάνατο της 18χρονης κοπέλας από φυματίωση.

Η «Μηχανή του Χρόνου» εξηγεί πώς τα αναδυόμενα κινήματα, όπως ο φεμινισμός, επηρέασαν και την ταφική γλυπτική, αλλά δημιούργησαν και συγκρούσεις, όπως στην περίπτωση του ταφικού μνημείου της Μαρίκας Κοτοπούλη.

Τα άλλα δόγματα

Η εκπομπή παρουσιάζει πως ο παλιότερος ταφικός τύπος, αυτός της επιτύμβιας στήλης άνθισε στο Α΄ Νεκροταφείο, μετά τις ανασκαφές που έγιναν στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού, αποδεικνύοντας την επιρροή κλασικής τέχνης τα νεότερα χρόνια.

Επιτύμβιες στήλες με προτομές, αλλά και οι επιγραφές έδιναν τα απαραίτητα κοινωνικά στοιχεία για τους θανόντες.

Το Α’ Νεκροταφείο αποτελεί ένα κοσμικό κοιμητήριο, όπως εξηγούν  ιστορικοί της τέχνης στη «Μηχανή του Χρόνου», καθώς έχουν ενταφιαστεί προτεστάντες, καθολικοί και εβραίοι, σε μνήματά που κοσμούνται με εξαιρετικά γλυπτά.

Στο Α΄ Κοιμητήριο είναι ενταφιασμένοι και ο Μιμίκος με τη Μαίρη, ένα νεαρό ζευγάρι με μία τραγική ιστορία αγάπης που συγκλόνισε την Αθηναϊκή κοινωνία του 19^ου αιώνα.

Το Πάνθεον

Η έρευνα της εκπομπής και ο Χρίστος Βασιλόπουλος αποκαλύπτουν πως ένας περίπατος στο Α΄ Κοιμητήριο είναι μια διαδρομή στη σύγχρονη ιστορική, κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, διότι όλες οι εξέχουσες προσωπικότητες έχουν ενταφιαστεί  εκεί και δίκαια θεωρείται το Πάνθεον της Ελλάδας.

Παραμένει ωστόσο ένας επιλεκτικός τρόπος μνήμης της ελληνικής ιστορίας, αφού όσοι έχουν θαφτεί στο Α’ Νεκροταφείο είχαν συνήθως οικονομική άνεση.

Η εκπομπή επισημαίνει την ανάγκη προστασίας και συντήρησης των γλυπτών του κοιμητηρίου, που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ελληνικής πολιτισμικής κληρονομιάς και αποκαλύπτει διάφορες δικαστικές διαμάχες που προέκυψαν από το απλό αλλά τόσο περίπλοκο ερώτημα: Σε ποιον ανήκει τελικά ένα ταφικό μνημείο;

Στην εκπομπή μιλούν:

Δημήτρης Παυλόπουλος, Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης

Δώρα Μαρκάτου, Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης

Λαυρεντία Γιαννόλα, Διπλωματούχος Ξεναγός

Ζέττα Αντωνοπούλου, Ιστορικός Τέχνης –Προϊσταμένη Τμήματος Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Δήμου Αθηναίων

Ιωάννα Παρασκευοπούλου, Πολιτικός Επιστήμων

Άρτεμις Σκουμπουρδή, Διπλωματούχος Ξεναγός – ιστορικός

Γιάννης Πρελορέντζος, Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Φιλοσοφίας

Δημοσιογραφική έρευνα επεισοδίου: Μαρία Γαλάτη