Οι καμηλοπαρδάλεις “ταξίδεψαν” στην Δύση ως λάφυρο ή δώρο. Οι αριστοκράτισσες τις τάιζαν από τα παράθυρα των πάνω ορόφων

Οι φιλολογικές πηγές δείχνουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίους όχι μόνο γνώριζαν την καμηλοπάρδαλη, αλλά την αντιμετώπιζαν με δέος.

Αυτό που τους εντυπωσίαζε ιδιαίτερα ήταν το γεγονός ότι παρά το μέγεθός της, ήταν ίσως το πιο πράο από τα μεγάλα άγρια θηλαστικά της υποσαχάριας Αφρικής.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Για τους αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, η καμηλοπάρδαλη ήταν ένα από τα πιο περίεργα άγρια ζώα της Αφρικής. Της έδωσαν το όνομα αυτό γιατί το κεφάλι και οι οπλές της έμοιαζαν με της καμήλας, ενώ το δέρμα της σαν της λεοπάρδαλης.

Εκτός από τα περίεργα χαρακτηριστικά της καμηλοπάρδαλης, εντύπωση προκαλούσε ο πράος χαρακτήρας της. Για το λόγο αυτό, κάποιες πηγές την αναφέρουν ως «άγριο πρόβατο». Μάλιστα, ο Ηλιόδωρος ο Εμεσηνός στο έργο του «Αιθιοπικά» περιγράφει την ευκολία μεταφοράς από μέρος σε μέρος δένοντας ένα σκοινί γύρω από το λαιμό της.

Η πρώτη αναφορά σε μία καμηλοπάρδαλη σε αρχαία ελληνική φιλολογική πηγή γίνεται από τον Αθηναίο (Δειπνοσοφισταί, 5.201) σε σχέση με τα «Πτολεμαία». Πρόκειται για μία δυναστική εορτή που θέσπισε ο Πτολεμαίος Β΄ στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 279 π. Χ. Στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων παρουσιάστηκαν τότε πολλά άγρια ζώα της Αφρικής, ανάμεσά τους και μία καμηλοπάρδαλη.

Οι καμηλοπαρδάλεις στην αρχαία Ρώμη

Το 46 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρας γιόρτασε στη Ρώμη το θρίαμβο του για τις στρατιωτικές νίκες που πέτυχε στην Αφρική, Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Ρώμη -και ίσως γενικότερα στην Ευρώπη- μία καμηλοπάρδαλη.

Είναι πολύ πιθανό το ζώο να ήταν δώρο της περίφημης Κλεοπάτρας Ζ΄, ερωμένης του Καίσαρα.

Η καμηλοπάρδαλη προκάλεσε μεγάλη εντύπωση τότε στους Ρωμαίους καθώς αναφέρεται σε πολλές φιλολογικές πηγές της εποχής, αλλά και αργότερα.

Στα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, λίγες ακόμη καμηλοπαρδάλεις εισήχθησαν στη Ρώμη. Ήταν από τα πιο σπάνια ζώα να φθάσουν ζωντανές στην πόλη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δύσκολα επιβίωναν από τη μεταφορά τους με τα πλοία από την Βόρεια Αφρική.

Μια πρόσφατη ανασκαφή στην Πομπηία, νότια της Ρώμης, αποκάλυψε το οστό μία μικρής καμηλοπάρδαλης. Είναι πιθανό να είχε μεταφερθεί εκεί στο δρόμο της προς τη Ρώμη. Αντίθετα με πολλές άλλες καμηλοπαρδάλεις, είχε καταφέρει να επιβιώσει στο θαλάσσιο ταξίδι από την Αφρική στην Ιταλία. Όμως, πέθανε στην Πομπηία λίγο πριν φθάσει στη Ρώμη.

Ο Κόμμοδος σκοτώνει μία καμηλοπάρδαλη στο Κολοσσαίο!

Σχεδόν όλα τα άγρια ζώα που μεταφέρονταν στη Ρώμη σκοτώνονταν στο Κολοσσαίο στη διάρκεια αγώνων και θεαμάτων. Αυτό, όμως, δεν φαίνεται να συνέβη για τις καμηλοπαρδάλεις, εξαιτίας της σπανιότητάς τους.

Εξαίρεση ήταν ένα ζώο που δέχτηκε θανατηφόρο χτύπημα από το χέρι του αυτοκράτορα Κόμμοδου (181-192 μ.Χ.). Σύμφωνα με τον Έλληνα ιστορικό, Δίωνα Κάσσιο, -ο οποίος έζησε το γεγονός- ο παράφρονας αυτοκράτορας σε δύο μέρες αγώνων στο Κολοσσαίο σκότωσε μία καμηλοπάρδαλη, μερικούς ρινόκερους, πέντε ιπποπόταμους και δύο ελέφαντες!

Το τελευταίο καταγεγραμμένο γεγονός της αρχαίας ιστορίας όπου αναφέρονται καμηλοπαρδάλεις είναι μερικές δεκαετίες μετά το θάνατο του Κόμμοδου.

Το 247-248 μ. Χ., όταν αυτοκράτορας της Ρώμης ήταν ο Φίλιππος ο Άραβας, πραγματοποιήθηκαν μεγάλοι εορτασμοί για τη χιλιετία της πόλης της Ρώμης.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Φίλιππος παρουσίασε στο ρωμαϊκό λαό πληθώρα αγρίων ζώων από την Αφρική. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και καμηλοπαρδάλεις.  Τα ζώα δεν σφαγιάστηκαν στο Κολοσσαίο, αλλά οι φιλολογικές πηγές δεν αναφέρουν τι απέγιναν.

Μία καμηλοπάρδαλη στην Κωνσταντινούπολη και την Φλωρεντία της Αναγέννησης

Μέχρι και τον 7^ο αιώνα που η Αίγυπτος και η Καρχηδόνα αποτελούσαν επαρχίες της βυζαντινής αυτοκρατορίας η καμηλοπάρδαλη ήταν σχετικά γνωστή στους κατοίκους της. Έχουν διασωθεί απεικονίσεις του ζώου σε μωσαϊκά της πρωτοβυζαντινής εποχής.

Όταν όμως οι Άραβες κατέλαβαν αυτές τις περιοχές της Αφρικής, φαίνεται ότι το ζώο λησμονήθηκε από τους Βυζαντινούς.

Υπάρχει, ωστόσο, μία και μοναδική αναφορά σε καμηλοπάρδαλη τους επόμενους αιώνες σε βυζαντινές πηγές. Σύμφωνα με αυτή, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ’ Μονομάχος (1042–55), έλαβε ως δώρα στην Κωνσταντινούπολη από τον χαλίφη της Αιγύπτου έναν ελέφαντα και μια καμηλοπάρδαλη.

Με την παρακμή και πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στη Δύση, η καμηλοπάρδαλη ξεχάστηκε στη Δυτική Ευρώπη. Έπρεπε να περάσει πάνω από μία χιλιετία για να εμφανιστεί και πάλι εκεί μία καμηλοπάρδαλη.

Το 1486 ο Σουλτάνος της Αιγύπτου επιζητούσε να συμμαχήσει με τον Λαυρέντιο τον Μεγαλοπρεπή, ηγεμόνα των Μεδίκων στη Φλωρεντία, εναντίον των Οθωμανών που τον απειλούσαν. Στο πλαίσιο αυτό, έστειλε ως δώρο στο Λαυρέντιο μία καμηλοπάρδαλη.

Το ζώο εντυπωσίασε τους Φλωρεντίνους με το μεγάλο και περίεργο μέγεθός του, αλλά και τον πράο χαρακτήρα του. Κυκλοφορούσε ελεύθερα μέσα στα δρομάκια της πόλης, και οι κυρίες της αριστοκρατίας συνήθιζαν να του δίνουν μήλα με τα χέρια τους μέσα από τα παράθυρα στους ψηλούς ορόφους των αρχοντικών τους.

Καθώς η καμηλοπάρδαλη βρέθηκε στη Φλωρεντία στο απόγειο της Αναγέννησης, απαθανατίστηκε σε σημαντικά ζωγραφικά έργα καλλιτεχνών της εποχής